فرصت‌های تجاری ایران و چین

جمهوری خلق چین حدود 9.6 میلیون کیلومتر مربع مساحت دارد که پس از روسیه دومین کشور بزرگ دنیا از نظر وسعت خاکی (بدون احتساب آب‌های داخلی) است. این کشور با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد و 500 میلیون نفر، توانسته به یکی از قطب‌های اقتصاد جهان تبدیل شود.

اما چین چگونه چین شد؟ و این کشور با دنبال کردن کدام سیاست توانست در 4 دهه اخیر مرکزیت اقتصاد خود را از بعد کشاورزی، تغییر بدهد و به یکی از قطب‌های اقتصادی دنیا تبدیل شود؛ به بیان دیگ معجزه اقتصاد چین چگونه محقق شد؟

سیاست درهای باز چین

 تا پیش از سال۱۹۷۹ میلادی، نظام اقتصادی چین، مطابق با نظام اقتصادی مائوتسه دونگ دنبال می‌شد که در آن دولت به‌طور کلی، همه دارایی‌ها را در اختیار خود داشت و همچنین برای همه انواع کالاها قیمت تعیین می‌کرد. درست است که این نظام توانست نظام اقتصادی چین را ارتقا ببخشد و موفقیت‌هایی در حوزه گسترش سواد، بهداشت اولیه و ایجاد یک زیرساخت مناسب برای صنایع اساسی مانند فولاد، زغال‌سنگ و پتروشیمی ایجاد کند؛ اما از سوی دیگر سطح زندگی مردم چین را عقب نگه داشت.

 در دسامبر سال۱۹۷۸، با روی کار آمدن دنگ شیائوپینگ به‌عنوان رهبر ارشد چین، الگوی انزوا دوران مائو بر اقتصاد چین شکسته شد و اقتصاد چین با سیاست‌های شیائوپیک وارد ریل جدیدی شد.

رهبران چین چرخشی تعیین‌کننده در سیاست اقتصادی از خود نشان دادند شیائوپینگ، استراتژی موسوم به «اصلاحات و گشایش» را به اجرا گذاشت؛ هدف کلی این بود که چین با کاهش تدریجی نقش دولت و افزایش نقش بازارها، اقتصاد داخلی خود را اصلاح کند. و چنین شد که چین برای ایده‌ها، آزمایش‌ها و تجارت درهای خود را باز کرد. این سیاست طی 4 دهه دنبال شد و چین توانست خود را به قطب مونتاژ نهایی برای زنجیره‌های تولید آسیا و جهان تبدیل سازد.

سابقه تجارت ایران و چین

پیشینه تجارت ایران و چین طولانی است؛ اما در دهه 80 شمسی چینی‌ها چندان در مرکز توجه ما نبودند این در حالی بود که آنها روند رشد تجاری خود را آغاز کرده‌ بودند. تا اینکه در اواخر دهه 90 قرارداد همکاری جامع ایران با چین یا همان قرارداد 25 ساله با چین امضا شد.این قرارداد بندهای مختلفی در زمینه اقتصادی دارد و زمینه‌های تجارت ایران و چین و سرمایه‌گذاری‌های مشترک دو کشور را فراهم می‌کرد.

تجارت با چین در دولت سیزدهم

در دولت شهید رئیسی، تعاملات تجاری ایران و چین وارد فاز اجرایی شد و به بیان دیگر در این دولت پرونده ویژه‌ی برای تجارت ایران با چین باز شد. به نظر می‌رسد سفر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور فقید، مقدمات مراودات تجاری با چین را فراهم کرد.

 سازمان توسعه تجارت ایران، به‌عنوان متولی تجارت خارجی ایران نیز از این اصل مستثنی نبود و تلاش کرد که زمینه‌های تسهیل‌گری تجارت با این کشور را فراهم کند از این‌رو علاوه‌بر اینکه دفتر شرق آسیا موضوع تجارت با چین را دنبال می‌کرد دفتر تخصصی و میز چین در این سازمان با تمرکز ویژه بر تجارت با چین دایر شد.

سیدمحمد یوسف طاهری مشاور و دستیار ویژه رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در امور چین، در رابطه با کارویژه‌های دفتر تخصصی چین، گفت: تسهیل‌گری تجاری، رفت و آمد هیات‌های تجاری،عقد تفاهم‌نامه‌ها، برگزاری نمایشگاه‌ها، تلاش برای بازارسازی و بازاریابی، راهنمایی تجار و نشان دادن تفاوت‌های بازار چین و ..... از جمله مهم‌ترین اقدامات سازمان توسعه تجارت ایران برای تسهیل تجارت با چین بود.

