اختصاصی صفحه اقتصاد؛
چرا گوشت گوسفندی در بازار نایاب شد؟ سناریوی افزایش قیمت‌ها در ۱۴۰۴ | واردات گوشت با ۲ نرخ ارز
در این گزارش از صفحه اقتصاد به بحران‌های توزیع گوشت گوسفندی در کشور و علت نایاب شدن آن پرداخته شده است.
بازار گوشت قرمز در ایران این روزها به یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل اقتصادی تبدیل شده است. از یک سو، واردات گسترده گوشت از کشورهای مختلف همچنان به دلیل نوسانات ارزی ادامه دارد و از سوی دیگر، افزایش قیمت‌ها و نوسانات عرضه، باعث نگرانی‌های جدی برای مردم و مسئولان شده است.
با توجه به مشکلات توزیع و مشکلات مختلف ارزی، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بحران گوشت به طور جدی‌تری در انتظار بازار است.
این مسائل در کنار مشکلات ناشی از کشتار دام مولد و سیاست‌های مختلف ارزی، وضعیت بازار گوشت را به بحرانی تبدیل کرده که به نظر می‌رسد حل آن نیازمند تصمیمات بزرگ و سیاست‌گذاری دقیق باشد.
بحران در واردات و توزیع گوشت
بازار گوشت قرمز در ایران این روزها تحت تأثیر تصمیمات ارزی و سیاست‌های مختلف دولت قرار گرفته است. در حالی که دولت سیزدهم تلاش کرده تا با واردات گوشت، بازار را کنترل کند، اما تغییرات نرخ ارز باعث اختلالات جدی در توزیع و قیمت‌ها شده است.
واردات گوشت با ارزهای متفاوت نه تنها موجب رشد قیمت‌ها شده، بلکه بر روند تأمین و مصرف نیز تأثیر منفی گذاشته است. از این رو، تحلیلگران بر این باورند که این اقدامات به طور موقت ممکن است قیمت‌ها را کنترل کند، اما در بلندمدت می‌تواند مشکلات بیشتری را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند.
تولید گوشت گاو و گوشت گوسفند در ایران
بر اساس آمارهای موجود، تولید گوشت قرمز در ایران شامل گوشت گاو، گوسفند، بز و سایر دام‌ها می‌شود. تولید گوشت گاو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع پروتئین حیوانی در کشور، نقش مهمی در تأمین نیازهای غذایی جامعه دارد.
بر اساس نتایج این طرح، وزن گوشت قرمز عرضه‌شده انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاه‌های رسمی کشور در مهر ۱۴۰۳ جمعاً ۳۴٬۳۷۲ تن گزارش شده، که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است.
در نمودار زیر به‌صورت تفکیک‌شده مقایسه وزنی انواع لاشه قابل مصرف دام ذبح‌شده در مهر ماه سال جاری و سال قبل قابل مشاهده است.
بر اساس نتایج این آمارگیری، گوشت گاو و گوساله با ۱۸٬۲۲۸ تن، ۵۳ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه‌شده را به خود اختصاص داده است. گوشت گوسفند و بره با ۱۲٬۴۳۳ تن، بز و بزغاله با ۲٬۸۷۱ تن، و سایر انواع دام با ۸۴۰ تن، به‌ترتیب ۳۶٫۲ درصد، ۸٫۴ درصد و ۲٫۴ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه‌شده را به خود اختصاص داده‌اند.
نوسانات در سیاست‌های ارزی و تأثیر آن بر تولید گوشت
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر بازار گوشت، تغییرات ناگهانی نرخ ارز است. در اردیبهشت سال ۱۴۰۱، با جهش نرخ ارز از ۴۲۰۰ تومان به ۲۸۵۰۰ تومان، تولید گوشت نیز با افزایش چشم‌گیر هزینه‌ها مواجه شد.
این وضعیت باعث شد که تولیدکنندگان با مشکلات جدی در تأمین دام و نهاده‌ها مواجه شوند و در نتیجه، کاهش تولید گوشت در کشور به‌طور محسوس رخ دهد. دولت برای مقابله با این مشکل، راهبرد واردات گسترده گوشت را در پیش گرفت، اما همچنان این مشکلات بر قیمت‌ها تأثیر گذاشته است.
عرضه سالیانه ۴۰۰ تا حداکثر ۵۰۰ هزار تن گوشت به کشتارگاه‌ها
براین‌اساس ماهانه بین ۳۲ تا حداکثر ۳۸ هزار تن گوشت قرمز به کشتارگاه‌های کشور عرضه می‌شود، بدین‌ترتیب سالیانه تا حدود ۴۰۰ هزار تن گوشت به کشتارگاه‌های کشور عرضه می‌شود. در حالت بیشینه نیز حدود نیم میلیون تن گوشت به کشتارگاه‌ها عرضه می‌گردد.
مصرف سرانه گوشت قرمز در ایران به عوامل مختلفی از جمله قیمت، درآمد خانوارها و تغییرات فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. به‌طورکلی، مصرف گوشت قرمز در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی در سطح متوسطی قرار دارد.
