یادداشت اختصاصی از حسن خیرآبادی
موانع ازدواج جوانان ۲/ تهیه مسکن
در یادداشت گذشته اهمیت ازدواج را از منظر خداوند متعال، پیامبر اکرم(ص) و کلام معصومین(علیهم السلام) بیان کردیم و همین طور عرض شد که ازدواج از ضروری ترین نیاز های بشر و مایه بقاء نسل است. و همواره تشکیل جامعه سالم و پویا در گرو وجود خانواده هایی سالم و شاداب است. با وجود اهمیت ازدواج چه از بعد فردی و چه از بعد اجتماعی متاسفانه شاهد بالا رفتن سن ازدواج و از آن بدتر در مواردی شاهد عدم میل یا توانایی در ازدواج هستیم.
در این خصوص بر آن شدیم تا مهمترین موانع ازدواج را بررسی نماییم. امروز وقتی با جوان مجردی که به سن ازدواج رسیده و یا حتی کم کم به سنین میان سالی نزدیک می شود مواجه می شویم و درباره علت عدم ازدواجش سوال می کنیم می بینیم که اکثریت قریب به اتفاق نسبت به اهمیت و ضرورت ازدواج آگاه هستند و علاقه مند به تشکیل خانواده می باشند. لکن مشکلاتی را پیش روی خود می بینند که معمولا حکایت از بیکاری یا کافی نبودن درآمد دارد و در مرحله بعد مشکل گرانی مسکن و مشقات تهیه سرپناه برای شروع زندگی است. عده ای هم مشکلات فردی و اجتماعی دیگری مطرح می نمایند که ان شالله در مبحث دیگری بدان ها خواهیم پرداخت.
در یادداشت گذشته اشاراتی به معضل بیکاری و عدم درآمد کافی برای تشکیل خانواده و گذران زندگی داشتیم. در این مبحث نیز به دومین مانع مهم در راه ازدواج جوانان خواهیم پرداخت.
یکی از سدهای پیش رو در راه ازدواج جوانان عدم توانایی در تهیه مسکن مناسب برای شروع زندگی می باشد. در گذشته بسیاری از خانواده ها خانه های بزرگی داشتند که بخشی از آن را به جوانانشان می دادند و بعضا چند سالی در آن خانه ها زندگی می کردند و کم کم پس اندازی داشتند و مستقل می شدند و ... لکن در شرایط کنونی و در زندگی های با سبک آپارتمان نشینی معمولا این امکان وجود ندارد.
امروز خرید مسکن برای جوانی که تازه شروع به کار و پس انداز کرده است و درآمدی متوسط و عادی دارد تقریبا غیرممکن یا بسیار بعید و دور از تصور است. و این نکته بدیهی است چرا که مثلا جوانی که در یک شهری مثل تهران مشغول به کار شده و به دنبال کسب روزی حلال رفته است اگر ماهانه مثلا بیست میلیون تومان درآمد داشته باشد. با فرض اینکه اولا هیچ خرجی نداشته باشد و تمام این مبلغ را بتواند برای خرید مسکن کنار بگذارد و ثانیا قیمت مسکن تا چندین سال آینده هیچ افزایشی نداشته باشد، بالغ بر ۱۲ سال طول می کشد که بتواند یک خانه با متراژ حدود ۴۵ تا ۵۵ متری در مناطق ارزان قیمت یا حاشیه شهر تهیه نماید. که این فرض البته محال است چرا که تورم همواره وجود دارد و از سایر مخارج زندگی نیز ناگزیر است. حتی اگر امکان پذیر هم بود طی این زمان از جوان تحصیلکرده ۲۵-۲۶ ساله که در اوج نشاط برای تشکیل خانواده است مردی در سن ۳۷-۳۸ ساله یا بیشتر می سازد که خود عامل بالا رفتن میانگین سن ازدواج است و هرچه سن ازدواج بالاتر رود سن فرزندآوری نیز بالاتر می رود و پیری جمعیت را پدیدارتر می نماید.
حال اگر خرید مسکن را فراموش کنیم و اجاره مسکن را مورد بررسی قرار دهیم باز هم سدی پیش روی ماست که همان تهیه هزینه بسیار بالای رهن (قرض الحسنه) یا مبلغ اجاره ماهیانه بسیار بالاست که معمولا با درآمدهای معمولی رایج در جامعه همخوانی ندارد.
در مثال بالا برای اجاره یک واحد آپارتمان با همان متراژ ۴۵-۵۵ متر و در همان محله های ارزان قیمت یا حاشیه شهر باید حداقل درآمدی معادل ۲-۴ سال را به عنوان پول پیش و یا حدود ۶۰-۸۰ درصد درآمد ماهیانه را به عنوان اجاره بهای مسکن پرداخت نماید که در مورد اخیر تقریبا چیزی برای سایر هزینه ها نمی ماند و مشکلات عدیده ای را فراهم خواهد آورد.
حال باید برای حل این معضل چه کرد؟
وظیفه اخلاقی و دینی افراد
اولین وظیفه بعد از خود افراد که باید تلاش خود را بکنند به عهده خانواده ها و نزدیکان است که حتی الامکان به جوانان کمک کنند تا بتوانند برای شروع زندگی مشترک خود سرپناهی فراهم آورند. که درباره کمک به برادر(خواهر) دینی توصیه های بسیاری در متون دینی و اعتقادی ما وجود دارد.
