گزینه‌های پیش روی تهران برای آمدن ترامپ / «ترامپ» ایران را نگران می‌کند
مقامات ارشد ایران و متحدان منطقه‌ای تهران در حال آماده شدن برای سناریوی نتیجه نه چندان دلچسب انتخابات قریب‌الوقوع ریاست‌جمهوری آمریکا و بازگشت دونالد ترامپ به قدرت هستند.
در حالیکه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که ترامپِ جمهوری‌خواه و کامالا هریسِ دموکرات در رقابت تنگاتنگی با یکدیگر قرار دارند و نمی‌توان به طور قطع نتیجه انتخابات را پیش‌بینی کرد؛ اما رهبران ایران و متحدان منطقه‌ای آن در لبنان، عراق و یمن احتمالا به این فکر می‌کنند که پیروزی ترامپ در پنجم نوامبر (۱۵ آبان) دردسرهای بیشتری را برای آنها به ارمغان خواهد آورد.
روز رویایی نتانیاهو؟
خبرگزاری رویترز روز جمعه اول نوامبر (۱۱ آبان) به نقل از مقامات ایرانی، عربی و غربی نوشت که نگرانی اصلی ایران پتانسیل ترامپ برای قدرت دادن به بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل برای حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران، انجام ترورهای هدفمند و اعمال مجدد سیاست قبلی او موسوم به «فشار حداکثری» از طریق تشدید تحریم‌ها بر صنعت نفت این کشور است.
این منابع پیش‌بینی می‌کنند که ترامپ - که در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ رئیس‌جمهور بود – بار دیگر سیاست فشار حداکثری خود را بر رهبر ایران علی خامنه‌ای تحمیل کند تا با پذیرش یک توافق هسته‌ای جدید آن هم با شرایط تعیین‌شده توسط آمریکا و اسرائیل موافقت کند.
تغییر بالقوه در رهبری ایالات متحده آمریکا می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای موازنه قدرت خاورمیانه داشته باشد و ممکن است سیاست خارجی و چشم انداز اقتصادی ایران را تغییر دهد.
البته برخی از تحلیلگران نیز استدلال می‌کنند که با توجه به کارزارهای نظامی یک سال اخیر اسرائیل برای هدف قرار دادن گروه‌های مورد حمایت ایران مانند حماس در نوار غزه و حزب الله در لبنان؛ می‌توان نتیجه گرفت که صرف نظر از اینکه هریس یا ترامپ روی کار بیایند، ایران فاقد اهرم‌هایی است که قبلا در اختیار داشته است.
آنها خاطرنشان کردند که سیاست‌های ترامپ به دلیل حمایت بی‌دریغ او از اسرائیل برای ایران مضرتر تلقی می‌شود.
عبدالعزیز الساغر، رئیس اندیشکده مرکز تحقیقات خلیج فارس: «ترامپ یا شرایط بسیار سختی را برای ایران وضع خواهد کرد یا به اسرائیل اجازه خواهد داد تا به تأسیسات هسته‌ای این کشور حملات هدفمند انجام دهد.»
او به رویترز گفت: «بازگشت ترامپ به کاخ سفید، روز رویایی نتانیاهو است.»
جام زهر برای رهبر ایران؟
در همین رابطه، یک مقام بلندپایه ایرانی که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت که تهران برای همه سناریوها آماده است. وی گفت: «ما (برای دهه‌ها) به طور مداوم راه‌هایی برای صادرات نفت پیدا کرده‌ایم و تحریم‌های سخت آمریکا را دور زده‌ایم و روابط خود را با بقیه تقویت کرده‌ایم. مهم نیست که چه کسی در کاخ سفید خواهد بود.»
اما یکی دیگر از مقامات ایرانی گفت که پیروزی ترامپ یک «کابوس» خواهد بود. وی افزود: «او فشار بر ایران را برای خشنود ساختن اسرائیل افزایش خواهد داد...، و مطمئن خواهد شد که تحریم‌های نفتی به طور کامل اجرا شوند. در این صورت، تشکیلات (ما) از نظر اقتصادی فلج خواهد شد.»
