ماجرای حباب سنگین ربع سکه و قدرت بانک مرکزی ایران

صفحه اقتصاد - بازار ارز و دلار در هفته های اخیر، نوسانات زیادی را تجربه کرده و نرخ ارز در بازار آزاد، فعلاً افزایش قابل توجهی را به ثبت رسانده است. در کنار نرخ ارز و دلار در بازار آزاد، چندین نرخ دیگر وجود دارد که حداقل در ظاهر نشان دهنده خواست دولت برای کنترل بازار ارز بوده، اما در عمل نرخ ارز بازار آزاد، فعلاً و همچنان تاخته و می تازد.

با توجه به اثرگذاری شاخص دلار و قیمت جهانی طلا بر بازارهای ارز، طلا و سکه در بازار داخلی، « صفحه اقتصاد » در خصوص تحلیل وضعیت این بازارهای داخلی و خارجی با دکتر حسین مرید سادات (تحلیلگر بازارهای مالی) گفتگو کرده است.

*****

*در روزها و هفته های اخیر، بازارهای مختلف داخلی دچار نوسان شدند و در سطح بین المللی هم بازارها نسبتاً نوسان داشتند. در حوزه بین المللی، قیمت اونس طلا در هفته های قبل کاهش پیدا کرد و الان نزدیک 1800 دلار است. از طرفی، شاخص دلار در هفته های قبل، به شدت صعود کرده بود و الان پایین آمده.

این عوامل در بازارهای داخلی ایران هم تاثیر داشته اند. در مورد تحولات شاخص دلار، قیمت جهانی طلا و افزایش نرخ بهره آمریکا، جنابعالی چه تحلیلی دارید؟

-ما اگر بخواهیم در مورد طلا صحبت کنیم، اول باید در مورد دلار صحبت کنیم، یعنی شاخص دلار و سیاست های فدرال رزرو یا بانک مرکزی آمریکا، نشان دهنده نقشه راه حرکتی بازارهای مختلف است. چرا که حدود 70 درصد از کل معاملات دنیا با دلار انجام می شود و دلار، پول رایج در معاملات است.

شرایط کنونی این طور است که توسط بانک مرکزی آمریکا، سیاست های انقباضی در پیش گرفته شده. یک فشار اقتصادی بر کشور آمریکا وارد شده و تورم وجود دارد. به همین دلیل، شاخص ها و اعدادی که اعلام می شود همگی گویای این موضوع هستند که اقتصاد آمریکا، روند رو به رشد و خوبی ندارد و در فضای تورمی حرکت می کند.

این فضای تورمی و این فضای رکود در آمریکا، باعث می شود متناسب با آن، بانک مرکزی آمریکا از اقتصاد این کشور با دو ابزار نرخ اوراق قرضه و نرخ بهره بین بانکی، حمایت کند. بر این اساس در هفته گذشته، نرخ بهره را به اندازه نیم درصد افزایش داده و نرخ بهره را تا حد 4 درصد تا 4.5 درصد بالا بردند.

این بالا بردن نرخ بهره، باعث شد رشد خوبی در شاخص دلار اتفاق بیفتد، یعنی قدرت دلار را بالا برد و افزایشی کرد. این وضع، باعث شد بازار کریپتو کارنسی و بازار طلا وارد روند نزولی شوند. در کُل، سیاست انقباضی در فضای اقتصادی آمریکا، در حال اجرا هست و دولت آمریکا سعی می کند قدرت دلار را با ابزارها و اهرم هایی که دارد، نگه دارد.

اجرای سیاست انقباضی بر بازارهای دیگر تاثیر می گذارد. وقتی که ما می گوییم هر اونس طلا 1790 دلار است، یعنی قیمت گذاری طلا بر اساس دلار است. در حال حاضر با توجه به اطلاعاتی که وجود دارد و همچنین شاخص هایی از جمله شاخص تورم مصرف کننده ( CPI ) و شاخص تمایلات (اعتماد) مصرف کننده میشگان که وجود دارد، می توانم بگویم این سیاست انقباضی ادامه دارد.

