صفحه اقتصاد بررسی می کند؛
افزایش رانت در بورس کالا | آیا عرضه خودرو به آشوب اقتصادی منجر خواهد شد؟
در این گزارش از صفحه اقتصاد به عرضه خودرو در بورس کالا و بررسی افزایش رانت ناشی از عرضه خودرو در بورس پرداخته شده است.
بحث عرضه خودرو در بورس کالا همچنان یکی از موضوعات داغ و پرچالش در صنعت خودرو کشور است. با وجود انتقادهای متعدد کارشناسان و حتی مخالفت وزارت صمت، این موضوع همچنان در کانون توجهات قرار دارد. مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو، به شدت با این تصمیم مخالف است و معتقد است که عرضه خودرو در بورس نه تنها به حل مشکلات بازار نمی‌پردازد بلکه می‌تواند به افزایش رانت و نوسانات قیمتی منجر شود. در این مقاله، به بررسی دلایل مخالفت و موافقت با عرضه خودرو در بورس و اثرات آن بر بازار و مصرف‌کنندگان پرداخته می‌شود.
دلایل مخالفت با عرضه خودرو در بورس کالا
مسیح فرزانه، یکی از کارشناس‌های برجسته صنعت خودرو، با اشاره به اینکه وزارت صمت مخالف عرضه خودرو در بورس است، این اقدام را مخالف با اصول علمی و منطقی بازار دانست. وی می‌گوید که از ابتدای سال ۱۴۰۰، دو روش غیرکارشناسی و غیرعلمی همچون عرضه خودرو در سامانه و بورس کالا، مشکلات جدیدی را برای صنعت خودرو و مصرف‌کنندگان به وجود آورد. به گفته وی، این روش‌ها به‌طور مداوم باعث شده‌اند که خودرو میان سامانه، بورس و خودروسازان پاس‌کاری شود که نتیجه‌اش به‌جای حل مشکل، بلاتکلیفی بیشتر برای مردم و زیان اقتصادی بوده است.
فرزانه در این خصوص تاکید دارد که در این سه سال گذشته، عرضه خودرو به صورت مداوم میان سامانه و بورس منتقل شده است، که عملاً به مردم و بازار ضرر رسانده و باعث نارضایتی مصرف‌کنندگان شده است. وی معتقد است که این شیوه‌های مدیریتی عملاً باعث ایجاد یک فضای آشفته در بازار خودرو شده‌اند که هیچ راه‌حل مناسبی برای آن وجود ندارد.
آیا بورس کالا به ایجاد رانت دامن می‌زند؟
یکی از نگرانی‌های اصلی مسیح فرزانه این است که عرضه خودرو در بورس کالا، با توجه به ماهیت سرمایه‌ای خودرو در ایران، به رانت دامن خواهد زد. به گفته وی، عرضه کالاهای کلان و سرمایه‌ای در مقیاس خرد و در زمان‌های نامشخص، نقطه مقابل اقتصاد جهانی است و قطعا به ایجاد نوسانات قیمتی و رانت در بازار منجر خواهد شد.
در سه سال گذشته، هر بار که سامانه یا بورس باز و بسته شده است، نوسانات زیادی در بازار خودرو ایجاد شده که عملاً به سود دلالان و افرادی خاص بوده است. این تغییرات مکرر باعث ایجاد شکاف‌های قیمتی عظیم میان قیمت کارخانه و قیمت بازار شده است. طبق گفته فرزانه، این نوع عرضه در بورس باعث توزیع رانت می‌شود و به هیچ عنوان به کشف قیمت کمک نمی‌کند. به‌طور خاص، این شیوه‌ها باعث شده‌اند که خودروهای پرفروش ایرانی مانند پراید و پژو ۲۰۶ در بازار آزاد با قیمت‌هایی ۲۰۰-۲۵۰ درصد بالاتر از قیمت کارخانه به فروش برسند.
نظرات موافقان عرضه خودرو در بورس
طرفداران عرضه خودرو در بورس، عمدتاً به این نکته اشاره دارند که بورس می‌تواند به کشف قیمت واقعی کمک کند. آن‌ها معتقدند که با عرضه خودرو در بورس، می‌توان از طریق عرضه و تقاضا، قیمت‌ها را به‌طور شفاف‌تری تعیین کرد و از قیمت‌گذاری دستوری که در بازار خودرو ایجاد اختلال می‌کند، جلوگیری کرد.
این گروه امیدوارند که با عرضه خودرو در بورس، با رقابت بیشتر، قیمت‌ها به‌طور طبیعی کاهش یابد و از رانت‌های موجود در بازار کاسته شود. اما فرزانه به‌صراحت اعلام می‌کند که در واقع بورس نمی‌تواند به کشف قیمت کمک کند و تنها به توزیع رانت می‌پردازد.
راه‌حل پیشنهادی فرزانه برای بازار خودرو
مسیح فرزانه در نهایت به راه‌حلی متفاوت برای بحران بازار خودرو اشاره می‌کند که به‌نظر وی می‌تواند به نفع مصرف‌کنندگان و صنعت خودروسازی کشور باشد. وی پیشنهاد می‌کند که فروش خودرو به خودروسازان و واردکنندگان سپرده شود و قیمت‌گذاری دستوری حذف شود. به گفته وی، آزادسازی قیمت باید به‌طور مرحله‌ای و آرام به انجام برسد تا از شوک قیمتی جلوگیری شود.
فرزانه معتقد است که زمانی می‌توان گفت که قیمت خودرو آزاد و واقعی شده است که فاصله قیمت درب کارخانه تا کف بازار کمتر از ۵ درصد باشد. از این رو، در صورتی که سیاست‌های صحیح اتخاذ شود، بازار خودرو می‌تواند به سمت آرامش و شفافیت حرکت کند. وی همچنین بر لزوم تغییر نگاه کلی در اقتصاد سیاسی و جذب سرمایه‌گذاری برای اصلاح ساختار صنعت خودروسازی تاکید دارد.
کلام آخر
بحث عرضه خودرو در بورس همچنان با ابهامات زیادی همراه است و نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد. در حالی که برخی از طرفداران این طرح بر این باورند که بورس می‌تواند به کشف قیمت‌ها و کاهش رانت کمک کند، کارشناسانی مانند مسیح فرزانه هشدار می‌دهند که این روش در عمل تنها به افزایش نوسانات قیمتی و توزیع رانت در بازار منجر خواهد شد.
در نهایت، فرزانه معتقد است که تنها راه حل واقعی برای مشکلات بازار خودرو، آزادسازی قیمت‌ها به‌طور تدریجی و سپردن فروش خودرو به خودروسازان و واردکنندگان است. تنها در این صورت است که می‌توان به یک بازار شفاف و عادلانه برای مصرف‌کنندگان دست یافت و از وضعیت کنونی که به ضرر مردم و صنعت خودرو است، عبور کرد.
نظر شما