مالیات بر ارث چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

مالیات بر ارث به عنوان سهم دولت از اموال متوفی، موضوعی مهم و حائز اهمیت است. وراث متوفی موظفند فهرستی از اموال و دارایی‌های او را به اداره امور مالیاتی محل سکونت متوفی ارائه دهند. این فهرست باید همراه با سایر مدارک لازم به شورای حل اختلاف تحویل داده شود.

صفحه اقتصاد -

مرگ، به عنوان یک واقعه طبیعی، آثار و تبعات حقوقی متنوعی دارد که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به ارث اشاره کرد. احکام و قواعد مربوط به ارث، به دلیل استناد به فقه، نسبت به سایر قوانین تغییرات کمتری را تجربه کرده‌اند.

ارث به دارایی‌های متوفی اشاره دارد که پس از کسر حقوق، دیون، واجبات مالی و وصایای او تا یک‌ سوم، به بازماندگان و وارثان تعلق می‌گیرد. این نکته حائز اهمیت است که تقسیم ارث پیش از پرداخت دیون متوفی امکان‌پذیر نیست.از جمله دیون که باید قبل از تقسیم ارث از دارایی کسر گردد، مالیات است که بر اساس قانون مدنی تعیین می‌شود. این موضوع تأکیدی بر اهمیت رعایت قوانین و مقررات در فرآیند ارث و توزیع دارایی‌ های متوفی دارد.در نتیجه، توجه به قوانین مربوط به ارث و دیون متوفی از جمله مالیات، برای وارثان و بازماندگان ضروری است تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.

مالیات بر ارث چیست؟

پس از ارائه فهرست اموال و دارایی‌های متوفی، سهم هر یک از وراث بر اساس گواهی انحصار وراثت تعیین می‌شود.

قبل از محاسبه سهم هر یک از وراث، ضروری است که بدهی‌های متوفی، از جمله مالیات، پرداخت شود. به همین دلیل، در گواهی انحصار وراثت، پس از کسر دیون شامل مهریه، وام و مالیات، تعداد، اسامی و میزان سهم ارث هر یک از وراث به‌طور دقیق مشخص می‌گردد.

این فرآیند تأکیدی بر اهمیت رعایت قوانین مالیاتی و حقوقی در عرصه ارث و توزیع دارایی‌های متوفی است و به وراث کمک می‌کند تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری کنند.

وراث طبق قانون مالیات های مستقیم

برای بررسی مالیات هر طبقه از وراث در درجات و طبقات ارث، ابتدا باید اشاره کرد که طبق قانون مالیات‌های مستقیم، وراث به سه طبقه زیر تقسیم می‌شوند:

طبقه وراث	اعضای طبقه
طبقه اول	پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد
طبقه دوم	اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
طبقه سوم	عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها

نکته: مالیات بر ارث بسته به میزان ماترک و تعداد وراث متفاوت است. به این ترتیب، ابتدا باید ارزش کل ماترک باقی‌مانده از متوفی تعیین شود و پس از کسر هزینه‌ها و بدهی‌ها، سهم هر یک از وراث مشخص گردد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث

مالیات هر طبقه از وراث، طبق تقسیم‌بندی وراث در قانون مالیات، با توجه به نوع دارایی متفاوت است. پس از تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث، میزان مالیات هر یک از وراث بر اساس درصدهای مشخص محاسبه می‌شود. بعد از پرداخت مالیات و صدور گواهی واریز آن، امکان انتقال ماترک فراهم خواهد شد.

نوع دارایی	وراث طبقه اول	وراث طبقه دوم	وراث طبقه سوم
سپرده‌های مجاز بانکی	۳	۶	۱۲
سهام بورسی	۰.۷۵	۱.۵	۳
سهام غیر بورسی و سهم الشرکه	۶	۱۲	۲۴
سایر اموال / حق‌الامتیاز / سپرده‌های غیر مجاز	۱۰	۲۰	۴۰
املاک	۷.۵	۱۵	۳۰
حق واگذاری و سرقفلی	۳	۶	۱۲
وسایل نقلیه	۲	۴	۸

با توجه به اصلاحات قانون مالیات بر ارث از سال ۱۳۹۵، در حال حاضر نحوه محاسبه مالیات بر ارث بر اساس دارایی‌ها انجام می‌شود و میزان مالیات بر اساس تاریخ انتقال دارایی به وراث تعیین می‌گردد. به عنوان مثال، اگر شخصی در سال ۱۳۹۷ فوت کرده باشد، اما دارایی او در سال ۱۴۰۱ بین وراث تقسیم شود، محاسبه مالیات بر ارث بر اساس نرخ سال ۱۴۰۱ انجام خواهد شد.

مالیات-بر-ارث-یک

مالیات بر ارث ملک

یکی از مسائلی که همواره برای وراث متوفی مورد توجه و نگرانی است، مالیات بر ارث ملک می‌باشد. سوالی که به طور مداوم در این زمینه مطرح می‌شود این است که نحوه محاسبه مالیات بر ارث ملک چگونه است. پیش از سال ۱۳۹۵، وراث پس از فوت شخصی، فرصت داشتند در مدت شش ماه تمامی اموال متوفی را اعلام و مالیات بر ارث را پرداخت کنند. اما از سال ۱۳۹۵، این قانون تغییر کرد و مقرر شد تا زمانی که وراث تصمیم به تعیین تکلیف اموال متوفی نگیرند، نیازی به پرداخت مالیات نخواهند داشت.

به طور کلی در مورد مالیات بر ملک، هر فردی که قصد انتقال ملکی را دارد، باید قبل از انجام معامله، ۵ درصد از ارزش معاملاتی را به عنوان مالیات نقل و انتقال پرداخت کند. ارزش معاملاتی هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود. به عنوان مثال، اگر ارزش یک خانه ۱۰۰ میلیون تومان باشد، ارزش معاملاتی آن حدود ۲۵ میلیون تومان خواهد بود. در این صورت، انتقال‌دهنده ملک موظف است ۵ میلیون تومان را به عنوان مالیات پرداخت کند.

حال اگر ملکی که ذکر شد متعلق به متوفی باشد و وراث قصد فروش آن را داشته باشند، ابتدا باید ۷.۵ درصد از ارزش معاملاتی ملک را به عنوان مالیات بر ارث پرداخت کنند. سپس، پس از پرداخت مالیات بر ارث، ۵ درصد از ارزش معاملاتی را بابت مالیات نقل و انتقال پرداخت نمایند.

اگر متوفی دارای بدهی باشد، این بدهی از اموال متوفی پرداخت خواهد شد. در این صورت، وراث باید حداکثر ظرف یک سال از زمان فوت، اظهارنامه‌ای شامل بدهی‌ها و دارایی‌های متوفی را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. پس از بررسی این اظهارنامه، مبلغ بدهی از ارزش دارایی متوفی کسر می‌شود و مابقی آن مشمول مالیات خواهد بود. اگر وراث در مهلت مقرر (یک سال) از تاریخ فوت، اظهارنامه را ارائه ندهند، نمی‌توانند هنگام پرداخت مالیات بر ارث، بدهی را از ماترک کسر کنند.