یادداشت اختصاصی از سارا نعیمی
طوفان ژئوپلیتیک بر فراز بازار نفت
بازار نفت جهانی همواره به عنوان شاخصی حساس از ثبات یا بی‌ثباتی ژئوپلیتیک عمل کرده است. دو منطقه اروپا و خاورمیانه، به دلایل مختلف، کانون‌هایی هستند که تنش‌های سیاسی در آن‌ها مستقیماً بر عرضه و تقاضای نفت تأثیر گذاشته و موجبات نوسان قیمت را در بازار جهانی فراهم می‌آورند.
قیمت نفت برنت در لحظه نگارش ۶۶ دلار و ۵۲ سنت و نفت خام آمریکا حدود ۶۲ دلار و ۵۰ سنت در هر بشکه گزارش شده است.
خاورمیانه با دارا بودن بزرگ‌ترین ذخایر اثبات شده نفت خام جهان، همچنان حیاتی‌ترین منطقه از نظر تأمین انرژی به شمار می‌رود. تنش‌ها در این منطقه چندین اثر مستقیم دارد:
تأثیر بر عرضه فیزیکی: هرگونه درگیری یا تنش جدی (مانند حمله به تانکرها در خلیج فارس، تحریم‌ها علیه تولیدکنندگان بزرگ، یا اختلال در زیرساخت‌های حیاتی) می‌تواند جریان واقعی نفت را به بازار مختل کند. این امر به صورت مستقیم با کاهش عرضه، قیمت‌ها را افزایش می‌دهد.
پدیده "ریسک ژئوپلیتیک": حتی اگر اختلال فیزیکی بزرگی رخ ندهد، نفس وجود تنش، "صرف ریسک" (Risk Premium) به قیمت نفت اضافه می‌کند. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به دلیل ترس از وقوع حوادث آینده که ممکن است عرضه را محدود کند، حاضرند نفت را با قیمت بالاتری بخرند. تنش‌های اخیر در دریای سرخ و حملات به کشتی‌ها نمونه‌ای بارز از این اثر هستند.
اگرچه اروپا یک تولیدکننده بزرگ نفت نیست، اما نقش آن در معادلات انرژی بسیار حیاتی است:
تقاضای انرژی: اروپا یک قاره مصرف‌کننده بزرگ انرژی است. هرگونه بی‌ثباتی سیاسی که بر اقتصاد این قاره سایه بیندازد (مانند بحران‌های مالی یا سیاسی در کشورهای بزرگ اروپایی) می‌تواند با کاهش رشد اقتصادی، تقاضا برای نفت را کاهش داده و به عنوان عاملی کاهنده بر قیمت عمل کند. البته این اثر معمولاً در کوتاه‌مدت تحت تأثیر شوک‌های عرضه از خاورمیانه قرار می‌گیرد.
تشدید درگیری در غزه همزمان با به رسمیت شناختن فلسطین توسط چهار کشور غربی تأثیرقابل توجه بر قیمت نفت داشته است..
به دلیل افزایش شدید ریسک گسترش جنگ در منطقه حیاتی خاورمیانه، این تحولات در کوتاه‌مدت و میان‌مدت اثر صعودی بر قیمت نفت دارند. بازار به‌شدت حساس است و هر خبری درباره گسترش درگیری می‌تواند باعث نوسانات شدید قیمتی شود.
به طور خلاصه، تنش‌های سیاسی در خاورمیانه عمدتاً از کانال عرضه و "صرف ریسک" قیمت نفت را تحت تأثیر قرار می‌دهند، در حالی که تنش‌ها در اروپا بیشتر از مجرای تقاضا و تغییر الگوهای تجاری انرژی (مانند تحریم روسیه) بر بازار اثر می‌گذارند. تعامل و هم‌زمانی این دو عامل، بازار نفت را به یک نشانگر بسیار حساس از روابط بین‌الملل تبدیل کرده است. ثبات در این دو منطقه برای آرامش در بازار انرژی جهانی امری ضروری است.
نظر شما