ترامپ در یک سخنرانی انتخاباتی در ماه اکتبر اعلام کرد که تمایلی به جنگ با ایران ندارد، اما در پاسخ به حمله موشکی ایران به اسرائیل در اول اکتبر، گفت که اسرائیل باید «ابتدا به هسته‌ای ایران ضربه بزند و سپس به بقیه رسیدگی کند.»
اسرائیل در ۲۶ اکتبر با حملات هوایی به اهداف نظامی ایران به ویژه سایت‌های تولید موشک تلافی کرد. برخی از تحلیلگران نیز معتقدند که انتخاب‌های ایران در آینده محدود است. اما مقامات نظامی و دیپلماتیک ایران از پاسخ ایران بدون «تعلل و تعجیل» می‌گویند.
حسن حسن، نویسنده و کارشناس حوزه گروه‌های اسلامی به رویترز گفت: «واقعیت این است که ترامپ از نتانیاهو حمایت می‌کند و به او چراغ سبز نشان می‌دهد تا هر کاری میخواهد انجام دهد. ترامپ برای ایران بسیار بدتر از هریس است.»
آقای حسن خاطرنشان کرد که واشنگتن در درگیری با ایران و گروه‌های نیابتی آن، سهم قابل توجهی از مسئولیت را به اسرائیل واگذار کرده و به اسرائیل موقعیتی پیشتاز داد. «ایالات متحده به طور قابل توجهی از اسرائیل حمایت می کند، احتمالاً بیشتر از قبل. این بار فقط اوضاع برای ایران خیلی بد است. جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها ایران را یک مشکل می دانند.»
هریس در طول مبارزات انتخاباتی خود، ایران را یک نیروی «خطرناک» و «بی ثبات کننده» در خاورمیانه خواند و گفت که ایالات متحده به امنیت اسرائیل متعهد است. او گفت که ایالات متحده با متحدان خود برای برهم زدن «رفتار تهاجمی ایران» همکاری خواهد کرد.
با این حال، دو مقام منطقه ای انتخاب مجدد ترامپ را به عنوان یک «جام زهر» برای خامنه ای توصیف کردند.
اگر ترامپ بخواهد تحریم‌های سخت‌گیرانه را بازگرداند، ممکن است خامنه‌ای مجبور شود برای حفظ حاکمیت دینی در ایران، که با فشارهای خارجی رو به رشد روبرو است و با اعتراضات گسترده داخلی در سال‌های اخیر مواجه شده است، مذاکره کند و توافق هسته‌ای با شرایط مدنظر آمریکا و اسرائیل را بپذیرد.
علاوه بر این، پیمان دفاعی آمریکا و عربستان که در حال نهایی شدن است و به برقراری روابط دیپلماتیک ریاض با اسرائیل مرتبط است نیز مانع بزرگی برای خامنه‌ای است.
این ائتلاف تهدیدی برای تغییر موازنه قدرت منطقه‌ای با ایجاد یک جبهه متحدتر علیه ایران است که بر موقعیت و استراتژی ژئوپلیتیک آن در خاورمیانه تأثیر می گذارد.
حسن گفت که حملات اخیر به ایران و متحدانش به طور گسترده به عنوان یک موفقیت قابل توجه برای اسرائیل تلقی شده است.
این اقدامات نشانه‌هایی از چگونگی وقوع یک حمله محدود به ایران، ایجاد یک سابقه و تغییر این فرضیه که چنین مداخله نظامی به طور خودکار منجر به درگیری گسترده تر در خاورمیانه می شود، ارائه کرد.
یک مقام ارشد امنیتی عربی گفت که تهران در پی حملات مرگبار اسرائیل به رهبران حزب‌الله و حماس «دیگر نمی‌تواند نفوذ خود را از طریق نیروهای نیابتی مسلح خود به نمایش بگذارد.»
ایران دلایل زیادی برای نگرانی در مورد دور دوم ریاست جمهوری احتمالی ترامپ دارد.