در این چارچوب، هر دو ماه، یکبار نرخ بهره بالا می رود و این بالا رفتن نرخ بهره می تواند فشار فروش بر قیمت کامودیتی ها، قیمت طلا، قیمت سایر فلزات گرانبها و بازار کریپتو کارنسی، بیاورد.

پیش بینی قیمت طلای جهانی

*تورم آمریکا از بالای 9 درصد چند ماه قبل که طی 41 سال بی سابقه بود، الان به 7 درصد کاهش پیدا کرده است. شاخص دلار (در اوایل مهر 1401)، به بالای 114 واحد رفته بود و الان به 104 واحد کاهش پیدا کرده است. چشم انداز این است که تورم آمریکا رو به کاهش بوده و یک پیش بینی این است که در اواخر سال 2023 میلادی، نرخ تورم آمریکا به 3.5 درصد کاهش پیدا می کند.

با توجه به کاهش نرخ تورم و چشم انداز مثبتی که در مورد نرخ تورم آمریکا در سال آینده میلادی وجود دارد، آیا این وضع ممکن است باعث شود سیاست های انقباضی آمریکا کمرنگ شده و افزایش قیمت جهانی طلا محقق شود؟

-قطعاً یکی از ابزارهای تاثیرگذار، این سناریو بوده و ما می دانیم که طلا، یک محصول امنیت گریز است. زمانی که جنگ یا ریسک بهداشتی بر دنیا حادث می شود، طلا یک محصول جذاب برای خرید می شود. جنگ روسیه و اوکراین در این زمینه تاثیر داشته و شیوع ویروس کرونا هم تاثیر داشته است.

همه این موارد، باعث شده طلا در گارد صعود قرار بگیرد. محدوده 1800 دلار اونس طلا، محدوده حمایتی متناسب برای طلا هست ولی این سناریو هم مطرح است، یعنی یکی از ابزارهای پیش روی بازار، همین است که مقدار تورم کاهش پیدا کند و در ادامه، سیاست انقباضی دولت آمریکا جای خودش را به سیاست انبساطی بدهد و بازار به سمت بالا حرکت کند. ما باید مجموع همه ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک را بررسی کنیم و بعد یک سناریو بچینیم. به نظر من، افزایش قیمت طلا محقق خواهد شد.

*در چند سال اخیر، دو بار قیمت طلا به بالای 2 هزار دلار رفت و کلاً قیمت اونس طلا در طول تاریخ، سه بار به سمت 2 هزار دلار حرکت کرده است. آیا احتمال دارد قیمت اونس طلا، سریعا و بعد از یک دوره کوتاه، یک بار دیگر به محدوده 2 هزار دلار یا بالاتر برسد؟

-بله؛ احتمال افزایش قیمت طلا وجود دارد و اگر یک ریسک جدید از نظر سیاسی یا امنیتی و جنگ، محقق شود، من یقین دارم که به آن محدوده خواهد رسید. الان چین با تایوان، در تعارض حرکت می کند و روسیه هم، شرایط مناسبی از نظر امنیتی و جنگی ندارد.

همه این موارد، باعث می شود که قیمت اونس طلا به آن سقف 2 هزار دلاری برسد، یعنی چیز عجیب و غریبی نیست ولی الان این محدوده 1800 دلار، یک ناحیه تعادلی پیش روی طلای جهانی است.

*در ماه های قبل، فدرال رزرو هر بار نرخ بهره را به اندازه 75 صدم درصد افزایش می داد ولی آخرین بار (روز سه شنبه 23 آذر 1401) ، فقط در حد نیم رصد نرخ بهره را بالا برد و کمتر از دفعات قبلی افزایش داد. این کمتر افزایش دادن نرخ بهره، اتفاق افتاد و طلا تا 1810 دلار در روزهای قبل افزایش پیدا کرد. هر چند که فعلاً قیمت اونس طلا یک مقدار کاهش پیدا کرده است. یک تحلیل این است که اگر قیمت اونس طلا در محدوده بالای 1790 دلار تثبیت شود، می تواند به قیمت های 1830 دلار و 1860 دلار افزایش پیدا کند.

