آخرین خبر از سرنوشت حقِ آب ایران از آب‌های مرزی
آخرین خبر از سرنوشت حقِ آب ایران از آب‌های مرزی را در این مطلب بخوانید.
یک کارشناس حوزه آب گفت: در حال حاضر به همان نسبت که افغانستان توسعه پیدا می‌کند ما نیز کم‌کم انتظارمان را از این حقابه از دست می‌دهیم.
داریوش مختاری درباره موضوع چالش آب‌های مرزی اظهار داشت: از دیدگاه مبانی باید بین تامین آب شیرین از دریا، رودهای مرزی و داخل کشور به لحاظ حقوقی شرایط متفاوتی قائل شد، مثلا بعضا در انتقال آب از دریا ما حریم و مرزهایی داریم و در آب‌های همجوار و شیرین‌سازی آب هیچگونه تعارض منافع وجود دارد اما بستگی دارد که هر کشوری چه میزان بخواهد مباحث زیست محیطی را رعایت کند.
وی افزود: ما در حال حاضر از لحاظ شیرین‌سازی آب دریا و تامین آب از آب‌های شور با سایر کشورها تعارض منافع نداریم و درواقع از این ناحیه جنگ آبی رخ نخواهد داد و بعبارت دیگر در حوزه خلیج فارس که جزء پرچالش‌ترین مناطق آبی دنیا است به لحاظ تامین و برداشت آب مشکلی وجود نداشته و ناسازگاری نداریم.
این کارشناس حوزه آب گفت: یکی از چالش‌های ما در حوزه آب‌های مرزی حقابه هیرمند است طبق قرارداد ۱۹۵۳ ایران حدود ۸۲۰ میلیون متر مکعب حقابه دارد که البته در سال‌های خشک این میزان کمتر می‌شود و اکنون ریشه اختلاف با افغانستان بر سر این حقابه به اشغال هرات در زمان ناصرالدین شاه برمی‌گردد زمانی که افغانستان بخشی از ایران بود.
وی ادامه داد: در سال ۱۳۴۰ خشکسالی سیستان اتفاق افتاد که امکان تامین آب این منطقه را نداشتیم آن زمان با مشورت ژاپنی‌ها گودال‌های زیادی در سیستان و در ورودی هیرمند حفر شد و با ایجاد انحراف حجم قابل توجهی از آب را ذخیره کردیم و اکنون تامین آب شیرین سیستان و بخشی از زاهدان را به عهده دارند اما این چاه‌نیمه‌ها گاهی خشک و کم‌آب می‌شوند و ما در محدودیت زیادی در پاسخ به تقاضای آبی سیستان داریم، طالبان به قرارداد پاینبد نیستند و باورشان این است که خودشان مشکل دارند، در پی این مشکلات بسیاری از سیستانی‌ها به به شمال کشور مهاجرت کرده‌اند.
مختاری بیان کرد: در حال حاضر به همان نسبت که افغانستان توسعه پیدا می‌کند ما نیز کم‌کم انتظارمان را از این حقابه از دست می‌دهیم چندین روش حقوقی برای آب‌های مرزی وجود دارد در دعاوی بین‌المللی هر کشوری از یکی از روش‌ها استفاده می‌کند مثلا افغانستان از این بند که آب به جایی تعلق می‌گیرد که سرچشمه در آنجا قرار دارد؛ استناد می‌کند و روز بروز بدنبال توسعه است توسعه‌ای که ما را به این بن‌بست می‌رساند که تکلیف سیستان چه می‌شود.
وی تصریح کرد: افغانستان در دهه ۵۰ با همکاری امریکایی‌ها سد کجکی را احداث و بخشی از آب را کنترل کرد، در دهه اخیر نیز سد جدیدی ساختند و آب را منحرف کردند و شبکه‌های کشاورزی آبی را گسترش دادند شاید به این دلیل که افغانستان به آب‌های آزاد دسترسی ندارد این حق را برای خود قائل شده است.
این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه در حوضه آب‌های مرزی حق توسعه متوازن منطقه‌ای باید رعایت شود، گفت: افغانستان به آب‌های آزاد دسترسی ندارد و به موضوع آب‌های و رودخانه‌هایی که در کشورش جاری است به عنوان گنج نگاه می‌کند اما باید این اصل را بپیذیرند که این آب متعلق به کشور خاصی نیست و باید به قوانین و عهدنامه‌ها پایبند باشند، باید به درک متقابل برسیم این شرایط باید به گونه‌ای پیش برود که توسعه در بالادست منجر به این نشود که حق آب ایران دچار انحراف شود باید قواعد عرضه و تقاضای آب را رعایت و توافق کنیم و معاهدات نقض نشوند.
وی با بیان اینکه حوزه دجله و فرات و همچنین ارس را نیز ترکیه دچار چالش کرده است، گفت: تمام اقدامات ترکیه زنجیره‌وار بحران زیست محیطی بوجود آورده ترکیه اکنون ۲۰ میلیارد متر مکعب آب را ذخیره می‌کند که عوارض آن را هم در جنگ داعش و سوریه شاهد بودیم هرچند ماجرا مستقیم بر سر آب نبود، اما این آوارگان آب مستعد مهاجرت و جذب شدن از سوی داعش بودند، گاهی آب که مسائلی را به شکل مهاجرت و بحران اجتماعی نشان می‌دهد و اکنون ما با همکاری کشورهای منطقه باید از ابزار احقاق این حق و دیپلماسی آب در راستای دریافت حقابه خود استفاده کنیم. دیپلماسی آب فقط مذاکره مستقیم نیست دیپلماسی آب درازمدت و چند وجهی است.
مختاری یادآور شد: با شدت گرفتن تغییرات اقلیمی و گسترش خشکسالی، ارزش آب روز به روز بیشتر می‌شود و اهمیت دادن به موضوع آب‌های مشترک و مرزی از ارزش بالایی برخوردار است و اکنون ما باید برای تحقق دیپلماسی آب برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشیم.
نظر شما