سرنوشت «متانول‌سازان» ایرانی در انتظار «پلی‌پروپیلنسازان» است؟

نگاهی دوباره به وضعیت تولید، صادرات و سودآوری متانول‌سازان ایرانی نشان می‌دهد که به استثنای «زاگرس» که تافته جدا بافته بود و در کنار صادرات و تولید اقتصادی، با تعریف طرح‌های جدید تامین خوراک اکسیژن، یوتیلیتی و البته اجرای اولین طرح تبدیل متانول به اتانول چندین گام بالاترین از سایر متانول‌سازان ایستاده است اکثر شرکت‌های تولید متانول وضعیتی قمر در عقرب داشته که حتی توان پرداخت پول خوراک را هم ندارند و بدون اغراق ورشکسته شده‌اند!

فارغ از نگاه تهاجمی در توسعه صنعت متانول، فرمول و فرآیند اشتباه قیمت گذاری «متان» برای یک بازه 25 ساله هم این روزها کمر متانول‌سازان ایرانی را شکسته تا آنجایی که اعتقاد داریم سال‌های اخیر، «سال سیاه» صنعت متانول ایران بوده است.

همزمان با مرور وضعیت تلخ توسعه صنعت متانول، در چهارسال گذشته به مدد مازاد تولید «پروپان» در صنایع پالایشگی و پتروشیمی، بیش از 10 مجوز برای تکمیل زنجیره پروپان در قالب ساخت پروژه‌های «پی.دی.اچ» صادر شده است. هرچند مجوز ساخت این طرح‌ها با هدف افزایش ظرفیت پروپیلن و پلی‌پروپیلن صادر شده اما در گام نخست اجرای این تعداد پروژه مشابه زنگ خطر را از همین امروز به صدا درآورده است.

نادیده گرفتن «بوتان مازاد» در تکمیل زنجیره «پروپان» که حتی در طرح‌های خوراک ترکیبی هم استفاده از «بوتان» کمتر مورد استقبال قرار گرفته است در کنار استفاده از لایسنس تکراری و کپی‌کاری دانش فنی دست دوم «یو.او.پی» در اجرای این طرح‌ها که منجر به خلق گریدهای کاملا تکراری «پلی‌پروپیلن» خواهد شد، متخصصان پتروشیمی را بیش از پیش نگران کرده است.

با وجود این چالش‌های کلیدی، الگویی که «رضا گنجی» مدیرعامل «جم پیلن» در بزرگترین زنجیره خلق «پلی‌پروپیلن» ایران برجای گذاشته است می‌تواند الگویی باشد که سازندگان و سهامداران طرح‌های «پی.دی.اچ» را از خواب غفلتی که در پیش گرفته‌اند، بیدار کند.

نیمه نخست 1402 «جم پیلن» موفق شده با سبقت از بیش از 70 پتروشیمی ایران به سودآورترین شرکت تبدیل شود که این شاگرد اولی ریشه در استراتژی جدید «رضا گنجی» در این پتروشیمی پلی‌پروپیلن ساز دارد به طوری‌که این پتروشیمی با بازمهندسی گریدهای تولیدی، متنوع‌سازی سبد محصولات، کشف بازارهای جدید صادراتی و داخلی با تولید گریدهای نو و تازه هم زمینه تکمیل زنجیره ارزش را در صنعت پروپیلن فراهم کند و هم خودش به سودآوری بیشتری برسد.

مدیرعامل «جم پیلن» در ماه‌های گذشته بدون شوآف رسانه‌ای با تفکیک و ترمیم مدیریت «کسب، کار و نوآوری» از مدیریت «مهندسی» زمینه‌ساز شناسایی بازارهای جدید صادراتی و نیازسنجی نسبت به گریدهای پرکاربرد، کمیاب و با تقاضای بالای «پلی‌پروپیلن» شده و همین استراتژی به ظاهر ساده زمینه کسب سودی تاریخی برای این پتروشیمی شده است.

در زنجیره پروپیلن، امکان تولید حدود 120 گرید «پلی‌پروپیلن» وجود دارد که در دوره مدیریت «رضا گنجی» با خلق دو گرید جدید، تنوع محصولات «جم پیلن» به 15 محصول رسیده و این پتروشیمی سعی دارد با اتخاذ استراتژی جدید بازارمحور و صادراتی دست‌کم هر 6 ماه یک گرید چدید تولید و عرضه کند. استراتژی «گنجی» به‌عنوان یک معماری دوباره زنجیره پروپیلن و پلی‌پروپیلن می‌تواند در بلندمدت گره گشای اشکالات ریز و درشت برنامه تکمیل زنجیره «پروپان» در ایران باشد به شرط آنکه گوش شنوایی وجود داشته باشد. اصلاح فرمول قیمت گذاری «پروپیلن» می‌تواند شروعی برای پایان یک غفلت تاریخی در صنعت پتروشیمی باشد...