صفحه اقتصاد گزارش می دهد:
ریزگردها و گرد و غبار؛ علل، اثرات و راهکارهای مقابله با این بحران زیست‌محیطی | آخرین وضعیت ریزگردها در استان های مختلف
پدیده ریزگردها و گرد و غبار به عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست محیطی در خاورمیانه و جهان، تأثیرات مخربی بر سلامت انسان، اقتصاد و اکوسیستم‌های طبیعی دارد.
در این گزارش به بررسی علل شکل‌گیری ریزگردها، اثرات منفی آن بر سلامت و محیط زیست و راهکارهای مؤثر برای کاهش این پدیده می‌پردازیم. با شناخت عوامل تشدید کننده و روش‌های پیشگیری، می‌توان گام‌های مؤثری در جهت مقابله با این بحران برداشت.
پدیده ریزگردها و گرد و غبار یکی از چالش‌های جدی زیست محیطی در بسیاری از مناطق جهان، به ویژه در خاورمیانه و غرب آسیا است. این پدیده نه‌تنها بر سلامت انسان‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه اقتصاد، کشاورزی و اکوسیستم‌های طبیعی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این گزارش به بررسی علل شکل‌گیری ریزگردها، اثرات آن و راهکارهای مؤثر برای کاهش این پدیده می‌پردازیم.
معاون مدیریت ستاد مقابله با بحران استانداری ایلام در پی ورود موج جدید گرد و غبار به ایلام اعلام کرد که غلظت ذرات معلق ریزگرد در شهرهای شمالی استان سه برابر حد مجاز است.
محسن چراغی پور اظهار کرد که غلظت توده ریزگرد در شهرهای ایلام، ایوان و مهران سه برابر میزان مجاز است.
وی افزود: روند غلظت ریزگرد که از سمت بیابان های عراق وارد استان ایلام شده، افزایشی است.
بنا بر پیش بینی هواشناسی غلظت این توده برای امروز نسبت به شب گذشته کاهشی خواهد بود.
بیش از دو دهه است که استان ایلام متاثر از گرد و غبار وارداتی کشورهای همسایه غربی قرار دارد.
اخرین وضعیت آلودگی هوا در برخی استان ها
در حال حاضر، بر اساس داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور در روز ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، وضعیت آلودگی هوا در استان‌های مختلف به شرح زیر است:
تهران:
هوای تهران در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد. افزایش غلظت ذرات معلق (PM2.5 و PM10) باعث کاهش کیفیت هوا شده است. در برخی مناطق، به‌ویژه مرکز و جنوب شهر، شاخص کیفیت هوا به محدوده خطرناک نزدیک می‌شود و توصیه می‌شود افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی از تردد غیرضروری خودداری کنند.
اصفهان:
وضعیت هوای اصفهان در محدوده ناسالم برای عموم گزارش شده است. افزایش آلاینده‌های جوی و پایداری هوا باعث تشدید آلودگی شده و در مناطق صنعتی و پرتردد، کیفیت هوا به سطح خطرناک رسیده است.
خوزستان (اهواز، آبادان، خرمشهر):
استان خوزستان با آلودگی شدید هوا مواجه است. در اهواز و آبادان، شاخص کیفیت هوا در وضعیت خطرناک قرار دارد و ذرات معلق و گردوغبار باعث کاهش شدید دید و تشدید مشکلات تنفسی شده است. سایر شهرهای خوزستان نیز در شرایط ناسالم تا بسیار ناسالم هستند.
کرمانشاه:
هوای کرمانشاه در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس است. افزایش غلظت ذرات معلق به‌ویژه در مناطق مرکزی شهر، کیفیت هوا را کاهش داده است. در صورت تداوم پایداری جوی، ممکن است به محدوده خطرناک وارد شود.
آذربایجان شرقی (تبریز):
تبریز با آلودگی هوا در سطح ناسالم برای گروه‌های حساس روبه‌روست. ترافیک سنگین و فعالیت صنعتی باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها شده است. در برخی ساعات روز، شاخص کیفیت هوا به محدوده بسیار ناسالم نزدیک می‌شود.
فارس (شیراز):
وضعیت هوای شیراز در مرز ناسالم برای عموم قرار دارد. افزایش تردد خودروها و پایداری جوی، کیفیت هوا را کاهش داده است. در مناطق پرترافیک، شرایط به سمت خطرناک پیش می‌رود.
مرکزی (اراک):
اراک با آلودگی هوا در سطح ناسالم برای گروه‌های حساس مواجه است. فعالیت صنایع سنگین و ترافیک، باعث افزایش ذرات معلق شده و در صورت وزش باد، ممکن است شرایط بهبود یابد.
سیستان و بلوچستان (زاهدان):
زاهدان به دلیل گردوغبار شدید، در وضعیت خطرناک قرار دارد. کاهش دید و افزایش ذرات معلق، سلامت تنفسی شهروندان را تهدید می‌کند. سایر شهرهای استان نیز در شرایط بسیار ناسالم گزارش شده‌اند.
خراسان رضوی (مشهد):
مشهد در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد. افزایش غلظت آلاینده‌ها به‌ویژه در مرکز شهر، کیفیت هوا را کاهش داده است. در صورت تداوم آلودگی، ممکن است به محدوده خطرناک وارد شود.
لرستان (خرم‌آباد):
هوای خرم‌آباد در سطح ناسالم گزارش شده است. پایداری جوی و ترافیک، باعث افزایش ذرات معلق شده و افراد مبتلا به آسم باید از فعالیت‌های طولانی در فضای باز خودداری کنند.
سایر استان‌ها:
گیلان (رشت): کیفیت هوا در حد قابل قبول با تمایل به ناسالم برای گروه‌های حساس.
مازندران (ساری): هوای پاک تا قابل قبول.
یزد: وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس به‌ویژه در ساعات اوج ترافیک.
همدان: هوای ناسالم به‌دلیل افزایش ذرات معلق.
در استان‌های با وضعیت خطرناک، از فعالیت‌های بیرونی خودداری کنید و در صورت لزوم از ماسک‌های فیلتردار استفاده نمایید. در مناطق ناسالم، کودکان، سالمندان و بیماران قلبی-تنفسی باید احتیاط کنند. برای اطلاعات دقیق‌تر، به سامانه پایش کیفی هوای کشور مراجعه کنید.
علت اصلی شکل‌گیری ریزگردها و گرد و غبار چیست؟
ریزگردها عمدتاً از ذرات بسیار ریز خاک و شن تشکیل شده‌اند که در اثر عوامل طبیعی و انسانی در هوا پراکنده می‌شوند. مهم‌ترین دلایل بروز این پدیده عبارتند از، تغییرات اقلیمی که با کاهش بارندگی و افزایش دما باعث خشک‌شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها می‌شود. و همچنین، بیابان‌زایی و از بین رفتن پوشش گیاهی، زمین را مستعد فرسایش بادی می‌کند.
مورد دیگر، مدیریت نادرست منابع آب و خاک، است که با سدسازی‌های بی‌رویه و کاهش آب‌های زیرزمینی منجر به خشک‌شدن زمین‌های کشاورزی می‌شود.
گفتنی است که چرای بیش‌از حد دام و از بین بردن مراتع طبیعی نیز در تشدید این پدیده نقش دارد.
طوفان‌های گرد و غبار در مناطق بیابانی
کشورهایی مانند عراق، عربستان و سوریه از کانون‌های اصلی تولید ریزگردها هستند. و وزش بادهای شدید، ذرات خاک را تا صدها کیلومتر جابجا می‌کند.
فعالیت‌های صنعتی و ساخت و ساز
براساس بررسی ها، معادن، جاده‌سازی و پروژه‌های عمرانی بدون کنترل، نیز گرد و غبار زیادی تولید می‌کنند.
اثرات منفی که ریزگردها بر محیط زیست و سلامت انسان می گذراند
این پدیده پیامدهای گسترده‌ای دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
ذرات ریزگرد می‌توانند به ریه‌ها نفوذ کرده و باعث بروز آسم، برونشیت و سایر بیماری‌های تنفسی شوند.
تماس مداوم با گرد و غبار باعث تحریک چشم‌ها و آلرژی‌های پوستی می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که در روزهای پرغبار، آمار مراجعه به بیمارستان‌ها به‌ویژه در میان سالمندان و کودکان افزایش می‌یابد.
خسارات اقتصادی ریزگردها
گرد و غبار بر رشد گیاهان تأثیر منفی گذاشته و باعث کاهش عملکرد محصولات می‌شود.
در روزهای شدید گرد و غبار، فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی مختل می‌شود.
افزایش بیماری‌های ناشی از ریزگردها، بار مالی زیادی بر سیستم‌های بهداشتی تحمیل می‌کند.
آسیب به اکوسیستم‌ها
بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری در اثر پوشیده‌شدن از گرد و غبار از بین می‌روند.
ریزگردها می‌توانند الگوهای بارشی را تحت تأثیر قرار دهند.
راهکارهای مقابله با پدیده ریزگردها
برای کاهش اثرات این پدیده، اقدامات ملی و بین‌المللی ضروری است:
کاشت درختان و گیاهان مقاوم به خشکی می‌تواند از فرسایش خاک جلوگیری کند.
جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز و استفاده بهینه از آب‌های زیرزمینی ضروری است.
همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
کشورهای منطقه باید برای مقابله با کانون‌های گرد و غبار همکاری کنند.
ماهواره‌ها و سیستم‌های پایش می‌توانند منشأ گرد و غبار را شناسایی کنند.
اقدامات فوری در روزهای گرد و غبار
محدودیت تردد در روزهای آلوده کاهش فعالیت‌های عمرانی و صنعتی در شرایط بحرانی.
تأمین امکانات بهداشتی برای گروه‌های آسیب‌پذیر.
پدیده ریزگردها یک چالش چندبعدی است که همکاری دولت‌ها، سازمان‌های مردمنهاد و مردم را می‌طلبد. با اجرای برنامه‌های بلندمدت نظیر احیای مراتع، مدیریت منابع آب و توسعه پایدار می‌توان از تشدید این بحران جلوگیری کرد. همچنین افزایش آگاهی عمومی درباره اثرات گرد و غبار و روش‌های مقابله با آن نقش کلیدی در کاهش آسیب‌های این پدیده دارد.
امید است با اقدامات سریع و مؤثر، شاهد کاهش این معضل زیست‌محیطی در سال‌های آینده باشیم.
مقابله با پدیده ریزگردها و گرد و غبار نیازمند همکاری بین‌المللی، مدیریت پایدار منابع آب و خاک و احیای مناطق بیابانی است. با اجرای برنامه‌های بلندمدت مانند کاشت درختان، کنترل فرسایش بادی و کاهش فعالیت‌های صنعتی آلاینده، می‌توان از شدت این بحران کاست. افزایش آگاهی عمومی و استفاده از فناوری‌های نوین پایش نیز نقش کلیدی در کاهش اثرات منفی ریزگردها دارد. امید است با اقدامات سریع و هماهنگ، آینده‌ای با هوایی پاک‌تر و محیط زیستی سالم‌تر برای نسل‌های آینده تضمین شود.
نظر شما