ایران و آمریکا باهم توافق کردند؟
تحولات اخیر برجام و هشدار رهبر انقلاب درباره مذاکره با آمریکا بار دیگر نگاه‌ها را به گذشته روابط تهران–واشنگتن معطوف کرده است.
تحولات اخیر پیرامون برجام نشان می‌دهد که فضای دیپلماتیک به سمت بحرانی تازه حرکت کرده است و عملاً شمارش معکوس برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه آغاز شده است.
رهبر انقلاب اسلامی شب گذشته در سخنرانی تلویزیونی خود تأکید کردند که مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی نه‌تنها سودی ندارد، بلکه زیان‌های بزرگی در پی خواهد داشت. ایشان گفتند که طرف آمریکایی پیشاپیش نتیجه مذاکرات را تعیین کرده و خواستار توقف کامل غنی‌سازی و حتی توان موشکی ایران است؛ موضوعی که از دید رهبر انقلاب چیزی جز دیکته و تحمیل نیست.
از سوی دیگر، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، امروز در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کرد. در سخنرانی پزشکیان بر مواضع اصولی ایران در زمینه برجام تأکید داشت. همزمان، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، دیدار خود با پزشکیان را یادآور شد و تأکید کرد که برجام هنوز امکان‌پذیر است، اما این «فرصت آخر» بوده و به رفتار ایران بستگی دارد. این روندها نشان می‌دهد که فضای مذاکراتی بار دیگر به نقطه حساسی رسیده است؛ نقطه‌ای که یادآور فراز و فرودهای روابط ایران و آمریکا در دهه‌های گذشته است.
مرور تاریخی: قرارداد بزرگ ایران و آمریکا در سال ۱۳۵۳ / سفر هوشنگ انصاری به آمریکا
با این حال مرور تاریخ ایران نشان می‌دهد که در گذشته روابط ایران و آمریکا به صورت دیگر بود. در سال ۱۳۵۳ (۱۹۷۴ میلادی) یکی از مهم‌ترین قراردادهای تاریخ روابط ایران و آمریکا امضا شد؛ قراردادی که ارزش آن در حدود ۱۵ میلیارد دلار بود و در زمان خود به‌عنوان بزرگترین توافق اقتصادی بین دو کشور و حتی در سطح بین‌المللی شناخته شد. این قرارداد پس از سفر هوشنگ انصاری، وزیر اقتصاد و دارایی ایران به واشنگتن نهایی شد.
محورهای اصلی قرارداد ایران و آمریکا
روزنامه اطلاعات آن زمان نوشته بود: به دنبال مذاکرات ۲ روزه هوشنگ انصاری وزیر امور اقتصادی و دارائی ایران با هنری کیسینجر دیروز بعد از ظهر ایران و آمریکا یک قرارداد اقتصادی امضاء کردند که مطابق آن، آمریکا ۸ راکتور اتمی برای تولید برق به ایران خواهدفروخت. بدنبال امضای قرار داد هنری کیسینجر و هوشنگ انصاری، وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد قرارداد مذکور بزرگترین قرارداد - اقتصادی بین کشورهای جهان می‌باشد. کی سینجر افزود قرارداد اقتصادی منعقده نشان دهنده پیوستگی های سیاسی ایران و ایالات متحده آمریکا است. نکته قابل توجه این است که قرارداد جدید ۱۵ میلیارد دلاری ایران و آمریکا از مجموع قراردادهای اقتصادی ایران با سایر کشورها قریب یک میلیارد دلار بیشتر ارزش دارد.
انرژی هسته‌ای: فروش ۸ رآکتور هسته‌ای به ارزش ۶.۴ میلیارد دلار برای تولید برق در ایران.
توسعه صنعتی و زیرساختی: ساخت ۲۰ کارخانه پیش‌ساخته مسکن، ۱۰۰هزار آپارتمان، ۵ بیمارستان با ظرفیت ۳۰۰۰ تخت، صنایع الکترونیک، بندرگاه عظیم، صنایع غذایی، ماشین‌آلات کشاورزی، و ایجاد شبکه جاده‌ای نوین.
تجارت دوطرفه: ایران متعهد شد حجم خرید کالاهای آمریکایی را ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش دهد.
آموزش و نیروی انسانی: ایجاد مراکز تعلیم فنی برای پرورش نیروی کار ماهر ایرانی.
اهمیت سیاسی توافق ایران و آمریکا
هنری کیسینجر این توافق را «بزرگترین قرارداد اقتصادی جهان» نامید.
نشان‌دهنده نزدیکی استراتژیک ایران و آمریکا در اوج جنگ سرد بود.
ارزش آن حتی از مجموع قراردادهای ایران با سایر کشورها بیشتر بود.
با انقلاب ۱۳۵۷ این پروژه‌ها لغو و روابط تهران–واشنگتن به کلی قطع گردید.
نظر شما