تحلیل دیگر، این است که در صورت شکسته شدن محدوده حمایتی 1780 دلار تا 1775 دلار، قیمت اونس تا 1740 دلار و حتی 1720 دلار کاهش پیدا کند. اگر فرض بگیریم اتفاق بزرگی در سطح جهانی رخ ندهد، جنابعالی در وضع فعلی و با در نظر گرفتن جمیع جهات، در روزها یا هفته های آینده، قیمت طلا را چگونه پیش بینی می کنید؟

-من برای هفته آینده و کوتاه مدت، قیمت طلا را نزولی پیش بینی می کنم. به این دلیل که از نظر تکنیکالی، روی پیوت معتبر روزانه (ابزار تشیص روند کلی بازار) قرار داریم. وقتی که عدد نرخ بهره کمتر می شود، گویای این است که وضعیت اقتصادی، بد هست ولی به بدی ماه های گذشته نیست.

این وضع، یک نشانه مثبت برای اقتصاد آمریکا بوده و در صورت وجود محرک های اقتصادی، طلا می تواند آن روند نزولی را ادامه بدهد. به همین دلیل، بنده هفته آینده را برای بازار طلا و بازار کریپتو کارنسی، منفی پیش بینی می کنم.

حسین مرید سادات

*در بازار داخلی ، قیمت سکه نوسان قابل توجهی داشت. چند ماه قبل، قیمت سکه کاهش پیدا کرد و وارد کانال 12 میلیون تومان شد و الان وارد کانال 19 میلیون شده. همچنین حباب ربع سکه در حد 100 درصد شده و با قیمت 9 میلیون تومان و دو برابر ارزش ذاتی آن فروخته می شود.

برخی تحلیلگران بازار اعتقاد دارند که رفتار هیجانی باعث شده که مثلاً قیمت ربع سکه اینقدر حباب پیدا کند. از نظر شما، این وضع فقط محصول هیجان بوده و هیجان باعث بالا رفتن قیمت ها شده؟

-من حقیقتاً رفتار مردم را هیجانی می بینم ولی از روی منطق. وقتی که ارزش ریال کشور ما روز به روز پایین تر می آید، مردم نقدینگی دارند و می خواهند حداقل از تورم عقب نمانند. برای مثال، در هفته گذشته دلار در محدوده 36 هزار و 37 هزار تومان بود و الان در محدوده 39 هزار و 500 تومان است.

بر این اساس، در حد 5 تا 7 درصد قدرت خرید ما نسبت به هفته گذشته، کاهش پیدا کرده است. امروزه قیمت سکه گرمی در ایران، معادل دو و نیم گرم طلای آب شده هست و این یعنی حباب محض. این وضع، حاصل رفتار قیمت های جهانی نبود و کاملاً هیجانی بود، اما از روی منطق.

در زمانی که بازی بازنده- بازنده شروع می شود رفتار افراد به این صورت پیش می رود. البته مردم می خواهند سرمایه شان از بین نرود ولی به بازارهای مختلف نگاه کرده و می بینند بورس، اوضاع خوبی ندارد و بورس، دست و پا می زند. به همین دلیل، به بازار نقدی می روند که در مدار صعود باشد. هر چند که بنده به هیچ عنوان در این قیمت های فعلی، خرید طلا را توصیه نمی کنم.

*فقط در مورد طلا این نظر را دارید؟

-به نظر می رسد خرید در وضعیت فعلی، ریسک بالایی دارد. من نمی گویم که قیمت سکه به 20 میلیون تومان نمی رسد ولی قیمت 19 میلیون تومان را نیز برای خرید جذاب نمی دانم.

