یادداشت اختصاصی از حمیدرضا حاجی اشرفی
نگاه به ریسک های کارآفرینی از منظر پنجره ای دیگر
پس از جنگ جهانی دوم و رشد بی رویه صنعت و مسابقه وحشتناک صنعتی کشورهای توسعه یافته که بر اساس زیاده خواهی ها ، طمع و من و ما برتریم شکل گرفته بود ، در دهه ۶۰ ناگهان با بی انگیزگی شغلی ، کار گریزی و افت بهره وری کارکنان کارخانجات و بنگاههای اقتصادی در آمریکا و اروپا مواجهه شدند !
یکی از اساتید درس روانشناسی صنعتی در تحلیل رویکرد مدیران به مبحث اشتغال و اشتغالزایی در کشورهای جهان سوم ، تعبیر جالبی دارد : [ در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه ، نگرش به مقوله سرمایه گذاری و اشتغال آفرینی فقط و فقط سخت افزاری و تمرکز توجهات به عوامل مادی محیط کسب و کار است .] پس از سالها مطالعات مستمر در حوزه ریسک های فضای اکوسیستم صنعت - کشاورزی - خدمات کشورمان به صحت و دقت تحلیل استاد هموطن گوینده این جملات با تمامی وجودم پی بردم !!!
آری ، او درست میگوید .اکثر تصمیم سازان و تصمیم گیران کشور بجای نگاه عمیق ارگانیکال به مسائل و فرصت ها ، نگاهی مکانیکال دارند .
فرق بین ایندو نگاه در اینست که ؛ در نگاه ارگانیکال ، اساسا نگاه برنامه ریزان و سکانداران یک سیستم به فلسفه زندگی و زیستن از زاویه انسانی ست . این رویکرد از تعالیم ناب توحیدی نشات میگیرد . در نگرش توحیدی به اصالت انسان در جامعه اهمیت داده می شود و نه به اشیا و اموال و سرمایه های مادی ! در رویکرد توحیدی ارگانیکال معتقدند که پروردگار عالم جهان و زمین و زمان را خلق کرده تا اشرف مخلوقات از آن به بهترین وجهی بهره برداری کند و به آن درجه از رشد و کمال برسد که [ بجز خدا نبیند ! ]
[ ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند - تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری !!! ]
آری ؛ از منظر نگاه یک حکیم با تفکرات سیستمی مبتنی بر تعالیم ناب توحیدی همچون سعدی شیرازی ؛ کائنات یک سیستم است که زمین جزیی کوچک از جهان هستی می باشد و پروردگار با خلق پدیده ها و شرایط زیستی بصورت اجزا متصل بهم ، اکوسیستم طبیعی بر روی کره خاکی را خلق نموده تا انسان زیستی خردمندانه در جوامع مبتنی بر عدالت ، مساوات و برادری داشته باشد و به تکامل برسد. در رویکرد ارگانیکال ؛ هدف غایی توسعه فردی و اجتماعی و معنوی جامعه انسانهاست !!!
بر عکس در رویکرد مکانیکال اصالت به ماده و اشیا جامد میدهند . پول پرستی ، بهره برداری بی رویه و نهایتا غفلت از این واقعیت و گم کردن مسیر توحیدی که قرار بوده و هست که انسان را به کمال برساند !؟ بهمین دلیل حکیم شیرازی ، سعدی بزرگ می سراید :
[ رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند !؟
طیران مرغ دیدی ؟ تو ز پایبند شهوت به درآی تا ببینی طیران آدمیت ! ]
آری سعدی رسیدن انسان به کمال عقلانی و معرفت ذاتی را در گرو کنار گذاردن طرز نگرش مکانیکال و در پیش گرفتن اندیشه های مبتنی بر نگرش ارگانیکال و سیستمی به فلسفه آمدن - زیستن و رفتن می داند !
[ از کجا آمده ام ،آمدنم بهر چه بود ؟ بکجا میروم آخر ننمایی وطنم ؟]
در این بیت نیز حضرت مولانا از پروردگار فلسفه آمدن و زیستن و رفتن آدمها و اساسا خلقت انسان را پرسش میکند ؟در پی یافتن آدرس نهایی و وطن اصلی آدمیان در سرزمین دیگر است ؟!
پس از جنگ جهانی دوم و رشد بی رویه صنعت و مسابقه وحشتناک صنعتی کشورهای توسعه یافته که بر اساس زیاده خواهی ها ، طمع و من و ما برتریم شکل گرفته بود ، در دهه ۶۰ ناگهان با بی انگیزگی شغلی ، کار گریزی و افت بهره وری کارکنان کارخانجات و بنگاههای اقتصادی در آمریکا و اروپا مواجهه شدند ! دکتر التون مایو و همکارانش در کارخانجات وسترن الکتریک ، ده سال کار تحقیقاتی کردند تا ریشه های تفکرات انسان صنعتی و کاتالیزورهای تلاش و عوامل منفی کاهنده انرژی های انسانی را کشف کنند . در نهایت از این مطالعات [ رویکرد مکتب مدیریتی نهضت روابط انسانی ] در اقتصاد کشورهای صنعتی را کشف و در قالب دانش روانشناسی صنعتی و کار به جهان مدیریت نوین و دانش محور خردمند تقدیم کردند !!! و آنسوتر از نظر زمانی ، مگ گریگور نظریه علمی آدمهای X یا تنبل ها و آدمهای Y زرنگ ها را معرفی کرد و بدین ترتیب دانش منابع انسانی محیط کار از دانشگاهها به درون شهرها و روستاهای جوامع صنعتی و افکار مدیران و شهروندان آنها رسوخ کرد و کاتالیزور خلق انقلاب سوم صنعتی در جهان شد !
درست در همان زمان در ایران ما با یک فاصله حدودا یک قرنی تازه داشتیم از مناسبات ارباب - رعیتی مبتنی بر معیشت عصر تمدن کشاورزی یا موج اول بقول الوین تافلر عبور میکردیم !؟
آنها با فاصله زمانی قابل توجه ای معایب تفکرات محض ناشی از نگرش مکانیکال و مادی را درک کردند و ترکیبی از نگرش ارگانیکال + مکانیکال را طراحی کردند و از ۲۰۰۸ وارد انقلاب صنعتی چهارم شدند . فقط ۱۱ سال طول کشید تا محور مدیریت و تصمیماتشان را به سمت نگرش محض ارگانیکال ببرند . ۲۰۲۳ سال شروع انقلاب پنجم صنعتی و استقرار نگرش توحیدی- انسانی به مسائل زیست محیطی و زندگی بر مبنای آمایش سرزمین و تعادل بین جمعیت و طبیعت از همان ۲۰۰۸ موج چهارم تمدن بشریت کلید خورده، اکنون زمان یادگیریست !
نظر شما