یادداشت اختصاصی از حسن خیرآبادی
موانع ازدواج جوانان ۳/ مَهر(مهریه) سنگین
درباره موانع و مشکلات جوانان برای ازدواج و تشکیل خانواده در دو بخش گذشته نکاتی مطرح گردید که اولی مربوط به مساله بیکاری و عدم درآمد کافی بود و دومی معضل عدم توانایی تهیه مسکن برای شروع زندگی بود. که هر دو موضوع ریشه اقتصادی داشت و تا حدی از مواجهه با آن ناگزیر بودیم. راه حل هایی برای خانواده ها و اطرافیان جوانان بیان شد و اشاره ای اجمالی به وظایف دولت و حکومت در این خصوص داشتیم.
آنچه می خواهیم در ادامه بررسی نماییم مشکلاتی ناشی از آداب و رسوم غلط است که مردم خود به وجود می آورند، بدان ها دامن می زنند و موجب منتفی شدن یا سخت شدن امور و مراحل ازدواج می شود. اگر چه به زعم برخی این آداب و رسوم مفید و ضروری است لکن در بسیاری از موارد نه تنها کمکی به زوجین برای تشکیل و ادامه زندگی نمی کند که موجب دشواری و بعضا غیر ممکن شدن آن نیز می گردد.
امور کاملا باطل و بیهوده ای که در بین خانواده ها جا افتاده و متاسفانه عده ای عدم اجرا و انجام آن ها را مایه سرافکندگی و کسر شان خود می دانند. در این فرصت به یکی از این آداب و رسوم غلط یعنی تعیین مهریه سنگین خواهیم پرداخت:
مَهر(مهریه) چیست؟
درباره مهریه در قانون مدنی آمده است:
«مهر عبارت از مالی است که به مناسبت عقد نکاح، مرد ملزم به دادن آن به زن است.» الزام مربوط به تملیک مهر، ناشی از حکم قانون است و ریشه قراردادی ندارد. به همین جهت، سکوت دو طرف در عقد و حتی توافق بر این که زن مستحق مهر نباشد، نمی تواند تکلیف مرد را در این زمینه از بین ببرد. درست است که انعقاد نکاح به تراضی طرفین است ولی آثار آن را زن و شوهر به وجود نمی آورند. همین که زن و مرد، با پیوندزناشویی موافقت کردند در وضع ویژه ای قرار می گیرند که بناچار باید آثار و نتایج آن را متحمل شوند. بنابراین مهر، نوعی الزام قانونی است که بر مرد تحمیل می شود و فقط زوجین می توانند هنگام بستن عقد یا پس از آن، مقدار مهر را به تراضی معین سازند. (مواد ۱۰۸۰-۱۰۸۷قانون مدنی).
همانگونه که مشاهده شد طبق قانون، مرد ملزم به پرداخت مهریه است لذا شرعا و قانونا میبایست آنچه به عنوان مهر مشخص می گردد را پرداخت نماید. لذا هر چقدر مهریه سبک تر باشد برای آقایان انگیزه بیشتری ایجاد می شود که در راه ازدواج و تشکیل خانواده قدم نهد. و نگاهی به صفوف طویل و شلوغ دادگاه های خانواده که برای مهرهای اجرا شده تشکیل می شود جدیت موضوع را مشخص تر می نماید. لذا طبیعی است که مهرهای سنگین انگیزه اقدام برای ازدواج را از جوان می گیرد. والبته در اکثر موارد از توان او خارج است.
لذا مقام معظم رهبری در ضمن خواندن خطبه عقدی در مورخ ۲۷/۰۲/۱۳۷۴ درباره مهریه اینگونه فرمودند:
«مهریه‌ی سنگین مال دوران جاهلیت است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آن را منسوخ کرد. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از یک خانواده‌ی اعیانی است. خانواده‌ی پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، تقریباً اعیانی‌ترین خانواده‌ی قریش بودند. خود ایشان هم که رئیس و رهبر این جامعه است. چه اشکالی داشت دختر به آن خوبی که بهترین دختران عالم است و خدای متعال او را «سیدة النّساء العالمین» قرار داد «مِن الاَوّلینَ و الآخِرین»، با بهترین پسرهای عالم که مولای متقیان است می‌خواهند ازدواج کنند، مهریه‌ی ایشان زیاد باشد؟ چرا ایشان آمدند و این مهریه‌ی کم را قرار دادند که اسمش «مَهرُ السُّنَّة» است.»
و در مورخ ۰۲/۰۹/۱۳۷۳ ضمن قرائت خطبه عقدی در این باره فرمودند:
«من از مردم سراسر کشور خواهش می‌کنم که آن قدر مهریه‌ها را زیاد نکنند. این سنت جاهلی است. این کاری است که خدا و رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این زمان بخصوص، از آن راضی نیستند. نمی‌گوییم حرام است. نمی‌گوییم ازدواج باطل است. اما خلاف سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و اولاد ایشان و ائمه‌ی هدی (علیهم‌السلام) و بزرگان اسلام است. خلاف روش این‌هاست و به‌خصوص در زمان ما که کشور احتیاج دارد به این‌که همه‌ی کارهای صحیح، آسان شود، هیچ مصلحت نیست که بعضی ازدواج‌ها را این‌طور مشکل کنند».
هرچند وجود مهر و تضمین آن باعث می شود مرد جدیت و احساس مسئولیت بیشتری از خود نشان دهد و همچنین باعث ایجاد احساس امنیت و آرامش و علاقه بیشتر برای زن نسبت به همسرش می شود. از این جهت که زن می بیند همسرش برای تامین و پرداخت مهر تلاش می کند و در پرداخت آن جدی است و باعث می شود اعتماد به نفس او بالاتر رود و در تحکیم خانواده و گرم شدن فضا و کانون محبت خانواده موثر است لکن از جهتی مهر سنگین نه تنها ضامن ادامه زندگی نیست بلکه در برخی موارد نتیجه عکس هم دارد. و حتی در بسیاری از موارد مانعی بر سر راه تشکیل زندگی مشترک می باشد.
لذا بهتر است زوجین به جای تعیین مهرهای بالا راه های دیگری را برای تحکیم ازدواج و کانون خانواده در نظر بگیرند.
مثلا تحقیقات کافی قبل از ازدواج، شناخت کافی قبل از ازدواج، مراجعه به مشاوران خوب و قابل اعتماد این حوزه، جلوگیری از دخالت های بیجای دیگران در زندگی، آموزش و مطالعه کافی در خصوص مهارت های زندگی و همسرداری و فرزندداری و...
آن وقت ادامه زندگی همراه با نشاط و دلگرمی و امید به آینده خواهد بود و حاصل این زندگی نسلی سالم و بانشاط است. اما تضمینی که بخواهد از طریق مهر سنگین ایجاد شود در صورتی که فرضا محقق هم شود همراه با تلخی و دلزدگی و بی میلی به ادامه زندگی خواهد بود که یقینا مطلوب افراد نیست.
والسلام علی من اتبع الهدی
نظر شما