چالش بزرگ عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی: تغییر فرمول محاسبه به سبک کارگری در دستور کار قرار گرفت؟
با نزدیک شدن به ماههای پایانی سال، موضوع عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی بار دیگر به یکی از حساسترین مباحث معیشتی تبدیل شده است. بازنشستگان خواهان تغییر فرمول محاسبه عیدی از مدل ثابت کارمندی به فرمول کارگری (بر اساس روزهای مزد) هستند و استدلال میکنند که سالها بر اساس قانون کار حق بیمه پرداخت کردهاند. در این گزارش، مطالبه بازنشستگان، تفاوت دو مدل محاسبه، سناریوهای احتمالی و زمان واریز عیدی مرور و تحلیل میشود.
با نزدیک شدن به پایان سال، موضوع عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی به دلیل وابستگی مستقیم بسیاری از خانوارهای بازنشسته به این پرداخت، توجه گستردهای را به خود جلب کرده است. استدلال اصلی بازنشستگان این است که آنان سالها بر اساس قوانین کار بیمه پرداخت کردهاند و منطقی نیست که عیدیشان با الگوی رقم ثابت مشابه کارمندان دولت پرداخت شود. به باور آنان، عیدی ثابت با واقعیت هزینههای زندگی همخوانی ندارد و در سالهای اخیر به شکل محسوسی از تورم عقب مانده است.
به نقل از سرگرمی روز، در حال حاضر دو مدل اصلی پرداخت عیدی در ایران وجود دارد. مدل اول، مدل کارمندی (رقم ثابت) است که برای کارمندان دولت و بازنشستگان کشوری اجرا میشود و رقم آن هر سال در هیأت دولت تصویب میگردد. برای نمونه در سال ۱۴۰۴، عیدی پایه کارکنان دولت سه میلیون تومان به علاوه مزایای همراه بود. مدل دوم، مدل کارگری (مشمولان قانون کار) است که در آن عیدی بر اساس فرمولی شامل حداقل ۶۰ روز مزد و حداکثر ۹۰ روز مزد (با سقف قانونی مشخص) محاسبه میشود. بازنشستگان تأمین اجتماعی معتقدند چون سابقه شغلی آنان مبتنی بر قانون کار بوده، باید عیدی آنان نیز از این فرمول تبعیت کند.
مطالبه اصلی در کارزارهای مرتبط، روشن است: عیدی پایان سال بازنشستگان تأمین اجتماعی باید مانند کارگران شاغل محاسبه و پرداخت شود. بر این اساس، یک بازنشسته کارگری که سالها حق بیمه پرداخت کرده، نباید عیدیاش را بر مبنای مدل ثابت دریافت کند. سه عامل اصلی پشت این مطالبه وجود دارد: اول، افزایش هزینههای درمان و بیمه تکمیلی که بخش زیادی از عیدی بازنشستگان را به خود اختصاص میدهد. دوم، اختلاف محسوس میان دستمزدهای پایه کارگری و کارمندی که بیعدالتی در مدل عیدی ثابت را پررنگتر میکند. سوم، وجود یک فرمول شفاف در قانون کار برای کارگران شاغل که انتظار تطبیق همین فرمول برای بازنشستگان با پیشینه کارگری را طبیعی ساخته است.
در فضای رسانهای، ارقام رسمی و غیررسمی مختلفی درباره عیدی بازنشستگان مطرح میشود. ارقام رسمی تنها پس از تصویب در هیأت وزیران و اعلام سازمان تأمین اجتماعی معتبر هستند. در مقابل، تحلیلها و پیشبینیهایی مانند "عیدی ۲۰ میلیونی در مدل کارگری" مطرح میشوند که بیشتر جنبه مطالبه یا تحلیل دارند و مصوبه رسمی محسوب نمیشوند. بنابراین بازنشستگان باید میان این دو نوع عدد تفاوت قائل شوند.
زمان معمول پرداخت عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی در سالهای گذشته، اسفندماه و پیش از تعطیلات نوروز بوده است. تشکلهای بازنشستگی پیشنهاد میکنند این پرداخت با حقوق اسفند تداخل نداشته باشد تا بازنشستگان بتوانند هزینههای پیش از عید را بهتر مدیریت کنند.
برای عیدی امسال بازنشستگان، سه سناریوی احتمالی اصلی مطرح است: سناریوی اول، تداوم مدل ثابت مشابه کارمندان دولت است که احتمال آن بالا ارزیابی میشود. سناریوی دوم، افزایش رقم ثابت بدون تغییر در مدل محاسبه است. سناریوی سوم، پذیرش بخشی از مدل کارگری و ایجاد یک فرمول ترکیبی یا اصلاحی است.
برای جلوگیری از شایعات و ابهام، بازنشستگان و نمایندگان آنان خواستار شفافسازی و اعلام رسمی چند مورد کلیدی از سوی مسئولان هستند. این موارد شامل مبنای رسمی محاسبه عیدی (کارگری، ثابت یا ترکیبی)، زمان دقیق واریز، امکان یا عدم امکان افزایش نسبت به سال قبل و توضیح سازمان تأمین اجتماعی درباره منابع مالی مورد نیاز برای پرداخت میشود.
در پاسخ به پرسشهای پرتکرار باید گفت که فعلاً پرداخت عیدی بر اساس قانون کار تنها یک مطالبه است و نیاز به تصمیمگیری رسمی دارد. عیدی کارکنان دولت در سال ۱۴۰۴، سه میلیون تومان پایه به علاوه مزایا بود. فرمول عیدی کارگران شاغل، تا سقف ۹۰ روز مزد طبق ضوابط قانونی است و زمان معمول پرداخت عیدی بازنشستگان نیز اسفندماه و پیش از آغاز تعطیلات نوروزی است.
نظر شما