در گفتگوی «صفحه اقتصاد» با علی عصاری، تحلیلگر بازارهای مالی بررسی شد
نوسان گیری سهامداران و سودآوری بورس در مهر ماه تا پایان سال ۱۴۰۲
علی عصاری: در شرایط رکودی فعلی، حباب سکه، بیش از 5 میلیون تومان است و این وضع، خیلی جالب نیست. چرا که نشان می دهد همچنان تقاضای بالایی برای سکه با حباب 5 میلیون تومانی وجود دارد.
بازار سرمایه و در رأس آن بورس تهران، یکی از بازارهایی است که ریسک پذیر بوده و سرمایه های زیادی را به طرف خودش می کشاند. بنا به آمارها و اطلاعاتی که وجود دارد، بازدهی و سودآوری بازار سرمایه بورس، در دراز مدت، بیش از بازارهای رقیب و موازی بوده است.
در شرایط فعلی که بازارهای مختلف، رونق ندارند، شاخص کل بورس تهران در هفته منتهی به جمعه ۱۴ مهر ۱۴۰۲، به طور مشخص در روز چهارشنبه ۱۲ مهر ماه جاری به عنوان آخرین روز کاری این هفته، با حدود ۲۲۰۰ واحد افزایش به رقم 2 میلیون و ۶۹ هزار واحد افزایش یافت و ارزش معاملات روزانه بورس تهران به 5 هزار میلیارد تومان رسید.
در گفتگوی اختصاصی که «صفحه اقتصاد» در همین زمینه با دکتر علی عصاری (تحلیلگر و مدرس بازارهای مالی و بورس) داشته، وضعیت آتی بورس تهران و بازارهای رقیب آن از جمله بازارهای طلا و سکه، دلار، مسکن و خودرو، در روزهای پایانی مهر ماه 1402 و تا پایان سال 1402 مورد کند و کاو قرار گرفته است.
*****
*شاخص کُل بورس تهران، یک رشد نسبتاً قابل توجه در ماه های اول سال 1402 داشت. در آن زمان، شاخص بورس به اوج خودش در این دوره جدید رسید، به بالاتر از 2 میلیون و 500 هزار واحد رفت و بعداً دچار ریزش جدی شد. اخیراً و در روز چهارشنبه شاخص کل بورس، با 2 هزار واحد افزایش، به 2 میلیون و 69 هزار واحد رسید. رقم فعلی شاخص کل بورس، نزدیک به همان رقم شاخص کل در زمان اوج در سال 1399 است.
در روز یکشنبه 19 مرداد 1399 شاخص کُل بورس تا حدود 2 میلیون و 78 هزار واحد بالا رفت و بعداً ریزش سنگین آن شروع شد. جنابعالی، تحولات امسال بورس تا آخر هفته دوم مهر 1402 را چگونه تحلیل می کنید و فراز و نشیب ها چطور بود؟
-بازار سرمایه ایران، رشد خیلی خوبی را در ابتدای سال 1402 تجربه کرد، یعنی رشد قابل توجهی اتفاق افتاد و داشتیم به وضعیت بورس در سال 1399 نزدیک می شدیم. در این دوره، افزایش حجم خریدها، ورود نقدینگی سرشار به بازار و به نحوی دوباره غیر قابل کنترل شدن بازار، اتفاق افتاد. البته از دیدگاه من، به صورت دستوری جلوی این رشد گرفته شد. اتفاقی که در 17 اردیبهشت 1402 رخ داد همین بود و بورس، با یک شکست موقت رو به رو شد.
از آنجا به بعد، بورس نزولی شد تا اوایل شهریور 1402 که یک رشد مجدد را داشت و این دفعه، دقیقاً جلوی روال نزولی را گرفتند. به نظر من، کنترل بازار، در دستور کار سیاستگذار است. این کنترل، کنترلی است که بورس، نه چندان رشد کند و نه سقوط کند. این روال، به همین صورت فعلی باقی نخواهد ماند. این نوع اُفت و خیزها در بازار وجود دارد و تعادل هایی به بازار تحمیل می شود که نه خیلی رشد کند و نه ریزش کند، اما ولی در نیمه دوم سال، اوضاع بازار می تواند متفاوت شود.
بورس، تنها بازاری است که نسبت به بقیه بازارها، پتانسیل بهتری دارد. در حال حاضر، رکود در سایر بازارها حاکم است و این رکود می تواند به طور محسوس از سمت بورس، جوانه بزند و به سمت بالا برود. این جوانه زدن را می توانستیم در هفته اخیر ببینیم. هر چند که بنده، نمی گویم بورس، حالت صعودی داشت ولی می شد به نحوی تغییر روند را در بازار احساس کرد.
