ابطال اطلاق قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی بودجه ۱۴‍۰۱ در خصوص فوق‌العاده مأموریت روزانه

ابطال اطلاق قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴‍۰۱ کل کشور (موضوع تصویب‌نامه شماره ۲۱۵‍۰۲ت۵۹۷۴‍۰هـ مورخ ۱۴‍۰۱/۲/۱۵ هیات وزیران) در زیر آمده است.

شماره دادنامه: ۱۴۰۴۳۱۳۹۰۰۰۰۶۴۷۳۴۹
تاریخ دادنامه: ۱۴۰۴/۳/۱۳
شماره پرونده: ۰۲۰۴۷۵۱
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای روح اله تقوایی
طرف شکایت: هیات وزیران

موضوع شکایت و خواسته: ابطال اطلاق قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور (موضوع تصویب نامه شماره ۲۱۵۰۲/ت۵۹۷۴۰هـ مورخ ۱۴۰۱/۲/۱۵ هیات وزیران)

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال اطلاق قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور (موضوع تصویب‌نامه شماره ۲۱۵۰۲/ت۵۹۷۴۰هـ مورخ ۱۴۰۱/۲/۱۵ هیات وزیران) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

“مطابق بند ۷ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوّب ۱۳۸۶، مبالغ مربوط به فوق‌العاده مأموریت روزانه باید با پیشنهاد سازمان، به تصویب هیات وزیران برسد و تصویب آیین‌نامه فوق‌العاده روزانه، از صلاحیـت های تکلیفی و انحصاری مختص به هیات وزیران است و این هیات نمی‌تواند صلاحیـت تصویب این موضوع را به شخص یا هیات دیگری واگذار نماید.

هیات وزیران در ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، به تکلیف خود در خصوص تعیین فوق‌العاده مأموریت روزانه با تصویب ماده ۱۲ ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۴۰۱ به نوعی عمل نموده، لیکن در انتهای این ماده مقرر نموده است:

«سایر موارد مطابق آیین‌نامه فوق‌العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری و اصلاحات بعدی آن خواهد بود»

یکی از این سایر موارد، معتبر و قانونی شدن و به شکلی احیاء کردن ماده ۳ فوق‌العاده روزانه منبعث از بند (ث) ماده ۳۹ قانون استخدام کشوری می باشد که اعلام نموده است:

ماده ۳- فوق‌العاده روزانه مأموران قطارهای باری و مسافری بنگاه راه آهن دولتی براساس مقرّرات جاری راه آهن (فوق‌العاده کیلومتراژ) پرداخت می شود».

مقرره مورد شکایت قبلاً در ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور به موجب رای شماره ۹۰۷ [۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۹۰۷] مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون تشخیص داده شده و در ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور عیناً این مقرره وضع گردیده است.

در پایان اعلام می گردد که: اطلاق قسمت اخیر ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۴۰۱ مغایر با حکم بند ۷ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و بندهای ۶، ۹ و ۱۰ اصل سوم قانونی اساسی در زمینه ایجاد نظام صحیح اداری، تبعیض ناروا، محو هرگونه استبداد و خودکامگی و نیز خارج از حدود اختیارات تفویضی به هیات وزیران مطابق حکم بند ۷ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری و نیز عدم صلاحیـت هیات مدیره راه آهن، در تصویب فوق‌العاده کیلومتراژِ بدل از فوق‌العاده مأموریت روزانه، منطبق با بند ۱ ماده ۱۲ قانون دیوان می باشد؛ در نتیجه تقاضای صدور حکم ابطالِ اطلاقِ قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در قسمت شمول بر فوق‌العاده هایی که تعیین آنها به غیر از هیات وزیران تصویب شده است (مشخصاً ماده ۳ آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماد (۳۹) قانون استخدام کشوری) از زمان تصویب ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور مورد استدعاست.”

متن مصوبه مورد شکایت به شرح زیر است:

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون امور حقوقی دولت (حوزه معاونت حقوقی رییس جمهور) به موجب لایحه شماره ۵۴۲۴۷/۴۰۴۲۷ مورخ ۱۴۰۳/۳/۷ ضمن درخواست اتّخاذ تصمیم شایسته دایر بر رد شکایت مطروحه، نامه شماره ۱۱۶۲۶ مورخ ۱۴۰۳/۲/۱۲ معاون حقوقی، مجلس و استان ها سازمان اداری و استخدامی کشور را ارسال نموده که متن آن به قرار زیر است:

” ۱- در رابطه با ادعای مشارالیه مبنی بر ناموجه و غیرقانونی بودن تفویض اختیار هیات وزیران دایر بر پرداخت فوق العاده مأموریت روزانه مأموران قطارهای باربری براساس مقرّرات جاری شرکت راه آهن (فوق العاده کیلومتراژ)، نظر به این که شرکت راه آهن به عنوان یک واحد تخصّصی و فنّی، اشراف به فعالیت ها، وظایف و امور کارکنان خود دارد، بنابراین ضروری است که کیفیّت و نحوه پرداخت فوق العاده مورد بحث، توسط شرکت مذکور (هیات مدیره) صورت گیرد.