چندی قبل دبیر انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی اعلام کرد: بر اساس آمارهای غیررسمی میزان مصرف گوشت در کشور بین 850 هزار تا یک میلیون تن در سال است، که از نظر ما این آمارها نمی‌تواند چندان درست باشد و برآوردهای ما کمتر از این مقدار را نشان می‌دهد؛ شاید در سال‌های گذشته میزان مصرف بیشتری داشتیم، اما کم‌کم میزان مصرف گوشت از سال 1400 به بعد کمتر هم شد، به‌‌گونه‌ای که بر اساس برآوردهای ما از میزان واردات و دام کشتارشده، کمتر از 600 هزار تن گوشت قرمز اعم از دام سبک و سنگین در کشور مصرف می‌شود.
وی تصریح کرد: در سال‌های پاندومی کرونا و پس از آن، اعداد و ارقامی که به آن دست پیدا کردیم، مصرف کمتر از 600 هزار تن را نشان می‌دهد. بانک مرکزی سرانه مصرف گوشت قرمز را حدود 700 گرم برای هر نفر ایرانی اعلام کرده است که بر این اساس هم با توجه به جمعیت کشور به رقم مصرفی حدود 600 هزار تن در سال می‌رسیم.
کاهش تولید و افزایش واردات گوشت قرمز
بر اساس آمارهای رسمی، تولید گوشت در ایران در ماه‌های اخیر کاهش یافته است. در مهرماه سال ۱۴۰۳، عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌ها کاهش ۱۱ درصدی داشته است.
این کاهش در تولید باعث افزایش وابستگی به واردات گوشت از کشورهای مختلف مانند برزیل و استرالیا شده است. از سوی دیگر، حجم واردات گوشت در نیمه اول سال ۱۴۰۳ به ۱۲۶ هزار تن رسید که نسبت به سال قبل رشد چهار برابری داشته است.
عرضه گوشت به کشتارگاه‌ها و نیاز به واردات بیشتر
با وجود واردات گسترده، هنوز هم تقاضای بازار برطرف نمی‌شود. در حالی که مصرف سرانه گوشت قرمز در ایران کاهش یافته، اما میزان مصرف همچنان به حدود ۶۰۰ هزار تن در سال می‌رسد.
برآوردهای بانک مرکزی و برخی از کارشناسان نشان می‌دهد که کاهش مصرف گوشت در نتیجه افزایش قیمت‌ها و مشکلات اقتصادی بوده است. به این ترتیب، واردات گوشت از کشورهای مختلف همچنان برای تأمین نیاز بازار ضروری به نظر می‌رسد.
آیا واردات گوشت به کمک بازار می‌آید؟
در حالی که دولت برای کنترل قیمت‌ها به واردات گوشت پرداخته است، همچنان با مشکلاتی در توزیع و قیمت‌ها مواجه است. با وجود واردات گسترده گوشت، هنوز هم قیمت‌ها در بازار به طور غیرمنتظره‌ای افزایش یافته است.
این امر به دلیل اختلالات در توزیع، عدم نظارت کافی و مشکلات ارزی است که مانع از تأمین به‌موقع نیازهای بازار می‌شود. به نظر می‌رسد که برای حل این مشکلات، نیاز به اقدامات نظارتی و تغییرات در سیاست‌های ارزی ضروری است.
چالش‌های جدید با سیاست‌های ارزی دو نرخی
یکی از چالش‌های پیش روی بازار گوشت، احتمال افزایش نرخ ارز وارداتی به ۳۸۵۰۰ تومان به‌ازای هر دلار است. این تغییر می‌تواند به طور مستقیم بر قیمت گوشت تأثیر گذاشته و آن را برای مصرف‌کنندگان گران‌تر کند.
اگر سیاست‌های ارزی به‌درستی تنظیم نشوند، ممکن است شوک‌های قیمتی جدیدی در بازار گوشت به وجود آید که مشکلات بیشتری را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند.
بحران کشتار دام مولد و کاهش عرضه گوشت
در سال‌های گذشته، کمبود نهاده‌های دامی و خشکسالی‌های متعدد باعث شده که دام‌های مولد به کشتارگاه‌ها فرستاده شوند. این امر موجب کاهش عرضه دام و در نتیجه کاهش تولید گوشت در کشور شده است.
از سوی دیگر، سیاست‌های ارزی و مشکلات مربوط به واردات نیز تأثیر منفی بر وضعیت بازار گذاشته و باعث نوسانات قیمت‌ها شده است. به نظر می‌رسد که برای جلوگیری از بحران‌های بیشتر، باید برنامه‌های مشخصی برای تقویت تولید داخلی گوشت تدوین شود.
راهکارهای پیشنهادی
در مجموع، وضعیت بازار گوشت در ایران پیچیده است و به‌نظر می‌رسد که در آینده نزدیک، مشکلات بیشتری به دلیل سیاست‌های ارزی و اختلالات در توزیع پیش روی مصرف‌کنندگان قرار گیرد. برای حل این مشکلات، نیاز به تصمیم‌گیری‌های اساسی در زمینه سیاست‌های ارزی و نظارتی است.
اگر دولت بتواند با اتخاذ تدابیر مناسب، کنترل بهتری بر واردات و توزیع گوشت داشته باشد، احتمال کاهش قیمت‌ها و ثبات بازار وجود دارد.
نظر شما