*شاخص کل بورس در روز شنبه 16 اردیبهشت 1402 به اوج خودش در دوره فعلی رسید و این شاخص به 2 میلیون و 535 هزار واحد رسید و رکورد شکنی کرد. بعداً موضوع انتشار مصوبه دولت در مورد افزایش قیمت سوخت و خوراک گاز صنایع مطرح شد و برخی کارشناسان و فعالان بورس، ریزش شاخص بورس از 17 اردیبهشت را به رانت اطلاعاتی نسبت دادند.
بحث این بود که می گفتند شرکت ها و سهامدارانی که از مصوبه دولت اطلاع پیدا کرده اند، سهام خودشان را در 17 اردیبهشت فروخته اند. در حال حاضر که اطلاعات بیش تری موجود است و چند ماه از آن قضایا گذشته، جنابعالی اتفاقات اردیبهشت ماه امسال و کاهش شدید شاخص بورس را چگونه ارزیابی می کنید؟
-بحث نرخ خوراک صنایع، یکی از اصلی ترین بحث های بازار سرمایه است. چرا که ستون فقرات بازار از شرکت های پتروشیمی و پالایشگاهی تشکیل شده و این شرکت ها، نقش پُررنگی در بازار دارند. به صورت متوالی و سه بار پشت سر هم، با اخبار ضد و نقیض، دقیقاً جان و نفس بازار گرفته شد. اگر بخواهیم یک نمای شفاف تری نسبت به بورس داشته باشیم، می توانیم این را به بازار خودرو ربط بدهیم.
بازارر خودرو با افزایش عرضه ها و کنترل قیمت به صورت تبلیغاتی یا دستوری، کنترل شد و در بازار سرمایه هم، همین وضع را به صورت کاملاً نامحسوس دید. افزایش نرخ خوراک صنایع، اولین تاثیرش را در همان 17 اردیبهشت 1402 بر بورس گذاشت و بعد از آن با اخبار نرخ خوراک صنایع، توانستند بازار را کنترل کنند و نگذاشتند بازار به سمت بالا برود. به نظر می رسد این کارها، دستوری بود، اما امیدواریم در نیمه دوم سال، وضعیت بهتر شود و تفاوت هایی ایجاد شود مخصوصاً در مورد سهم های ریالی که می تواند از اخبار مثبت خودرویی ها و بانکی ها، تاثیر بگیرند.
*در 16 اردیبهشت 1402 ارزش معاملات روزانه بورس به رقم 27 هزار میلیارد تومان رسید ولی در روز چهارشنبه 12 مهر، ارزش معاملات روزانه بورس فقط 5 هزار میلیارد تومان بود. آیا فکر می کنید امکان این که ارزش معاملات روزانه بورس افزایش پیدا کند و به سمت رقم دوره اوج بورس در 16 اردیبهشت امسال برود، وجود دارد یا این که ارزش معاملات روزانه، دیگر به همان شدت افزایش پیدا نمی کند؟
-امکان افزایش ارزش معاملات روزانه بورس، به شدت زیاد است چرا که پول های پارک شده زیادی، پشت سر بورس، ایستاده است. این پول هایی از بازارهای مختلف به دلیل دیر نقد شوندگی شان، خارج شده و وارد بازار سرمایه شده و پارک شده. این پول ها، فعلاً در صندوق های با درآمد ثابت وجود دارد و واقعاً پول های زیادی در این صندوق ها وجود دارد.
بنابراین، رسیدن به آن مقدار ارزش معاملات روزانه بورس، منتظر اخبار مثبت یا گوشه چشم از جانب بورس است. به نظر من، رسیدن به آن ارزش معاملات بالا، چندان دور از دسترس نیست. با توجه به نقدینگی بسیار بالایی که در جامعه وجود دارد و فعلاً این نقدینگی به سمت و سوی سپرده گذاری ثابت آمده است.
بورس، تنها بازاری است که نسبت به بقیه بازارها، پتانسیل بهتری دارد. رکود در سایر بازارها حاکم است و این رکود می تواند به طور محسوس از سمت بورس، جوانه بزند و به سمت بالا برود. این جوانه زدن را می توانستیم در هفته اخیر ببینیم
در حال حاضر، می شود گفت که سپرده گذاری ثابت بیش ترین بازدهی را نسبت به بقیه بازارها دارد. بر این اساس، این اتفاق افزایش پیدا کردن ارزش معاملات روزانه بورس، رخ خواهد داد. قطعاً بازار سرمایه به دلیل نقد شوندگی بسیار بالا، یک بازار هدف بسیار خوب است. حتی می شود گفت بیش تر از قبل، امکان افزایش ارزش معاملات روزانه بورس وجود دارد.
