آیا فروشگاه های زنجیره ای توان تعیین نرخ، کمیت و کیفیت را دارند؟

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی دلایل اصلی تورم فعلی و راهکارهای مقابله با آن را عنوان کرد.

محمد حسن‌نژاد عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگوی اختصاصی با صفحه اقتصاد با بیان اینکه سیستم قیمت گذاری کالاها در ایران به دو دسته تقسیم می شود گفت: یک دسته شامل کالاهای ضروری مانند نان، گوشت و دیگر اقلام ضروری است که دولت برای اینگونه کالاها که پیشتر برای تولید آن به تولیدکننده یارانه و سوبسید داده، قیمت گذاری می کند و این قیمت گذاری توسط شورای رقابت انجام می شود.

وی افزود: دسته دوم شامل کالاهایی است که به صورت عرضه و تقاضا تولید می شود، یعنی تولید کننده با توجه به نیاز مشتری آن کالا را تولید و عرضه می کند، که باید قیمت گذاری اینگونه اقلام را برعهده بازار بگذاریم.

عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با انتقاد به سیستم قیمت گذاری دولتی گفت: وقتی ما کارخانه ای را مجبور به قیمت گذاری می کنیم، مشکلاتی همچون مشکلات فعلی خودروسازان پیش خواهد آمد؛ این سیستم تنها باعث محدود کردن تولیدکننده خواهد شد که نتایجی همچون قرعه کشی های خودروسازان و رانت آن و عرضه نامتناسب به متقاضیان خواهد شد.

نماینده سابق مرند و جلفا در مجلس نهم و دهم با اشاره به رانت ناشی از قیمت گذاری اجباری اظهار کرد: اگر سیستم قیمت گذاری اجباری در برخی کالاها در ایران نبود چه بسا اکنون با کیفیت های متفاوتی از تولیدات و همچنین از بین رفتن رانت ناشی از این سیستم در بازار روبرو بودیم، چراکه زمانی که تولید کننده ببیند می تواند سود خود را متناسب با شرایط بازار تعیین کند، می تواند کیفیت کالای خود را نیز افزایش دهد.

دکتر حسن نژاد ادامه داد: به جای قیمت گذاری اجباری می توان تولیدکننده را آزاد به قیمت گذاری گذاشت و در عوض از وی مالیات تولید آن را گرفت.

نماینده سابق مرند و جلفا در مجلس نهم و دهم در جواب به این سوال که آیا فروشگاه های زنجیره ای توان قیمت گذاری را دارند یا خیر اظهار کرد: در کشورهای دیگر دنیا فروشگاه ها محصول مورد نیاز خود را بر اساس نیاز و تقاضای مشتری سفارش داده و آن محصول را با برند خود تولید و قیمت گذاری می کند. اما در کشور ما که فروشگاه ها تنها نقش فروشنده را ایفا می کنند این قیمت گذاری عملا امکان پذیر نیست.

کدام گزینه عامل اصلی تورم است قیمت گذاری آزاد یا ممنوعیت واردات؟

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: زمانیکه قیمت گذاری آزاد باشد، فضای رقابتی میان تولیدکنندگان به وجود می آید که این امر موجب بالا رفتن کیفیت کالا خواهد شد، از سویی تولیدکننده برای فروش بهتر و برنده شدن در بازار رقابت می تواند کالا را با قیمت کمتری در میان رقبا در بازار عرضه کند.

وی راهکار مقابله با سودجویی برخی تولیدکنندگان را نخریدن کالای تولیدی آن برند خاص توسط مصرف کننده دانست و گفت: با این کار تولیدکننده برای اینکه کالای تولیدی اش بر روی دستش نماند، ناگزیر به پایین آوردن قیمت خود خواهد شد.

حسن نژاد افزود: از آنجا که در کشور ما تولیدات محدود است، جلوگیری از واردات آسیب زننده است به طور مثال در مورد میوه هایی همچون انبه و موز که تولید داخلی ندارند و یا بسیار محدود است، مجبور به واردات هستیم، که درمورد کالاهایی همچون برنج نیز باید همین اقدام صورت گیرد، اما متاسفانه برای اینکه کشاورز برای فروش محصولش به مشکل نخورد، اکنون مردم به مشکل خورده اند که رفع این مشکل صدور مجوز واردات را می طلبد.

وی از دیگر مشکلات تورم زای بازار عدم وجود تولید و عرضه یکسان در بازار دانست و گفت: همیشه مشکل از سمت تولید نیست و گاهی مشکل اصلی از سمت تقاضاست، مثلا اگر دامدار بخواهد گوشت خود را گران بفروشد، آن گوشت بر روی دستش می ماند، پس اینکار را نمی کند، بنابراین مشکل اصلی ما در سیستم توزیع است، که چون توزیع به میزان لازم انجام نمی شود، تورم را به همراه دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان مثالی دیگر عنوان کرد: مثلا کالایی چون برنج که کالای اساسی نیز به شمار می رود، مشکل عرضه و تقاضا دارد، چرا که به طور مثال نیاز مصرفی برنج در کشور مثلا اگر 500 هزار تن باشد، میزان تولید آن در کشور 300 هزار تن است، بنابراین در اینجا 200 هزار تن کمبود وجود دارد که چون شرایط و امکانات تولید بیشتر مهیا نیست و از طرفی درهای واردات نیز بسته ، لذا قیمت این محصول بالا می رود.

دکتر محمد حسن نژاد همچنین تورم فعلی را ناشی از کمبود کالا در بازار دانست و گفت: وقتی عرضه با تقاضا همخوانی نداشته باشد و از طرفی در واردات نیز ممنوعیت وجود داشته باشد ، ناخوداگاه قیمت آن کالا در بازار افزایش می یابد.

نقش شورای رقابت در قیمت گذاری کالاها

نمایندهٔ دورهٔ نهم و دهم مجلس شورای اسلامی با انتقاد بر عملکرد شورای رقابت در قیمت گذاری کالاها گفت: شورای رقابت باید در قیمت گذاری به گونه ای عمل کند که قیمت کالاها به درستی تنظیم شود، نه اینکه خود سبب برهم خوردن بازار شود، اما متاسفانه اکنون این روند برعکس شده و با ایجاد انحصار نظم بازار از بین رفته است.

وی افزود: اگر نگذاریم کالایی پروسه قیمت گذاری خود را طی کند و کارخانه تولیدی آن نتواند سود لازم را ببرد، آن کارخانه ناگزیر به تعطیلی واحد خود شده و در نتیجه در بازار چون تقاضا بوده و عرضه متناسب نیست، دوباره تورم به وجود خواهد آمد.

تغییر کیفیت و کمیت برای یک برند معتبر به صرفه است یا به ضرر؟

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با صفحه اقتصاد گفت: مسلما هیچ برندی نمی خواهد اعتبارش خراب شود ولی زمانی که برندها را برای کاهش قیمت تحت فشار قرار می دهیم، آن تولیدکننده برای اینکه بتواند سود کند کیفیت خود را پایین می آورد، آنگاه کارخانجات تولیدی ما محصول خود را با کیفیت های متفاوت و قیمت های گوناگون عرضه می کنند.

گفتگو: ندا عبداللهی