۲- با عنایت به اطلاق عبارت «…. به تصویب هیات وزیران خواهد رسید» مندرج در ماده (۴۳) قانون استخدام کشوری، هیات وزیران، مجاز است بخشی از اختیارات، اقدامات و فعالیت های لازم برای اجرای مصوبه را به واحد یا واحدهایی از دستگاه اجرایی واگذار نماید و در متن ماده قانونی مزبور، قانونگذار هیچ گونه محدودیتی برای هیات وزیران در این زمینه قایل نشده است.

۳- ماده (۳) آیین نامه فوق العاده روزانه (موضوع بند (ث) ماده ۳۹ قانون استخدام کشوری)، تاکنون مورد ایراد هیچ یک از مراجع ذی صلاح نظارتی (اعم از سازمان بازرسی کل کشور، هیات عمومی دیوان عدالت اداری، هیات بررسی و تطبیق مصوبات دولت یا قوانین مجلس شورای اسلامی و غیره) قرار نگرفته و کماکان دارای قابلیت اجرایی است که این امر، خود دلیلی بر استحکام و استواری متن مصوبه مورد شکایت می باشد.

۴- فراز پایانی رای شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۹۰۷ و ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۹۰۸ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۱هیات عمومی دیوان عدالت اداری مقرر می دارد:

« اطلاق عبارت قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور مصوّب ۱۴۰۰/۱/۲۵ (تاریخ مصوبه ۱۴۰۰/۲/۴ می باشد که در رای دیوان اشتباهاً ۱۴۰۰/۱/۲۵ درج شده است) هیات وزیران که مقرّر داشته: «سایر موارد مطابق آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری و اصلاحات بعدی آن خواهد بود» و تعیین فوق‌العاده کیلومتراژ شرکت دولتی راه آهن جمهوری اسلامی ایران را به ماده ۳ آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری مصوّب ۱۳۵۲/۶/۲۴ هیات وزیران که متضمن حکمی مغایر با بند ۷ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوّب سال ۱۳۸۶ در خصوص مرجع تعیین فوق العاده مزبور است، احاله داده، با قوانین و مقرّرات مذکور مغایرت دارد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوّب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می شود».

همان گونه که ملاحظه می‌نمایند مطابق رای صادره، صرفاً عبارت قسمت اخیر ماده (۱۲) تصویب‌نامه شماره ۱۰۶۷۴/ت۵۸۶۸۰هـ مورخ ۱۴۰۰/۲/۴ هیات وزیران، مغایر با قانون شناخته شده و مورد ابطال قرار گرفته است و وفق رای صادره هیچ گونه خللی بر مفاد و اعتبار آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری و اصلاحات بعدی آن وارد نشده است. از این رو هیات وزیران در سال ۱۴۰۱ نیز بنا به مصالح و مقتضیات اداری، با علم به اعتبار آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری، مجدداً، عبارت «سایر موارد مطابق آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری و اصلاحات بعدی آن خواهد بود»، را در قسمت اخیر ماده (۱۲) تصویب‌نامه شماره ۲۱۵۰۲/ت۵۹۷۴۰هـ مورخ ۱۴۰۱/۲/۱۵ گنجانده است. فلذا عنایت دارند ابطال عبارت اخیرالذکر در مصوبه ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۴۰۰، اصولاً هیچ گونه دلالتی بر ابطال همان عبارت در ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۴۰۱ ندارد. هرچند حکم مشابهی در هر دو مصوبه آمده باشد. نتیجه آن که: مادامی که ماده (۳) آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده (۳۹) قانون استخدام کشوری (موضوع تصویب نامه شماره ۱۳۴۳۶ مورخ ۱۳۵۲/۶/۲۵هیات وزیران) مورد ابطال یا اصلاح قرار نگیرد، هیات وزیران هر ساله این اختیار را دارد که مطابق ماده (۳) مصوبه مذکور، نحوه محاسبه فوق العاده کیلومتراژ مأموران قطارهای باری و مسافربری شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران را براساس مقرّرات جاری راه آهن و یا به کیفیتی که در مصوبه مشخص می‌کند، تعیین نماید.”

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۴/۳/۱۳ با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

با عنایت به این که مقرره مورد شکایت قبلاً در ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور ذکر و به موجب رای شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۹۰۷ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایر با قانون تشخیص و ابطال شده است و در ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور نیز عیناً درج گردیده، بنابراین به رغم این که مقرره مورد اعتراض قبل از رای یادشده وضع و مآلاً از شمول حکم ماده ۹۲ قانون دیوان عدالت اداری خارج است، ولی با توجه به استدلال‌های مقرّر در رای مذکور هیات عمومی قسمت اخیر ماده ۱۲ ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوّب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رای براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوّب ۱۴۰۲/۲/۱۰ برای مراجع اداری و قضایی معتبر و ملاک عمل است.

احمدرضا عابدی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری