چگونه می‌توان با تبعات اسنپ‌بک مقابله کرد؟
اسنپ‌بک اگر فعال شود، بی‌تردید فشارهای اقتصادی و سیاسی بر ایران را افزایش خواهد داد. اما تجربه نشان داده که کشور می‌تواند با تنوع‌بخشی به روابط خارجی، مدیریت علمی اقتصاد و شفافیت داخلی، تبعات آن را کاهش دهد.
بازگشت احتمالی تحریم‌های شورای امنیت از مسیر «مکانیسم اسنپ‌بک» تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران است. اما این به معنای نبودِ راهکار نیست. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که با سیاست‌گذاری هوشمندانه و اقدامات عملی می‌توان بخشی از فشارها را مدیریت و اثرات آن را کاهش داد.
۱. تنوع‌بخشی به روابط خارجی
وابستگی بیش از حد به کانال‌های محدود صادراتی، نقطه ضعف بزرگی است. ایران می‌تواند با گسترش همکاری‌های منطقه‌ای (کشورهای همسایه، آسیای میانه، بریکس و سازمان شانگهای) بخشی از فشار تحریم‌ها را خنثی کند. تجارت تهاتری، استفاده از ارزهای محلی و قراردادهای دو یا چندجانبه بانکی می‌تواند مسیر جایگزینی برای دلار و یورو فراهم آورد.
۲. مدیریت بازار ارز
مهم‌ترین شوک اسنپ‌بک به بازار ارز وارد می‌شود. سیاست‌های ارزی باید از حالت دستوری و مقطعی خارج شود. ایجاد بازار متشکل ارزی، کاهش رانت‌های ارزی و استفاده از ابزارهای پوشش ریسک (مانند قراردادهای آتی و سوآپ ارزی) از راهکارهای فوری است.
۳. تقویت تولید داخلی و امنیت غذایی
در شرایط محدودیت واردات، اتکا به تولید داخلی در حوزه کالاهای اساسی حیاتی است. حمایت هدفمند از کشاورزی و صنایع غذایی، سرمایه‌گذاری در زنجیره تأمین و جلوگیری از خام‌فروشی می‌تواند فشار بر معیشت مردم را کاهش دهد.
۴. اصلاح ساختار بودجه
کسری بودجه، پاشنه آشیل اقتصاد ایران در شرایط تحریمی است. کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، افزایش پایه‌های مالیاتی به‌ویژه مالیات بر ثروت و دارایی‌های غیرمولد، و صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری، راه‌هایی برای کاهش آسیب‌پذیری بودجه است.
۵. دیپلماسی فعال و چندلایه
اسنپ‌بک نه‌تنها اقتصادی بلکه دیپلماتیک است. ایران باید از تمام ظرفیت‌های حقوقی و سیاسی خود برای به چالش کشیدن مشروعیت این اقدام استفاده کند. ارتباط مستمر با کشورهای غیرغربی و تقویت ائتلاف‌های منطقه‌ای می‌تواند فضای مانور بیشتری ایجاد کند.
۶. شفافیت و مدیریت انتظارات در داخل
بازار بیش از هر چیز به «خبر» واکنش نشان می‌دهد. اطلاع‌رسانی دقیق و صادقانه، جلوگیری از شایعات و نشان دادن برنامه روشن برای مقابله با تحریم‌ها می‌تواند از هجوم روانی به بازار ارز و کالا جلوگیری کند.
اسنپ‌بک اگر فعال شود، بی‌تردید فشارهای اقتصادی و سیاسی بر ایران را افزایش خواهد داد. اما تجربه نشان داده که کشور می‌تواند با تنوع‌بخشی به روابط خارجی، مدیریت علمی اقتصاد و شفافیت داخلی، تبعات آن را کاهش دهد. این بحران، در عین حال فرصتی است برای اصلاح ساختارها و کاستن از وابستگی تاریخی به نفت و دلار.
*تحلیل گر و پژوهش گر
نظر شما