از طرفی، بازار املاک هم، چشم انداز چندان روشنی ندارد و به همین دلیل، جریان نقدینگی به سمت بورس آمده و رسیدن به حجم معاملات بالا، مثل 16 اردیبهشت 1402 یا مثل نیمه اول اردیبهشت 1402، دور از دسترس نیست و ارزش معاملات روزانه بورس می تواند به سمت آن اهداف برود.
*از نظر شما بازار پول یا همان سپرده گذاری در بانک ها، فعلاً بیش ترین بازدهی را دارد. به چه علت، فعلاً سپرده گذاری در بانک ها تا این حد جذاب تر از بازارهای دیگر شده؟
-به خاطر رکودی که در سایر بازارها وجود دارد، سرمایه گذار ترجیح می دهد حداقل زیان نکند. در نتیجه، سرمایه گذار، پول خودش را به نحوی پارک می کند و پارک شدن پول، یعنی ورود به صندوق های با درآمد ثابت. ما شاهد بودیم با وجود همین رکودی که در بازارهای مختلف داریم، به صندوق های با درآمد ثابت و سود بانکی یا جاهی که ریسک پایینی دارد، ورود نقدینگی اتفاق افتاده است.
این ورود نقدینگی به منزله این نیست که قرار است این پول ها به طور ثابت و برای مدت طولانی در اینجا بماند. با توجه به تورم نهادینه شده، این پول پارک شده، در ادامه وارد بقیه بازارها خواهد شد. به نظر من، شفاف ترین بازار برای جذب این پول ها، می تواند بازار سرمایه باشد و ما امیدواریم این اتفاق در نیمه دوم سال 1402 رخ بدهد.
*از بین صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت و بانک ها، کدامیک توانسته اند در شرایط رکودی فعلی، پول بیش تری جذب کنند؟
-آنها که جذابیت بیش تری برای سود سپرده دارند، بیش تر جذب کرده اند. من فکر می کنم صندوق های با درآمد ثابت، وضعیت بهتری داشته باشند برای سرمایه گذاران بورسی، اما کسانی که با بورس آشنایی ندارند، به طور طبیعی بانک را ترجیح می دهند. بانک ها، سود بانکی قابل توجهی پرداخت می کنند و می توانند سرمایه خُرد و ریز را به سمت خودشان جذب کنند.
امکان افزایش ارزش معاملات روزانه بورس، به شدت زیاد است چرا که پول های پارک شده زیادی، پشت سر بورس، ایستاده است. این پول هایی از بازارهای مختلف، خارج شده و وارد بازار سرمایه شده و پارک شده
در مجموع، من فکر می کنم صندوق ها در جذب پول، موفق تر بوده اند چون اکثر پولی که وارد بورس شده بود، در صندوق ها پارک شده. اگر حجم سپرده صندوق های سهامی و سپرده ثابت را نگاه کنیم تقریباً به اندازه کل بازار شده، یعنی اکثر حجم معاملات بازار، سمت صندوق های بازار است. این وضع، نشان می دهد سرمایه گذار ترجیح می دهد ریسک خودش را به دست کسانی بسپارد که به نحوی آشنایی دارند یا به نحوی می توانند از این رکود بازار، کسب درآمد کنند تا آن را وارد سهام خاصی کنند.
*آیا کسانی که سرمایه و پول خودشان را وارد صندوق های سرمایه گذاری کرده اند، ممکن است خودشان در آینده، این پول را به طور مستقیم وارد خرید سهام کنند یا این که ترجیح می دهند صندوق ها این کار را به علت داشتن پشتوانه نیروی متخصص و حرفه ای که در اختیار دارند، انجام بدهند؟
-شاید اگر در سال گذشته این سوال را از من می پرسیدید، می گفتم خود اشخاص این پول را صرف خرید سهام می کنند. این کاری بود که در سال 1399 توسط افراد مختلف انجام شد ولی تجربه امسال نشان داد سود صندوق ها، بسیار بالاتر از متوسط شاخص کل بورس بوده است.
ما اگر شاخص کل بورس را به عنوان نماد در نظر بگیریم ولی صندوق هایی وجود داشتند که سود بیش تری کسب کردند. به طور طبیعی، سهامداری که فرصت وقت گذاشتن زیاد در بازار را ندارد ترجیح می دهد ریسک خودش را بین صندوق ها تقسیم کند و از این طریق، سود کسب کند.
