یادداشت اختصاصی از حمیدرضا حاجی اشرفی

آیا برج ها ،ویلاها ،ماشین های لاکچری نماد توسعه اند؟

صفحه اقتصاد -

انگار از اواسط دوران قاجاریه،جامعه روشنفکری به یک خواب خرگوشی فرو رفته و شیرینی این خواب مانع درک منطقی تحولات بزرگ اقتصادی در جهان در حال گذار از سبک زندگی و اکوسیستم کسب و کار کنونی شده است ! سرعت دگردیسی در اکو سیستم محیط کسب و کار جهان به کمک دانش IT و علم داده ها آنچنان فزونی یافته که دانشمندان این علوم میگویند، چنانچه از منظر زمان در حجم تولید محتوا ،فعالیت های علمی تاریخ جهان را مقایسه کنیم ، از سال ۲۰۰۰ تا امروز یعنی ربع قرن بشر توانسته به اندازه ۳۰۰۰ سال گذشته تولید علم و اطلاعات کند.‌

لیکن در ایران ، روشنفکران انگار فراموش کرده اند ،علی رغم تاریخ پر افتخار این سرزمین و تلاشهای همه جانبه در جهت رسیدن به کاروان علمی در یکصد سال گذشته و دست یابی به شاخص های برتر توسعه ، متاسفانه بعلت وجود انواع #ریسک های نامشهود آموزشی ، فرهنگی ، اجتماعی که دست به دست هم داده اند تا به آن درجه از توسعه یافتگی که درخور شان این سرزمین کهن تمدن باشد، نرسیم.

در کتب دانشگاهی و مقالات به واژه ها و عبارات ؛ توسعه پایدار - رشد متوازن - برنامه ریزی های راهبردی و ... برمیخوریم ،اما در صحنه عمل برنامه ریزی و سازماندهی و هماهنگی یکپارچه برای رسیدن به اهداف کلان مشاهده نمیگردد .کارشناسان رشته های مختلف از زوایای گوناگون نسبت به فرصت ها و تهدیدات و نقاط ضعف و نقاط قوت هر زیر سیستم از اجزا اجتماعی - اقتصادی سخن میگویند و اندرزهای اصلاحی و دلسوزانه می دهند .لیکن توجهی و یک همکاری مشترک بین دولت ها و مجالس با شهروندان جهت شکل گیری [ سینرژی = هم افزایی ] بهره برداری از انرژی های مثبت و امکانات مادی و معنوی در جهت رسیدن به چشم انداز ملی و ایجاد همگرایی در ماموریت دستگاهها و سازمانهای مسئول توسعه بخش ها در مسیر اجرا دقیق برنامه های پنج ساله توسعه پس از جنگ تحمیلی تاکنون مشاهده نمیگردد !

قرار بود در ۱۴۰۴ با اجرا دو سال آخر برنامه سوم و کل برنامه های چهارم ، پنجم ، ششم و دو سال از برنامه هفتم توسعه یعنی در یک بازه زمانی ۲۰ ساله در منطقه خاورمیانه به چشم اندازی برسیم که رتبه اول توسعه در منطقه متعلق به ایران باشد . ! آیا دولت برنامه ای برای تحلیل این عدم موفقیت دارد ؟

مطالعه گران ریسک از منظر روشهای تحلیلی این رشته به بررسی موضوعات میپردازند . مشخص است ، گرچه به هر آنچه که در ۱۴۰۴ باید میرسیدیم ، نرسیدیم ! اما این دلیل نمی شود که دیگر موفقیت ها در عرصه های مختلف را نادیده بگیریم و از سوی دیگر به نقدها و تحلیل های واقعگرایانه و منطقی در باره نقاط ضعف و تهدیدهای مانع توسعه پایدار و متوازن ننشینیم .متاسفانه دو نوع نگرش در زمینه بررسی فرصت ها و تهدیدهای اقتصادی همیشه به روند توسعه در نزد هموطنان ضربه زده و میزنند :

کسانی که عینک خوش بینی مفرط زده اند و کسانی که همیشه عینک بدبینی مفرط بچشم دارند .در بین این افراد کسانی هستند که خود و دانسته هایشان را همواره کامل ترین و جامع ترین و ایده هایشان را صالح تر از سایر اشخاص و دیدگاههای دانش محور می دانند.

اجرای برنامه هفتم توسعه در آغازین ماه های آن قرار دارد . رسیدن به توسعه پایدار و متوازن و کسب بهره وری بهینه ملی به مدیریت علمی و توانمند ، نقشه راه ، اجرای کارها به تاسی از رویکرد مدیریت سیستمی و راهبردی و ایجاد سینرژی در کلیه سازمان های ذی مدخل و حتی مشارکت قلبی و فکری تک تک شهروندان نیاز دارد .خود را گول نزنیم، اگر در تمام شهرها برجهای مسکونی و تجاری ‌و هایپر مارکت ها و مال های لاکچری و در روستاهای خوش آب و هوا ، خوابگاه ویلاهای شیک ساخته شوند و در جاده ها و خیابانها ماشین های گرانقیمت تردد کنند اما در کنار آنها صنعت و کشاورزی و خدمات پشتیبان تولید تضعیف باشند و از رشد منطقی و تکنولوژی روز و سرمایه مکفی برای نوآوری برخوردار نباشند ،برنامه هفتم و قوانین مترقی که سازمان برنامه و بودجه و مرکز پژوهش ها و سایر وزارتخانه ها و تشکل های اقتصاد مردمی موجب تصویب میشوند هرگز به نتیجه مطلوب نخواهد رسید .!!! از دولت چهاردهم انتظارست ، بجای خود بساوایی و اتکا محض به اطلاعات و معلومات محدود، معدود مدیران و کارشناسان دولتی و چند مشاور همیشه در صحنه از اساتید دانشگاهها، اعضا اتاقهای بازرگانی ، تعاون ، اصناف و مهمتر از جوانان لایق و دارای ایده برای مشورت دعوت کند و یک سئوال مشترک از همه آنان بپرسد ؛ چگونه میتوان در سریعترین و بهینه ترین حالت به توسعه پایدار و متوازن رسید ؟ به بهترین پاسخ ها جایزه دهید .از این روش دلفی ، راهکارهای حل مسائل را میتوان یافت .امید است ،دولت چهاردهم از اعتماد نابجا به دیدگاههای بسته معدود اشخاص عبور کند .