یادداشت اختصاصی از مریم فرشاد پژوه
پس رفت رفاه ایرانی ها
در سال های اخیر با رشد و توسعه جامعه و نقش روزافزون انسان ها در بدست آوردن برخی جلوه های پیشرفت و تمدن ، مساله رفاه فردی و اجتماعی تبدیل به یکی از مسائل مهم جامعه شناسان و اقتصاددانان و سایر علمای علوم مختلف از یکسو و دولت ها از سوی دیگر شده است. در نتیجه رفاه به مفهوم کلان آن می تواند نتیجه تلاش های ملی یک جامعه باشد که معمولا با سیاست گذاری و اجرای برنامه های اجتماعی و اقتصادی حاصل می شود.
به طور کلی رفاه به مثابه یک واقعیت اجتماعی که هر فرد در زندگی خود یا در جامعه می تواند آن را مشاهده کند امری عینی ، کمیت پذیر و مادی است. رفاه نشان دهنده قدرت خرید و توانایی در کسب تسهیلات و امکانات زندگی است همچنین از جمله نیازهای اساسی افراد جامعه نیز محسوب می شود که ارتقای آن تحت تاثیر عوامل مختلف اقتصادی و اجتماعی قرار دارد. از مهمترین عوامل موثر بر رفاه اجتماعی نیروی کار و اشتغال است که از مهمترین عوامل تولید و ایجاد درآمد است که رفاه اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد . علاوه بر اشتغال ، تولید یکی از کاملترین معیارهای سنجش فعالیت های اقتصادی است که می توان آن را از شاخص های رفاه عنوان کرد و از قابل پذیرش ترین معیارها برای سنجش شرایط اقتصادی هر کشور ارزیابی وضعیت رفاهی آن کشور است.
هنگامی که صحبت از رفاه به میان می آید مهمترین شاخص در این زمینه معمولا ((درآمد سرانه)) است. این شاخص ، کل تولید کالا و خدمات در یک کشور در طول یک سال را به جمعیت آن کشور تقسیم می کند و عددی که به دست می آید ((سرانه تولید ناخالص داخلی)) یا ((درآمد سرانه))است.
میانگین درآمد هر فرد در کشور طی ۱۳ سال۲۰% کم شده یعنی کاهش درآمد ناخالص ملی سرانه هر فرد.
اظلاعاتی که در مرکز آمار نشان دهنده کاهش رفاه اقتصادی است.این آمار به نسبت سال ۱۴۰۰با تقسیم کل درآمد ملی بر جمعیت کشور محاسبه شده است .
تحلیل وضعیت درآمد ناخالص ملی سرانه نشان می دهد سال ۱۳۹۰ درآمد ناخالص ملی سرانه به قیمت ثابت حدود ۱۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود و در سال بعد با آغاز دور اول تحریم ها این درآمدکاهش پیدا کرده و در دوسال بعدی با ادامه تحریم ها دوباره این درآمد کمتر شده ، اما از سال ۱۳۹۵ با زمزمه های تصویب برجام ، کاهش نسبی تحریم ها و افزایش فروش نفت درآمد سرانه کمی افزایش پیدا کرد. مجددا با خروج آمریکا از برجام و بازگشت دوباره تحریم ها درآمد سرانه باز کاهشی شد و در سال بعد با پیدایش همه گیری کرونا درآمد سرانه به پایین ترین مقادیر رسید. در سال ۱۴۰۰ با روند کاهش کرونا و افزایش فروش نفت درآمد کمی بهتر شد ، اما هنوز هم درآمد پایین تر از سال ۱۳۹۰ بود.
ارزیابی ها نشان می دهد تحریم های اقتصادی و تحولات سیاسی و فروش نفت و همه گیری کرونا تاثیر مستقیمی بر درآمد سرانه داشته است.در سال ۱۳۹۰ درآمد سرانه ایران تقریبا مشابه با ترکیه است ، اما تا پایان سال ۲۰۲۲ درآمد ترکیه حدود ۹۵% بالا رفت در حالی که درآمد سرانه ایران ۴%کاهش یافت. درآمد سرانه ترکیه در سال ۲۰۲۲ تقریبا دو برابر درآمد سرانه ایران بود. این داده ها نشان می دهد که سیاست گذاران باید استراتژی های مناسبی برای مقابله با تحریم ها و بهبود شرایط اقتصادی تدوین کنند تا از تاثیرات منفی احتمالی جلوگیری و اقتصاد کشور در مسیر رشد پایدار قرار دهند. جدای از این موضوع این گزارش نشان می دهد تحولات سیاسی و تحریم های اقتصادی تاثیر زیادی بر رفاه اقتصادی خانواده ها دارد و هرگونه بهبود در روابط دیپلماتیک و کاهش تحریم ها می تواند به بهبود سرانه و رفاه اقتصادی منجر شود.
نظر شما