یادداشت اختصاصی از حسن خیرآبادی
سیره امیرالمومنین (ع) در بهرمندی از مطاع دنیا
امروزه در شرایطی که بسیاری از مردم با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند و در بسیاری از موارد در اولیات معیشت مانده اند. از گوشه و کنار خبرهایی از تجمل گرایی برخی از مسئولین حکومت به گوش می رسد. و اینجاست که مردمان عادیِ درراه مانده، از اوضاع شاکی می شوند و خونشان به جوش می آید...
در این یادداشت برآنیم که بررسی نماییم آیا برای مسئولین تجمل گرایی و اسراف یا سفرهای آنچنانی که برای عوام الناس تا آخر عمرشان حتی متصور هم نیست صحیح است؟ یا اگر این امر ناپسند است بر چه مبنایی است؟
از آنجا که تشکیل حکومت جمهوری اسلامی ایران بر اساس قدرت یافتن و اکرام مستضعفین بوده است و قشر مستضعف همواره کانون توجه بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی بوده اند. لذا رفتارهای متناقض این چنینی را مردم و به خصوص قشر ضعیف و متوسط جامعه نمی پسندند و بعضا تاب نمی آورند. ولو اینکه مثلا مسئولی در جمهوری اسلامی از اموال و دارایی طیب و طاهر شخصی خود به سفر و امور تجملاتی بپردازد در حالی که عده ای به نان شب محتاج باشند!
شیوه پیشوای ما امیرالمومنین علی (علیه السلام) به عنوان تنها امامی که موفق شدند چند سالی را تشکیل حکومت بدهند در این خصوص چگونه بوده است؟
در یکی ازخطبه های حضرت آمده است:
ان الله جعلنی اماما لخلقه، ففرض علی التقدیر فی نفسی و مطعمی و مشربی و ملبسی کضعفاء الناس، کی یقتدی الفقیر بفقری ولایطغی الغنی غناه(اصول کافی جلد۱ صفحه۱۰)
خدا مرا امام و پیشوا قرار داده و بر من واجب کرده است که در رفتار و خوراک و پوشاکم مانند مردم ضعیف و مستمند، بر خود تنگ گیرم، تا فقیر از فقر من پیروی کند و ثروتمند هم به واسطه ثروتش طغیان نکند.
لذا وقتی عاصم بن زیاد از حضرت سوال کردند که:
چرا شما بر خود سخت گرفته اید و خوراک و پوشاک سخت استفاده می کنید؟
امیرالمومنین(ع) فرمودند:
ویحک، ان الله عزوجل فرض علی ائمة العدل، ان یقدروا انفسهم بضعفة الناس کی لایتبیغ بالفقیر فقره
وای بر تو، خدای عزوجل بر پیشوایان عادل واجب کرده است که خود را در ردیف مردم ضعیف و ناتوان گیرند، تا فقر و تنگدستی، فقیر را از جا به در نبرد.
در پاسخی که حضرت فرمودند، همان طور که می بینید اولا با عبارت: ویحک(وای بر تو) شروع شده که حاکی از سرزنش است. یعنی حتی نباید درباره من به عنوان امام عادل این سوال را مطرح می کردی و ثانیا نفرموده اند که خدا بر من واجب کرده است، بلکه می فرمایند: بر پیشوایان عادل واجب کرده است. پس این موضوع بر تمام کسانی که در جامعه اسلامی حکومت و پیشوایی را بر عهده دارند واجب است.
لذا قناعت و زهد در زندگی علی الخصوص برای پیشوایان به عنوان زینت زندگی شمرده می شود و بلکه پیامبر(ص) آن را والاترین زینت ها دانسته اند. و زینت زهد حاکمان اسلامی مایه علاقه مند شدن ضعفا و مستضعفین جامعه به ایشان است . چنانکه در روایتی عمار یاسر(ع) از پیامبر اکرم(ص) چنین نقل می کند:
عن عمّار بن یاسر: قال رسول الله صلی الله علیه وآله: یا عَلِی، إنَّ اللهَ تَعالی قَدْ زَینَک بِزِینَةٍ لَمْ تُزَینُ العِبادُ بِزینَةٍ أحَبُّ إلَی اللهِ تَعالی مِنْها، هِی زینَةُ الأبْرارِ عِنْدَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ: الزُّهْدُ فِی الدُّنْیا، فَجَعَلَک لا تَزْرَا مِنَ الدُّنْیا شَیئاً وَ لاتَزْرَا الدُّنْیا مِنْک شَیئاً وَ وَهَبَ لَک حُبَّ المَساکینَ، فَجَعَلَک تَرْضی بِهِمْ أتباعاً، وَ یرْضُونَ بِک إماماً.
از عمّار بن یاسر روایت شده که رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود:
ای علی! خدای متعال تو را به زینتی آراسته است که هیچ بنده ای به زیوری چنین مزین نگشته و خدا آن را بیش از هر زینت دیگری دوست دارد و آن زهد در دنیاست که زینت نیکوکاران در نزد خدای با عزت و جلال است.
پس تو را طوری قرار داده که نه ازدنیا دست تو را می گیرد و نه دنیا چیزی از تو به دست می آورد. خدا در وجود تو علاقه به مساکین را عطا کرد، پس تو را طوری قرار داده که راضی شدی که رهبر آنها باشی و آنان نیز به پیشوایی چون تو خشنودند.
البته در جامعه اسلامی و در حکومت دین، فقر نه تنها مطلوب نیست بلکه حتی در متون دینی بسیار هم نکوهش شده است. چنانکه امام علی(ع) می فرمایند:
کسی که فقیر می شود به چهار عیب بزرگ مبتلا می گردد: ضعف در یقین، نقصان در عقل، کمبود در دین و کمی حیا
فلذا اسلام دستورات بسیار زیادی دارد که نهایتا منجر به فقرزدایی و ایجاد رفاه هر چه بیشتر برای جامعه اسلامی می باشد چنانکه دستورات اسلام در مباحثی نظیر انفاق، تشویق به کار و تلاش در به دست آوردن روزی حلال و دوری از تنبلی، کمک به فقرا از طرق مختلف مانند پرداخت زکات و صدقات و برخی کفاره ها و ... مبین این ادعاست.
اما مقصود از آنچه بیان شد زهد و ساده زیستی درباره پیشوایان و جامعه اسلامی است که موجب دلگرمی ضعفا و فقرا می گردد و به قوت و قدرت حکومت اسلامی خواهد انجامید.
امید آنکه همواره جامعه اسلامی ما در کنار معنویت و ایمان از رفاه نسبی و عدالت برای تمام اقشار برخوردار باشد و حاکمان در پیروی از مولای متقیان علی(ع) کوشا باشند تا روشنی دل اقشار مستضعف باشند. آنگاه است که می توان ادعا کرد که مطلوب انقلاب اسلامی(در این زمینه) حاصل گردیده است.
والسلام علی من اتبع الهدی
نظر شما