مثلا امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند:
مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَخْذُلُ مُؤْمِناً أَخَاهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَى نُصْرَتِهِ إِلَّا خَذَلَهُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَه
مؤمنى که با وجود توانایى، به یارى برادر ایمانى خود نمى شتابد خداوند (نیز) در دنیا و آخرت یاریش نخواهد کرد و او را به خود واخواهد گذاشت. (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص: ۲۳۸)
یا پدر بزرگوارشان امام محمدباقر علیه السلام می فرمایند:
وَ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیْ‌ءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِن؛
نزد خدا عبادتی محبوب تر از شادکردن مؤمن نیست. (الکافی (ط – الإسلامیه)، ج۲، ص: ۱۸۸٫ )
همچنین متناسب با موضوع بحث درباره افرادی که خانه ای مازاد بر نیاز دارند توصیه شده است که حتما آن را در اختیار کسی قرار دهند که بدان نیازمند است و به شدت از خالی نگه داشتن مسکن مازاد نهی شده است.
لذا امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:
مَنْ کَانَ لَهُ دَارٌ وَ احْتَاجَ مُؤْمِنٌ إِلَى أَنْ یَسْکُنَهَا فَمَنَعَهُ إِیَّاهَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَلَائِکَتِی عَبْدِی بَخِلَ عَلَى عَبْدِی بِسُکْنَى الدُّنْیَا وَ عِزَّتِی لَا یَسْکُنُ جِنَانِی أَبَدا؛
هر کس دارای خانه‌‌ای اضافه باشد و مؤمنی برای سکونت به آن محتاج باشد و وی از او دریغ کند، خداوند متعال خطاب به فرشتگان می فرماید: ای ملائکه من، بنده من نسبت به در اختیار قرار دادن مسکنی به بنده دیگرم در دنیا بخل ورزید؛ به عزتم سوگند او را هرگز در بهشت جای نخواهم داد. ( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص241)
لذا کسانی که به لطف خداوند متعال مسکنی مازاد دارند می توانند برای رضایت حضرت حق در این راه گامی بردارند که این اقدام بسیار مهم است و بسیار خوشنودی پروردگار را به همراه دارد. حتی اگر رایگان هم نمی توانند بدهند می توانند با قیمت کمتر، با رعایت انصاف بیشتر، با مدارا کردن با مستاجر در زمان های پرداخت و ... می توانند گامی ولو کوچک بردارند.
وظایف دولت و حکومت
غیر از خانواده ها و سایر افراد که می بایست در راه تامین یا تسهیل مسکن جوانان تلاش کنند حکومت اسلامی نیز طبق قانون وظایفی را بر عهده دارد که ذیلا به برخی از آن ها اشاره ای خواهیم داشت:
طبق قانون تسهیل ازدواج جوانان دولت می بایست برای تسهیل ازدواج و برطرف کردن مشکلات ازدواج جوانان گام هایی بردارد مثلا در ماده 2 این قانون چنین آمده است:
(ماده ۲ - دولت مکلف است علاوه بر استفاده از منابع بودجه سنواتی پیش بینی شده، از محل «صندوق اندوخته ازدواج جوانان» به مزدوجین نیازمند به اجاره مسکن، حسب تشخیص کمیته سامان ازدواج با توجه به امکانات صندوق، وام ودیعه مسکن پرداخت کند.)
یا در ماده 3 چنین آمده:
(ماده ۳ - با تأکید بر روشهای انبوه سازی، کوچک سازی، ارزان سازی و استفاده از روشهای نوین ساخت در امر مسکن، دولت مکلف است علاوه بر بهره مندی از تسهیلات متداول و رایج فعلی (انبوه سازی و اجاره به شرط تملیک) از طریق نهادهای عمومی نظیر شهرداری و اوقاف و امور خیریه و با بهره گیری از همکاری و امکانات وزارت مسکن و شهر سازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و استفاده از زمینهای دولتی یا زمینهای اهدایی خیرین، واحدهای ساختمانی به عنوان «مسکن موقت» احداث کرده و آنها را در اختیار زوجهای جوان با اجاره مناسب قرار دهد. مدت استفاده هر زوج متقاضی از این واحدها حداکثر سه سال است.)
در این خصوص در برخی از دولت ها اقدامات موثری شکل گرفت و اقداماتی تحت عنوان مسکن مهر و ... اتفاق افتاد که موجب شد بسیاری از زوج های جوان و حتی سایر افراد صاحب خانه شوند که متاسفانه این روند در دولت های بعد با بی مهری مواجه گردید و جایگزین مناسبی هم برای آن در نظر گرفته نشد.
لذا لازم است باتوجه به امکانات کشور و برنامه ریزی هرچه بهتر برای تامین مسکن زوج های جوان قوانین بسیار مفید و موثری به تصویب برسد تا معضل تهیه مسکن به عنوان یکی از بزرگترین و سرسخت ترین سدهای پیش روی جوانان برای تشکیل خانواده از بین برود. در این راه نقش مجلس شورای اسلامی بسیار پررنگ و موثر است. چرا که علاوه بر تصویب قوانین وظیفه نظارت بر اجرای صحیح و به هنگام قوانین توسط دولت نیز بر عهده این نهاد بسیار مهم است.
کوتاهی در فراهم کردن زمینه های ازدواج جوانان خصوصا در بحث تهیه مسکن، گناهی نابخشودنی و غیرقابل جبران است چرا که جامعه عزیز ما با مشکل پیری جمعیت روبرو است که مادر بسیاری از مشکلات است...
والسلام علی من اتبع الهدی
نظر شما