وی ادامه داد: نهادهای دیگر از جمله وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی  نیز به شکل موازی پرونده‌های را برای چین باهدف جذب توریسم از چین به ایران باز کردند.

مزیت‌های تجاری ایران برای چین

چین، شریک اول تجاری ایران است. اما اینجا این پرسش مطرح است که آیا ما نیز توانستیم سهمی از  بازار این کشور برای خود تصاحب کنیم؟ به بیان دیگر مزیت‌های تجاری ایران برای چین چیست؟

بدون تردید ورود چین به بازار ایران راحت است اما ورود ما به این بازار دشوار است چراکه این کشورکارخانه جهان است و امکان تولید تمامی کالاها را دارد. پس کالای ساخت ایران در صورتی می‌تواند در این بازار وارد شود که نوع ایرانی آن بهتر و مرغوب‌تر از تولید چینی باشد.

در همین رابطه سیدمحمد یوسف طاهری مشاور و دستیار ویژه رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در امور چین، در رابطه با کالاهای مزیت‌دار ایران، گفت: زعفران، گلاب، افشانه‌های گل محمدی، فرش دستباف، صنایع دستی تلفیق مس و خاتم، مس و فیروزه‌کوبی، مرکبات از جمله لیموشیرین و پرتقال، شیلات و آبزیان از جمله میگو و ماهیان پرورشی، پسته ایرانی و ... می‌تواند در این بازار سهمی برای خود تصاحب کند.

باید این نکته را در نظر داشت که توان تولید محصولات کشاورزی در چین چشمگیر است و آنها بر روی تولید تمامی محصولات کشاورزی متمرکز شده‌اند اما نتوانستند در تولید برخی محصولات نتایج دلخواه را کسب کنند به عنوان مثال تولید زغفران در این کشور چندان مطلوب نبود و خاک این کشور نتوانست زغفران مرغوبی را به عمل بیاورد.

تا چند سال پیش، گمرک چین زعفران را در رسته گیاهان دارویی جای داده بود از این‌رو صادرات این محصول به چین به‌سختی انجام می‌شد و در بیشتر مواقع به‌صورت چمدانی و یا از مجاری غیرقانونی و قاچاق وارد چین می‌شد تا اینکه به همت رایزنان بازرگانی ایران در چین و تلاش‌های سازمان توسعه تجارت ایران کد زعفران در گمرک چین تغییر کرد و زعفران علاوه‌بر قرار گرفتن در رسته گیاهان دارویی جزو اقلام خوراکی، و افزودنی اضافی نیز شد و اینگونه صادرات زعفران جهش خوبی پیدا کرد.

 طاهری مشاور و دستیار ویژه رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در امور چین، در ارتباط با چگونگی حضور پررنگ ایران در بازار چین، گفت: تولیدکننده ایرانی باید توان تولید خود را دوچندان کند چرا که این بازار بزرگ است و ظرفیت تولید ایران در محصولات مزیت‌دار نمی‌تواند جوابگوی نیاز این بازار باشد. همچنین باید در حوزه‌های باربری، لجستیک و تقویت زنجیره سرد خود تلاش کنیم. هرچند در این بین باید هنرمندان و صنعتگران ایرانی را با بازار و ظرفیت بازار چین، آشنا سازیم.

مهم‌ترین اقلام صادراتی

در حال حاضر مهم‌ترین اقلامی که از ایران به چین صادر می‌شوند در دسته محصولات پتروشیمی و پایه نفتی هستند اقلام صادراتی ایران به چین عبارتند از پروپان مایع شده در ظروف یک هزار سانتی متر مکعب و بیشتر، متانول، بوتان مایع شده در ظروف یک هزار سانتی متر مکعب و بیشتر، پلی اتیلن گرید فیلم با وزن مخصوص (چگالی) کمتر از 94، سنگ آهن بهم فشرده شده و کنسانتره های آن به غیر از پیریت های آهن تفته شده، پلی اتیلن گرید فیلم با وزن مخصوص (چگالی) 94% یا بیشتر، کنسانتره آهن، قیر نفت، اتیلن گلیکول (ا تان دی ئول)، پلی اتیلن گرید بادی با وزن مخصوص (چگالی) 94% یا بیشتر.