از فرسودگی خودروها تا زیان انباشته ایران خودرو و سایپا تا ۹ چالش اساسی صنعت خودرو ایران
از فرسودگی خودروها تا زیان انباشته ایران خودرو و سایپا تا ۹ چالش اساسی صنعت خودرو ایران را در این گزارش بخوانید.
مرکز پژوهش‌های مجلس در تازه‌ترین گزارش خود، عملکرد ۸ ساله صنعت خودروسازی ایران (۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳) را بر اساس ۱۰ شاخص کلیدی مورد بررسی قرار داده است. در این گزارش تأکید شده که تحریم‌ها، سیاست‌های ارزی و تجاری، وابستگی به واردات قطعات و دخالت‌های دولت همچنان از مهم‌ترین چالش‌های این صنعت محسوب می‌شوند.
این شاخص‌ها شامل میزان تولید، وضعیت بازار، شاخص شامخ صنعت، مجوزها، اشتغال و سرمایه‌گذاری، سوانح رانندگی، مصرف سوخت، خودروهای فرسوده اسقاط‌شده، سود و زیان، واردات و صادرات و سهامداری دو خودروساز بزرگ کشور است.
مشکلات از ۱۳۹۷
بررسی‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۷ صنعت خودرو با کاهش تولید، افزایش زیان و افت صادرات روبه‌رو شده و این وضعیت تا سال ۱۴۰۰ ادامه یافته است. هرچند از ۱۴۰۰ به بعد شاخص‌های کمی بهبود یافته، اما زیان‌دهی دو خودروساز اصلی ادامه داشته و رشد تولید با افزایش ارزبری همراه بوده است.
تولید: ظرفیت بالقوه تولید سالانه خودرو حدود ۲ میلیون دستگاه برآورد می‌شود، در حالی که هدف برنامه هفتم، تولید ۳ میلیون دستگاه است. رکورد بیشترین تولید سالانه در ۱۳۹۶ با ۱.۴۲۹ میلیون دستگاه و کمترین در ۱۳۹۸ با ۷۵۸ هزار دستگاه ثبت شده است. سهم خودروهای سواری حدود ۹۰ درصد تولیدات بوده و سهم خودروسازان خصوصی از بازار طی این دوره از ۸ به ۲۴ درصد رسیده است.
بازار و قیمت: عمده بازار ایران به خودروهای زیر ۱۰ هزار دلار تعلق دارد. از ۱۳۹۷ روند افزایش قیمت‌ها آغاز شد و از ۱۴۰۰ با تورم و نوسانات ارزی شدت گرفت.
انحصار بازار: شاخص تمرکز بازار در ۱۳۹۵ حدود ۳۸۵۰ بود، از ۱۳۹۷ به بیش از ۴۵۰۰ رسید و پس از آزادسازی واردات و رشد بخش خصوصی در ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به کمتر از ۳۴۰۰ کاهش یافت.
زیان‌دهی: دو خودروساز بزرگ همچنان زیان‌ده هستند، در حالی که شرکت‌های خصوصی عموماً سودآور بوده‌اند. مهم‌ترین دلایل زیان‌دهی شامل تحریم‌ها، سیاست‌های قیمت‌گذاری، نوسانات ارزی، کسری نقدینگی و بی‌ثباتی مدیریتی عنوان شده است.
سهامداری: سهم نهادهای دولتی و وابسته به دولت در ایران‌خودرو بیش از ۲۵ درصد و در سایپا حدود ۷۰ درصد است. دولت به‌طور مستقیم ۵.۷۲ درصد سهام ایران‌خودرو و ۱۶.۸۲ درصد سهام سایپا را در اختیار دارد.
سرمایه‌گذاری و اشتغال: از ۱۴۰۰ روند سرمایه‌گذاری و رشد اشتغال در صنعت خودرو افزایش یافته است.
واردات و صادرات: میانگین قیمت خودروهای وارداتی بیش از ۲۰ هزار دلار بوده و بیشترین میزان واردات سالانه کمتر از ۸۰ هزار دستگاه است. صادرات خودرو بسیار محدود و در حد چند هزار دستگاه در سال بوده است.
مصرف سوخت و فرسودگی: بیش از ۱۳ میلیون خودروی فرسوده در ناوگان کشور وجود دارد. طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ کمتر از ۱۰۰ هزار دستگاه اسقاط شده، در حالی که هدف برنامه هفتم، سالانه ۵۰۰ هزار دستگاه است. در ۱۴۰۳ با اجرای آیین‌نامه جدید حدود ۳۵۰ هزار دستگاه اسقاط شد. مصرف روزانه بنزین نیز در همین سال به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر رسید.
داخلی‌سازی: میانگین داخلی‌سازی در محصولات دو خودروساز بزرگ حدود ۷۰ درصد و در شرکت‌های خصوصی تنها ۲۰ درصد است. ارزبری خودروهای داخلی حدود ۳ هزار دلار و خودروهای خصوصی نزدیک به ۱۳ هزار دلار اعلام شده است.
این گزارش نشان می‌دهد صنعت خودروی ایران در هشت سال گذشته تحت‌تأثیر مستقیم تحولات اقتصادی و سیاسی بوده و با وجود برخی بهبودها در شاخص‌های کمی، چالش‌های ساختاری همچنان پابرجاست.
نظر شما