گفتگوی صفحه اقتصاد با احمد جانجان کارشناس اقتصادی
اقتصاد ما رفاقتی و فاسد است / چرا با کاهش ارزش دلار، قیمت کالاها ثابت می‌ماند؟
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه چرا قیمت ارز پایین می اید قیمت کالا هیچ تغییری نمی کند گفت: وقتی در اثر یک سری نااطمینانی نرخ ارز رشد می کند، این رشد و کاهش باید ثبات نسبی در ذهن مردم به وجود بیاورد. ارز از صد وپنج هزار تومان به کانال ۸۲ هزار تومان رسید. طبعا کالاها چسبندگی قیمتی به خود می گیرند.
زهرا ترابی - احمد جانجان کارشناس اقتصادی در گفتگو با صفحه اقتصاد، به بررسی این موضوع پرداخت که چرا با افزایش نرخ ارز، قیمت کالاهای اساسی و غیراساسی به سرعت بالا می‌رود، اما در صورت کاهش یا نوسان ارز، قیمت‌ها ثابت باقی می‌مانند.
علت تثبیت قیمت کالاها پس از کاهش نرخ ارز چیست؟
وی توضیح داد: زمانی که نرخ ارز به دلیل نااطمینانی‌های اقتصادی افزایش می‌یابد، این نوسان باید ثبات نسبی در ذهن مصرف‌کنندگان ایجاد کند. برای مثال، دلار از محدوده ۱۵۰ هزار تومان به کانال ۸۲ هزار تومان کاهش یافت، اما قیمت کالاها به دلیل چسبندگی قیمتی، کاهش پیدا نکرد. در یک سال گذشته، قیمت‌ها همواره روند صعودی داشته‌اند، هرچند در دو ماه اخیر جهش قیمتی مشاهده نشده است.
چسبندگی قیمتی و تأثیر آن بر بازار
جانجان ادامه داد: «نباید انتظار داشته باشیم که بازار به سرعت به کاهش نرخ ارز واکنش نشان دهد و قیمت‌ها کاهش یابد. نمونه بارز این موضوع در سال‌های ۹۷ و ۹۸ مشاهده شد؛ زمانی که ارزش دلار کاهش یافت، اما قیمت کالاها همچنان افزایشی بود. در آن دوره، دلار از ۱۸ هزار تومان به زیر ۱۰ هزار تومان سقوط کرد، اما در نهایت به کانال ۱۱ تا ۱۲ هزار تومان رسید و قیمت‌ها مجدداً افزایش یافت. حتی در بازه اردیبهشت تا آبان ۹۸ که نرخ ارز روند کاهشی داشت، تنها پس از چند ماه ثبات، تورم نیز کاهشی شد و قیمت‌ها تعدیل گردید.»
وی تأکید کرد: این چسبندگی قیمتی تنها مختص ایران نیست و در تمام دنیا وجود دارد. به عنوان مثال، قیمت خودروها در ایران، با وجود کاهش نرخ دلار، همچنان بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است. در حالی که قیمت یک خودرو در چین یا امارات حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان است، در ایران همان خودرو با قیمت ۱٫۲ تا ۲ میلیارد تومان عرضه می‌شود که هیچ توجیه اقتصادی ندارد.
اقتصاد رفاقتی و فساد
این کارشناس اقتصادی با اشاره به ریشه اصلی این مشکل گفت: واقعیت این است که اقتصاد ما یک اقتصاد رفاقتی و فاسد است که با اقتصاد رقابتی تفاوت فاحشی دارد. در چنین سیستمی، قیمت‌گذاری‌ها بر اساس اصول بازار آزاد انجام نمی‌شود. به عنوان مثال، اگر قیمت بنزین در ایران به ۳۰ هزار تومان برسد، هزینه سالانه سوخت برای یک خودروی معمولی به ۷۵ میلیون تومان می‌رسد. حال آن‌که وقتی خودرویی با قیمت جهانی ۷۰۰ میلیون تومان، در ایران ۲ میلیارد تومان فروخته می‌شود، در واقع مصرف‌کننده هزینه ۱۷ سال بنزین را به صورت پیش‌پرداخت می‌دهد. این شیوه قیمت‌گذاری در هیچ جای دنیا وجود ندارد.
جانجان گفت: ثبات قیمت کالاها پس از کاهش نرخ ارز، ناشی از چسبندگی قیمتی و ساختار ناکارآمد اقتصادی است. تا زمانی که اقتصاد ایران به سمت رقابت‌پذیری و شفافیت حرکت نکند، کاهش نرخ ارز تأثیر محسوسی بر قیمت کالاها نخواهد داشت. اصلاح نظام قیمت‌گذاری و مبارزه با فساد اقتصادی می‌تواند راه‌حلی بلندمدت برای این معضل باشد.
نظر شما