یادداشت اختصاصی از مریم فرشاد پژوه

آیا صنعت گردشگری در ایران سودآور است؟

صفحه اقتصاد -

همزمان با افزایش سطح عمومی قیمت ها و شدت گرفتن تورم بر برنامه زندگی خانوارها با مقایسه در گذشته تاثیر گذاشته است. خانوارها توان مالی برای مسافرت،رستوران، و تور را ندارند و هزینه بالای مراکز اقامتی تفریحی نیز در کاهش سفرها بی تاثیر نبوده است.

صنعت گردشگری پس از صنایع خودروسازی، ساختمان و غذایی چهارمین صنعت برتر جهان است و از بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا محسوب می شود و تاثیر گردشگری بر افزایش میزان اشتغال و درآمدهای ارزی، رونق صنایع داخلی، گسترش همکاری های بین المللی باعث شده تا نگرش کشورهای دنیا به مرزها تغییر یافته و جایگاه مهمی در سیاست گذاری دولت ها پیدا کنند. بین رشد اقتصادی و گردشگری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و میزان مشارکت صنعت گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهان بیش از بخش هایی همچون خودروسازی و کشاورزی نیز بیشتر بوده است.

با جهش های نرخ ارز و تورم در کشور و افزایش هزینه ها باعث شده سفر نیز از سبد هزینه جمع قابل توجهی از خانوارها حذف شود و تمرکز بر تهیه ضروریات و ابتدایی ترین مسائل زندگی همچون خوراک و مسکن شده است و سفر به امری غیرضروری تبدیل شده است.

بر اساس آمارهای رسمی کشور هزینه سفر و تفریح خانوارها نسبت به دهه نود نصف شده است و با کاهش در هزینه کرد گردشگری در خانوارها الگوی سفرها هم تغییر پیدا کرده است. با کاهش قدرت خرید قابل توجهی از مردم نزدیک به نیمی از افراد یکبارهم سفر نرفته اند و نیمی دیگر که به سفر رفته اند اقامتشان در خانه های اجاره ای بوده که نشان می دهد ترجیح داده اند سفرهای گروهی یا خانوادگی و دوستانه هزینه سفرشان را کاهش دهند و یا با اقامت در چادر به عنوان بی کیفیت ترین محل اقامت و ارزان ترین گزینه به حساب می آید، البته تبعاتی هم برای آلودگی محیط زیست و هم برای جامعه میزبان گردشگر به دنبال دارد.

با افت چشمگیر سفرها تبعات ناخوشایندی برای مسوولان و فعالان حوزه توریسم به دنبال دارد و بخشی از زیرساخت های حوزه توریسم توسط بخش خصوصی تامین می شود با کاهش سفرها و توریسم بخش های خصوصی انگیزه خود را برای سرمایه گذاری در این بخش از دست می دهد و همچنین زیرساخت های موجود نیز دچار فرسودگی شده و تجهیزاتشان به روز رسانی نمی شود.

با کاهش درآمدها میزان ماندگاری گردشگر در یک مقصد نیز کم می شود به طور مثال اگر قبلا توریست چهار روز در یک مقصد اقامت داشت حالا به یک یا دو روز رسیده است و نیز انتخاب محل اقامت دچار تغییر شده، از هتل سه ستاره به یک ستاره یا خانه اجاره ای رسیده است.

در این عصر، گردشگری به عنوان ابزار رشد اقتصادی و ارزآوری کشورهاست و جهان پس از وقفه دوساله کرونا برای گسترش این صنعت دست به اقدامات گوناگونی می زنند و برای رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال به توسعه و تقویت زیرساخت های کشورشان می پردازند و علاوه بر حمایت های دولتی،با به کارگیری روش های جدید به جذب هر چی بیشتر گردشگر اقدام کرده اند.

آیا در کشور ماهم وضعیت سودآوری این صنعت اینگونه است؟ آیا در ایران با وجود ظرفیت های بالقوه بسیار زیاد صنعت گردشگری سودآور است؟

در کشورمان علاوه بر ضربه کرونا، پیامد تحریم ها و تورم، وضعیت نامتعادل اقتصاد ، اعتراض های صنفی ، نبود امکانات مدرن شهری و بین شهری، تبلیغات منفی به دلیل مشکلات سیاسی، عدم توجه به مرمت آثار باستانی و دلایل دیگری که باعث ضعف این صنعت شده است.

طبق آمار بیشتر از آنچه توریست وارد کشور شود مردم به خارج از کشور سفر کرده ند. این صنعت نه تنها در سطح رکود باقی مانده است حتی احتمال کناره گیری بخش خصوصی از این صنعت وجود دارد با توجه به شرایط موجود که بیش از هرچیزی ناشی ازعدم حمایت دولتی است و هیچ چشم انداز روشنی برای آینده این صنعت وجود ندارد و بخش خصوصی در این عرصه به پایان خود نزدیک است. با ادامه این روند شاهد تعدیل نیروی فعال و پایین آمدن کیفیت در این حوزه خواهیم بود. به امید روزی که متولیان گردشگری به فکر راهکاری برای توسعه گردشگری داخلی باشند.