*ربع سکه حباب زیادی گرفته و دو برابر ارزش ذاتی طلای آن حباب دارد. همین ربع سکه برای خرید چه جذابیتی دارد و آیا چون قدرت خرید کم شده که بیش تر سراغ خرید این نوع سکه می روند؟

-بله؛ وقتی که قیمت سکه 20 میلیون می شود، افراد زیادی قدرت خرید سکه را ندارند و ربع سکه می خرند. با این حال از نظر منطقی، این حباب در یک جایی خواهد ترکید. بر این اساس، در همین جا هشدار می دهم که خرید در سقف های قیمتی و در سقف های تاریخی، چیزی به غیر از ضرر در ادوار گذشته به همراه نداشته است.

*در ماه های قبل، قیمت سکه در محدوده 13 میلیون و 14 میلیون تومان بود و بیش از 2 میلیون تومان حباب داشت. وقتی قیمت سکه تحت فضای مذاکرات برجام کاهش پیدا کرد و قیمت سکه وارد کانال 12 میلیون شد حباب سکه به کمتر از 2 میلیون تومان رسید.

در وضعیت فعلی که نرخ دلار بالا رفته و قیمت سکه به 19 میلیون تومان رسیده، وضعیت آن سقف تاریخی که می گویید دقیقاً چطور است؟

-در این زمینه نرخ دلار را داریم که بر قیمت طلا و سکه تاثیر می گذارد. ما می توانیم حباب سکه امامی را محاسبه کنیم و در مورد آن اظهار نظر کنیم. این حباب سکه را بر اساس قیمت دلار هم بررسی می کنند. این یک نکته حائز اهمیت بوده و وقتی نرخ دلار، صعودی می شود درصد حباب سکه هم کاهش پیدا می کند.

*حباب سکه کامل بیش از دو میلیون و 500 هزار تومان است.

-البته در دوره های گذشته هم، سکه همیشه حباب داشته است. این طور نیست که بگوییم حباب را می ترکاند و به زیر قیمت می آید یا به قیمت ذاتی می رسد. سکه در کشور ما همیشه تورم دارد و در مدار صعود خواهد بود ولی در کجا و چطور خریدن سکه، اهمیت دارد.

در مجموع، اگر مذاکرات برجام در کار باشد، خرید در قیمت های فعلی، ریسک سنگینی برای خریداران دلار و سکه خواهد داشت و شاید وضعی شبیه زمان پذیرفتن قطعنامه 598 سازمان ملل متحد در راه باشد.

*با نرخ دلار 39 هزار و 700 تومان و قیمت 1786 دلاری قیمت جهانی اونس طلا، حباب سکه بر اساس یک فرمول در حد 2 میلیون و 700 هزار تومان می شود. قیمت ذاتی سکه هم 16 میلیون و 687 هزار تومان می شود.

آیا ممکن است در بازار داخلی، کسانی که سرمایه گذار بزرگ هستند یک دفعه سکه های خودشان را بفروشند و آماتورها در تله بیفتند؟

-من یک روایت از یک دوست خودم می گویم که فعال و خبره بازار طلا هست و شاید گفتن آن جالب برای شما جالب باشد. بنده هفته گذشته، با یکی از دوستان ملاقاتی داشتم که فعال خیلی حرفه ای بازار طلای ایران است و در مورد بازار صحبت کردیم.

اساساً طلا فروش ها و سکه ای ها، دارایی های خودشان را تقسیم بر 7 می کنند. در محدوده 17 میلیون و 700 هزار تومان سکه، در حد سه هفتم دارایی خودشان را فروخته بودند و منتظر بودند که سه هفتم دیگر را هم در محدوده مقاومتی بعدی بفروشند. البته همیشه یک هفتم دارایی خودشان را نگه می دارند.

بنده به هیچ عنوان، توصیه به خرید نمی کنم. شاید سکه در حد 500 هزار تومان دیگر رشد کند ولی به ریسک این که 5 میلیون تومان ضرر ایجاد کند، نمی ارزد. احتمال این که نوسان عجیبی از طلا بگیرند، وجود دارد و خیلی باید مراقب این موضوع بود.