ترامپ کسی است که در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران با قدرت‌های جهانی خارج کرد و دستور کشتن قاسم سلیمانی، دست راست خامنه ای و مغز متفکر حملات برون مرزی ایران را صادر کرد.
وی در ادامه تحریم‌های شدیدی را علیه درآمدهای صادراتی نفت ایران و تراکنش‌های بانکی بین‌المللی اعمال کرد که منجر به مشکلات شدید اقتصادی و افزایش نارضایتی عمومی در جمهوری اسلامی شد.
نرامپ در طول مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری خود بارها گفته است که سیاست جو بایدن رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، مبنی بر عدم اجرای دقیق تحریم‌های صادرات نفت، واشنگتن را تضعیف کرده و تهران را جسورتر کرده و به آن اجازه می‌دهد نفت بفروشد، پول نقد جمع کند و فعالیت‌های هسته‌ای و نفوذ خود را از طریق شبه‌نظامیان مسلح گسترش دهد.
ترامپ در ماه مارس در مصاحبه‌ای با روزنامه اسرائیلی هیوم گفت که ایران می‌تواند ظرف ۳۵ روز به سلاح هسته‌ای دست یابد و مدعی شد که اسرائیل - که فعالیت هسته‌ای ایران را یک تهدید وجودی برای خود می‌داند، اگرچه باور بر این است که تنها سلاح هسته‌ای منطقه را در اختیار دارد - در «همسایگی کشورهایی بسیار خائنانه و خطرناک» قرار گرفته است.
یکی از مشاوران یکی از دولت‌های عرب منطقه به رویترز گفت که تهران نیز اذعان می‌کند که «معماری جدیدی در حال شکل‌گیری» است، اما به گفته ترامپ نیز علیرغم لفاظی های تند خود، متوجه است که با توجه به برنامه غنی‌سازی سریع اورانیوم ایران، جایگزینی برای توافق با ایران وجود ندارد.
این مشاور دولتی گفت: «ترامپ ممکن است به دنبال یک توافق هسته‌ای جدید باشد، با این ادعا که توافق ۲۰۱۵ را به دلیل نارسایی‌های آن لغو کرده و میخواهد آن را با ترتیبات پایدارتر جایگزین کند، و آن را به در راستای شعار عظمت را دوباره به آمریکا باز می‌گردانیمِ خود برای حفاظت از منافع ایالات متحده ترویج کند.»
از آنجایی که توافق ۲۰۱۵ برجام در طول این سال‌ها منسوخ شده است، ایران سطح خلوص اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده و در صورت تصمیم به ساخت بمب اتمی، زمان لازم برای انجام این کار را کاهش داده است، هرچند که این تمایل را انکار می‌کند.
زمانی که ترامپ از ریاست جمهوری کنار رفت، ایران غنی سازی خود را به ۳.۶۷ درصد مطابق با توافق برجام محدود نگه داشته بود و این یعنی اینکه به طور قابل توجهی با درجه تسلیحاتی ۹۰ درصدی فاصله داشت.
رویترز به نقل از یم وبسایت ایرانی نوشت که اکنون ایران ورانیوم ۶۰ درصدی را با سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر-۶ غنی‌سازی کرده است و می‌تواند «طی چند هفته» به توانایی تسلیحات هسته‌ای دست یابد... «کما اینکه نهایی کردن چرخه بازدارندگی هسته‌ای قوی‌ترین اهرم ایران در برابر ترامپ است.»
مخالفت تلویحی ترامپ با سیاست «تغییر رژیم» در قبال ایران؛ «آنها نباید سلاح هسته‌ای داشته باشند»
جابه‌جایی آستانه ترس ایران و اسرائیل در نبردهای مستقیم؛ حالا چه می‌شود؟
مقامات عربی و غربی هشدار می دهند که هرچه ایران بیشتر به توسعه بمب اتمی اشاره کند، فوریت اسرائیل به حمله را بیشتر تحریک می‌کند.
یک مقام غربی گفت: «اگر ترامپ دوباره قدرت را به دست گیرد، از طرح‌های اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران حمایت خواهد کرد».
نظر شما