من فکر می کنم صندوق ها، موفق تر بوده اند و رشد قارچ گونه صندوق ها، حجتی است بر حرف من و صندوق ها سودهای خوبی می دهند. صندوق ها، توانسته اند اعتماد سرمایه گذاران را جلب کنند و به همین دلیل، رشد کرده اند. هر گروه مالی یا هر شرکتی، توانسته صندوقی را تاسیس و ثبت کند و از طریق آن، کسب درآمد می کند. بنابراین، از نظر من صندوق ها موفق تر از کسانی بوده اند که خودشان، سهامداری کرده اند.
*در شرایط فعلی، افرادی که نسبت به افراد حرفه ای و شرکت های حرفه ای و سرمایه گذار، بالاخره آماتور یا نسبتاً آماتور هستند در بورس چه وضعیتی دارند؟
-این نوع افراد، اکثراً از بورس خارج شدند، یعنی در 16 اردیبهشت که شاخص بورس رکورد شکنی کرد و در روز 17 اردیبهشت، اعتماد همه سلب شد، این افراد به نحوی از بورس خارج شدند. تعداد زیادی از افراد آماتور، در بازار نمانده اند و برخی افراد که در بورس حاضر هستند، منتظرند بورس موقتاً رشد کند تا از آن خارج شوند. چون در شرایط فعلی، اعتماد به بازار وجود ندارد.
افراد یا سرمایه گذاران مختلف، فعلاً برای نوسان گرفتن های کوتاه مدت و در حد 5 درصد وارد بورس می شوند. وقتی هم در مدت یک هفته، سود می کنند، پول خودشان را نقد کرده و از بورس می روند
کسانی هم بودند که به صندوق ها اعتماد کردند و سرمایه های خودشان را به صندوق ها سپردند. متاسفانه بازار سرمایه، اعتماد عمومی را به صورت قدرتمند از بین ببرد و این یک نکته منفی برای بازار سرمایه بود. در حالی که بازار سرمایه می توانست موتور محرکه اقتصاد کشور باشد ولی متاسفانه اعتماد عمومی را از بین برد. بازار سرمایه، نه تنها نتوانست از تورم سالیانه، جلو بزند یا حتی برابری کند، بلکه زیاندِه هم بوده است. همین وضع، باعث شده افراد زیادی، بورس را به عنوان قتلگاه پول ببینند و از بازار خارج شوند.
به نظر می رسد کسانی که چندان ریسک پذیر نبودند، از بازار خارج شدند و سرمایه ها به سمت سفته بازی در بازارهای موازی مثل طلا و دلار رفته است. چرا که آنها فعلاً دارایی های نسبتاً ثابت و مطمئن هستند و حجم خرید دلار کاغذی و طلا و سکه هم زیاد است. الان و در شرایط رکودی فعلی، حباب سکه، بیش از 5 میلیون تومان است و این وضع، خیلی جالب نیست. چرا که نشان می دهد همچنان تقاضای بالایی برای سکه با حباب 5 میلیون تومانی وجود دارد.
*در مقابل بازارهای دیگر، بورس چه وضعی دارد و آیا قیمت سهام بورسی در حال حاضر برای خرید مناسب و منصفانه است؟
-قطعاً بازار سرمایه، یکی از ارزنده ترین بازارهای ایران است. به دلیل نقد شوندگی بالایی که این بازار دارد، حجم بالایی از سرمایه را به سمت خودش نمی کشاند. سرمایه های اندکی که وارد بورس می شود، به سرعت از بورس خارج می شود چون احتمال حرکت بازارهای دیگر وجود دارد. افراد یا سرمایه گذاران مختلف، فعلاً برای نوسان گرفتن های کوتاه مدت و در حد 5 درصد وارد بورس می شوند. وقتی هم در مدت یک هفته، سود می کنند، پول خودشان را نقد کرده و از بورس می روند.
این وضع، باعث می شود هم قیمت سهام، نسبتاً پایین باشد، هم این که سهام، ارزندگی داشته باشند و هم این که این بازار نسبت به بقیه بازارها به شدت عقب باشد. در مجموع به نظر می رسد از اواخر مهر 1402 یا ابتدای راه نیمه دوم سال 1402، حداقل وضعیت بهتری را برای بورس شاهد باشیم و سهم های ریالی، وضعیت بهتری را تجربه کنند.
نظر شما