گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با مهدی بیات منش تحلیلگر اقتصادی
قیمت دلار از نیما افزایش بیشتری خواهد یافت
بیات منش تحلیلگر اقتصادی براین باور است : با توجه به اینکه نرخ ارز در حال حاضر در حدود ۷۳ تا ۷۵ هزار تومان است، بخش زیادی آن تحت تاثیر عوامل روانی است. خبرهایی که منتشر شده‌اند، باعث افزایش نرخ دلار شده و ممکن است منجر به نوساناتی شود که حتی نرخ ارز بالاتر یا پایین‌تر برود. این نوسانات قطعاً زمانی که سامانه نیما به‌طور کامل حذف شود بیشتر خواهد شد و بازار برای رسیدن به آرامش نیاز به زمان دارد.
زهرا ترابی - مهدی بیات منش تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با صفحه اقتصاد، درباره افزایش قیمت ارز در بازار گفت: با توجه به اصلاح بانک مرکزی مبنی بر اینکه نرخ نیما قرار است از سامانه مبادله حذف شود و دلار در یک بازار حراجی (که در واقع به معنای واقعی بازار است) با عرضه و تقاضا در آن تعیین شود، گمانه‌زنی‌های فعالان بازار بر این بوده که نرخ دلار از نیما افزایش بیشتری خواهد یافت. به دلیل اینکه فاصله بین نرخ نیما و نرخ آزاد تقریباً ۳۸ درصد بود تا قبل از این تغییرات، که حالا احتمالاً بیشتر هم خواهد شد. این فاصله منطقی به نظر نمی‌رسید؛ چرا که در فاصله ۸ درصدی، نرخ‌ها به‌طور دستوری تعیین می‌شد که در برخی مواقع به ضرر صادرکنندگان تمام می‌شد و عملاً سوبسید از جیب صادرکنندگان پرداخت می‌شد.
وی ادامه داد: با توجه به تورم موجود در کشور و نرخ بالای آن، این افزایش قیمت دلار می‌تواند منطقی باشد. در واقع، چندین مدل برای تعیین نرخ ارز وجود دارد. یکی از این مدل‌ها این است که تفاوت تورم ایران و آمریکا را در یک سال مشخص محاسبه کرده و آن را ضربدر نصف نرخ دلار کنیم. این عدد به عنوان یک افزایش منطقی در نرخ دلار مطرح می‌شود. همچنین، این مدل را می‌توان به‌صورت ماهانه هم محاسبه کرد.
بیات منش تصریح کرد: مدل دیگری هم برای تعیین نرخ ارز وجود دارد که براساس تراز تجاری یک کشور است. به عنوان مثال، اگر صادرات یک کشور در یک سال ۷۰ میلیارد دلار و واردات آن ۶۵ میلیارد دلار باشد، تراز تجاری مثبت ۵ میلیارد دلار خواهد بود. اگر این تراز منفی باشد، ارز باید به همان میزان افزایش پیدا کند. اما آنچه در کشور ما می‌بینیم، معمولاً ترکیبی از این دو مدل است؛ نه مدل اول صفر است و نه مدل دوم به‌طور کامل درست است. در واقع، با توجه به شرایط اقتصادی و بازار، نرخ دلار در ایران بیشتر به صورت ترکیبی از این مدل‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی تنظیم می‌شود.
او در ادامه اضافه کرد: با توجه به اینکه تامین ارز کشور عمدتاً از طریق صادرکنندگان انجام می‌شود و نیاز واردکنندگان هم باید تامین شود، لازم است که به نحوی سیاست‌های ارزی شکل بگیرند که هم از نظر صادرکنندگان عادلانه باشد و هم اینکه بار تورمی بر دوش صادرکنندگان نیفتد. همچنین، بانک مرکزی و دولت باید ارزآوری و صادرات نفتی و سایر محصولات را در نظر بگیرند. بخشی از این ارزآوری باید به صندوق توسعه ملی و بخش دیگری هم به بازارسازی و بازارگردانی ارز اختصاص یابد. با این حال، قانون و چارچوب شفافی برای تخصیص این منابع وجود ندارد و در بودجه هم سهم هرکدام از این موارد مشخص نیست.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: امسال قرار براین بود بودجه به صورت دو ساله تنظیم شود و در آن، بخش کوچکی به نام “بودجه ارزی” گنجانده شود تا مصارف و تخصیص ارز به‌طور شفاف مشخص باشد. در این راستا، اولویت‌های ترخیص ارز نیز باید مشخص گردد تا تکلیف صادرکنندگان یا واردکنندگان که براساس ارتباط خود با وزارتخانه‌ها و بانک مرکزی باید ارز مورد نیاز خود را دریافت کنند، به‌طور روشن تعیین شود.
بیات منش گفت: با توجه به اینکه نرخ ارز در حال حاضر در حدود ۷۳ تا ۷۵ هزار تومان است، می‌توان گفت که بخش زیادی از جو بازار تحت تاثیر عوامل روانی است. خبرهایی که منتشر شده‌اند، باعث افزایش نرخ دلار شده و ممکن است منجر به نوساناتی شود که حتی نرخ ارز بالاتر یا پایین‌تر برود. این نوسانات قطعاً زمانی که سامانه نیما به‌طور کامل حذف شود بیشتر خواهد شد و بازار برای رسیدن به آرامش نیاز به زمان دارد.
او با اشاره به اینکه دولت باید چه راهکاری در این زمینه باید در بازار پیاده کند؟پاسخ داد: دیدگاه راست. تفکر چپ بر این باور است که بازار به‌طور طبیعی از طریق عرضه و تقاضا به تعادل می‌رسد و هرگونه دخالت غیرضروری می‌تواند منجر به ایجاد رانت و ناعدالتی شود. در عین حال، این تفکر بر لزوم نظارت و کنترل بر روندهای کلیدی اقتصادی تأکید دارد تا از نوسانات بی‌رویه جلوگیری شود. به عبارت دیگر، در حالی که دخالت بی‌مورد می‌تواند به نتایج منفی منتهی شود، عدم نظارت یا عدم مدیریت صحیح بازار نیز مشکلاتی به همراه خواهد داشت.
او در پایان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، دیدگاه راست به‌طور معمول از بازار آزاد حمایت می‌کند و معتقد است که کنترل‌های دولتی و دخالت‌های بیش از حد می‌تواند مانع عملکرد صحیح بازار شود. با این حال، باید توجه داشت که در صورتی که بازار بدون نظارت و کنترل آزادانه بالا و پایین برود، این وضعیت نمی‌تواند منطقی و پایدار باشد. به‌ویژه در زمینه بازار ارز، برای ایجاد تعادل پایدار، باید تدابیری اندیشیده شود تا از نوسانات شدید و بی‌ثباتی‌های ناشی از تقاضا و عرضه‌های غیرمنطقی جلوگیری شود.
نظر شما