یادداشت اختصاصی از جواد نبوتی
کالابرگ در برابر تورم ۴۰ درصدی؛ مسکن کوتاه‌مدت یا راه‌حل پایدار؟
با افزایش دوباره نرخ تورم به حوالی ۴۰ درصد، کارشناسان و نمایندگان مجلس نسبت به ناکارآمدی کالابرگ در شکل فعلی هشدار می‌دهند. آنان معتقدند که این طرح با اعتبار ثابت و قیمت‌های درحال‌افزایش، نمی‌تواند قدرت خرید اقشار ضعیف و متوسط را حفظ کند و نیازمند بازطراحی فوری است.
براساس اظهارات اخیر یکی از نمایندگان مجلس، نرخ تورم که در پایان دولت سیزدهم به حدود ۲۵ درصد رسیده بود، امروز دوباره مسیر صعودی را طی کرده و به حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است. این تغییر جهت تورمی، به‌طور مستقیم سبد خرید خانوار و توان تأمین نیازهای اولیه مردم را تحت‌تأثیر قرار داده است.
کامران غضنفری، کارشناس مسائل اقتصادی، نیز با اشاره به همین موضوع تأکید می‌کند که سیاست‌های حمایتی دولت باید متناسب با شرایط اقتصادی جامعه طراحی شوند. وقتی قیمت کالاهای اساسی در فاصله کوتاه دستخوش افزایش می‌شود، خانوارها با یک اعتبار ثابت نمی‌توانند همان حجم از کالا را تهیه کنند. به همین دلیل، استفاده از کالابرگ الکترونیک در شکل کنونی، عملاً به کوچک شدن سبد مصرفی اقشار ضعیف و متوسط منجر می‌شود.
کالابرگ؛ طرحی با نیت درست اما اثرگذاری محدود
هرچند هدف اصلی کالابرگ، حمایت از خانوارها و تأمین حداقلی کالاهای مصرفی است، اما در شرایطی که نرخ تورم در حال جهش دوباره است، این ابزار حمایتی تنها نقش یک «مسکن موقتی» را دارد. غضنفری معتقد است کالابرگ اگر با نرخ‌های واقعی و متناسب‌سازی ماهانه همراه نباشد، نمی‌تواند سطح رفاه عمومی را بهبود دهد.
مشکل اصلی آنجاست که اعتبار کالابرگ، ماه‌ها بدون افزایش باقی می‌ماند، در حالی که قیمت کالاهای اساسی به‌طور پیوسته رشد می‌کند. نتیجه آن است که ارزش واقعی یارانه کالاهای اساسی کاهش می‌یابد و خانواده‌ها در هر دوره، کالاهای کمتری دریافت می‌کنند. این وضعیت نه تنها به کاهش رفاه خانوارها منجر می‌شود، بلکه شکاف طبقاتی را نیز عمیق‌تر می‌کند.
ضرورت بازطراحی کالابرگ بر اساس واقعیت‌های اقتصادی
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که دولت برای اثربخشی واقعی کالابرگ باید دو مسیر را در پیش بگیرد:
۱. افزایش دوره‌ای اعتبار کالابرگ متناسب با نرخ تورم حقیقی: تا ارزش خرید خانوارها حفظ شود.
۲. هدفمندی دقیق‌تر یارانه‌ها: به‌ویژه حمایت از دهک‌های پایین که بیشترین فشار تورم را تحمل می‌کنند.
به اعتقاد غضنفری، اگر کالابرگ بر همین روال ادامه پیدا کند، نه‌تنها کمکی به بهبود معیشت مردم نخواهد کرد، بلکه با افزایش شکاف میان هزینه و درآمد خانوارها، نارضایتی اجتماعی نیز افزایش می‌یابد.
در شرایطی که تورم دوباره نفس اقتصاد را تنگ کرده، سیاست‌های حمایتی باید بازنگری شوند. کالابرگ می‌تواند یک ابزار مؤثر باشد، اما تنها در صورتی که با سازوکارهای پویا، انعطاف‌پذیر و هماهنگ با نرخ تورم اجرا شود. آنچه امروز مردم نیاز دارند، حمایت واقعی و قابل لمس است؛ نه طرح‌هایی که در برابر موج‌های تورمی ظرف چند ماه اثر خود را از دست می‌دهند.
نظر شما