یادداشتی از دکتر مرتضی مومیوَند
اگر ۱۰ میلیون ایرانی خارج‌نشین برگردند چه می‌شود؟
با وجود حضور بیش از ۸ میلیون ایرانی مهاجر در قلب نهادهای علمی، اقتصادی و فرهنگی جهان، کمتر از ۵٪ این ظرفیت در پروژه‌های ملی به‌کار گرفته شده است. دکتر مرتضی مومیوند دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی و پژوهشگر علوم انسانی، خواستار ایجاد نهادی مستقل برای پیوند دوباره با این جامعه عظیم ایرانیان جهان شد.
در دل نظم نوین جهانی، ایرانیان مهاجر دیگر صرفاً پناه‌جویان یا مسافران نیستند؛ بلکه حاملان گنجینه‌هایی بی‌بدیل‌اند: سفیرانی بی‌پرچم که اگرچه از وطن دورند، اما پرچم هویت ایرانی_اسلامی را با جان و اندیشه خود برافراشته‌اند.
وطن، مفهومی فراتر از خاک
در نگاه اسلامی_ایرانی، «وطن» نه‌تنها یک سرزمین، بلکه بستری برای معرفت، رسالت و کمال انسانی است. بر پایه‌ی منابع قرآنی و سنت نبوی، حب‌الوطن نه‌فقط یک احساس، بلکه ریشه در فطرت و عرفان دارد. حتی فقهای شیعه، از شهید صدر تا امام خمینی، بازگشت نخبگان به وطن را واجب کفایی و نمادی از کمک به دارالحکومه اسلام دانسته‌اند. در فلسفه اسلامی نیز، وطن محلی برای فعلیت استعدادهای انسان در خدمت خیر جمعی است.
ایرانیان مهاجر؛ بازوی تمدنی مغفول
جمعیتی بین ۸ تا ۱۰ میلیون نفر از ایرانیان در سراسر جهان پراکنده‌اند—از دانشگاه‌های هاروارد و آکسفورد تا شرکت‌های اپل، گوگل، و ناسا. این جامعه‌ی جهانی، طیف گسترده‌ای از:
• نخبگان علمی و پژوهشی
• کارآفرینان و ثروتمندان
• هنرمندان و فعالان فرهنگی
• وکلا و مدیران بین‌المللی
• و نسل‌های دوم و سوم جوان و متصل به ریشه‌ها
را در برمی‌گیرد.
اما متأسفانه، تنها کمتر از ۵٪ ظرفیت واقعی این جامعه در پروژه‌های ملی ایران به‌کار گرفته شده است؛ به‌دلیل بی‌اعتمادی، نبود ساختارهای قانونی، و نگاهی امنیت‌محور به جای نگاه تمدنی.
ضرورت نهادسازی مستقل برای پیوند دوباره
پیشنهاد راهبردی نویسنده، تشکیل نهادی مستقل و فرابخشی است تحت نظر ریاست‌جمهوری، با قدرت اجرایی، بودجه مستقل، ارتباط دوسویه، و زبان محبت و احترام. نهادی که به‌جای دیپلماسی خشک، حامل پیام محبت به ایرانیان جهان باشد. این سازمان باید:
• منشور جامع تعامل با مهاجران تدوین کند
• سامانه جهانی مشارکت نخبگان ایرانی را راه‌اندازی کند
• صندوق توسعه سرمایه مهاجران را فعال سازد
• شبکه‌های رسانه‌ای مستقل فرهنگی ایرانیان را تقویت کند
• و نهایتاً، جشنواره‌ها و مجالس نخبگانی ایرانیان جهان را برگزار نماید
فرصت تاریخی دولت وفاق
دولت وفاق، اگر خواهان همگرایی واقعی است، باید پروژه‌ی " آشتی با فرزندان دور وطن" را با صداقت آغاز کند. ایرانیان مهاجر، نه حاشیه‌نشینان وطن، بلکه پیشانی تمدن ایرانی در جهان هستند. اگر باور به این گنجینه‌ها بازگردد، نه‌تنها سرمایه‌ها، بلکه دل‌ها نیز بازمی‌گردند و ایران، دوباره خانه‌ی همه خواهد شد؛ چه در کوچه‌های تهران، چه در سایه‌ی برج‌های نیویورک.
*دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی و پژوهشگر علوم انسانی
نظر شما