حسین مرید سادات

* شاخص دلار از بالای 114 واحد در مهر ماه امسال، به 104 واحد فعلی کاهش پیدا کرده و ارزش دلار در سطح جهانی پایین آمده. آقای صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی، در روزهای اخیر، نوسانات بازار ارز را به افزایش شاخص دلار و نا آرامی سیاسی داخل کشورمان نسبت داد.

اگر فرضاً بالا رفتن شاخص دلار، در بالا رفتن نرخ دلار در ایران نقش داشته، آیا بعد از کاهش شدید شاخص دلار در دنیا، نباید نرخ دلار در ایران هم دچار نزول اساسی شود؟

-عوامل دیگری هم هست که بر نرخ دلار اثر می گذارد و فقط این محرک نیست که یکسره درباره آن صحبت کنیم. این افزایش قیمت دلار و طلا، به خاطر ریسک سیاسی بود که ایجاد شد. ای کاش آقای صالح آبادی، در این زمینه راهکار هم بدهند. به هر حال، آقای صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی هستند و مثل فدرال رزرو آمریکا، تمام ابزارهای محاسباتی و تمام ابزارهای حمایتی از بازار را در اختیار دارند.

البته به نظرم، حداقل دلار بالای 40 هزار تومان در سال 1401 نخواهیم داشت و این نظر شخصی من است. هر چند که هیچ چیز بعید نیست و ریسک سیاسی هم پیش روی بازار سکه و دلار قرار دارد. اگر این ریسک سیاسی، مرتفع شود سقف 40 هزار تومانی برای نرخ دلار بازار آزاد، یک محدوده متعادل خواهد بود. الان هم نرخ دلار در محدود 39 هزار و 500 تومان است.

*پایین آمدن شدید شاخص دلار، نباید هیچ تاثیری در کاهش نرخ دلار در بازار ایران داشته باشد؟

-به طور کلی، اگر شاخص دلار پایین بیاید، قیمت طلای جهانی بالا می رود. چون این دو مولفه، با همدیگر همبستگی دارند ولی در ایران، هزار و یک مولفه برای تحلیل داریم. این طور نیست که شاخص دلار پایین بیاید و نرخ دلار در ایران هم پایین بیاید. چون محرک های تحریمی و مولفه های دیگری داریم که بر نرخ دلار در ایران تاثیر می گذارند.

*آقای صالح آبادی به طور مشخص، بالا رفتن شاخص دلار را یک عامل افزایش نرخ دلار در بازار داخلی دانسته اند.

-خیر. من فکر می کنم ایشان بیش تر صورت مساله را پاک کرده باشند. به هر حال، ما باید بپذیریم که دلار در مدار صعود است. در کوتاه مدت، شاید شاخص دلار بالا برود ولی آیا وقتی شاخص دلار پایین می آید، نرخ دلار هم در ایران کاهش پیدا می کند؟ قطعاً جواب ما خیر بوده و این دو مولفه با همدیگر همبستگی ندارند.

*پس چطور رئیس کل بانک مرکزی، یکی از دو عامل افزایش نرخ دلار را همین افزایش شاخص دلار در سطح جهانی می داند؟

-متاسفانه برای افرادی که دانش کمی دارند یا فقط همین مولفه را مورد توجه قرار می دهند، شاید آن جواب، جواب قانع کننده باشد ولی ما باید همه مولفه ها را در نظر بگیریم و بپذیریم که کشور ما درگیر تحریم بوده و صادرات ما دچار مشکل است.

نظام عرضه و تقاضای دلار در کشور ما به هم ریخته است. با توجه به ریسک های پیش رو، تقاضا برای خرید ارز بالا رفته و دولت، ندارد که ارز عرضه کند. به همین دلیل، قیمت هم بالا می رود.

*آیا راهی وجود ندارد که احتمالاً بازار ارز کنترل شود؟

به نظر من ارز پاشی، باید شود ولی با قیمت هایی که می بینم، هستند افرادی که این ارزها را درو کنند. در این حالت دولت هر چقدر بخواهد ارز بپاشد یک کار کوتاه مدت خواهد بود و بازار فعلاً در مدار صعود دلار خواهد بود.