اقتصاد مالیاتی

رشد اقتصادی یکی از اهداف اصلی دولتها است که تأثیر انکارناپذیری در بهبود سطح رفاه افراد جامعه دارد.اثرگذاری مالیاتها بر رشد اقتصادی از طریق سه کانال: اثر بر تصمیمات تخصیصی بنگاهها، اثر بر انباشت عوامل تولید و تأثیرات مالیات بر سرمایه گذاری در فعالیتهای تحقیق و توسعه (D&R )صورت میگیرد.

-اثر بر تصمیمات تخصیصی بنگاهها

درنتیجه به کارگیری ابزار مالیاتی از سوی دولت، بسیاری از بنگاهها در تصمیمات تخصیصی خود ناچار به تجدیدنظر خواهند بود و بدین ترتیب با بروز انحراف در تصمیمات تخصیصی بنگاهها حتماً زیان خالصی در رفاه اجتماعی ایجاد میشود.

-اثر بر انباشت عوامل تولید

افزایش در مالیات منجر به کاهش پس انداز میشود . بدین ترتیب انگیزه انباشت سرمایه فیزیکی کاهش می یابد. اما تأثیر نهایی این موضوع بر رشد بستگی بدان دارد که سرمایه انسان  تا چه حد تحت تأثیر این مسئله قرار بگیرد.

-تأثیرات مالیات بر سرمایه گذاری در فعالیتهای D&R

این مورد بیشتر از طریق معافیتهای مالیاتی و یا به عبارتی مخارج مالیاتی بروز میکند. در حقیقت در بسیاری از موارد معافیتهای مالیاتی در بخشهای مولد میتواند محرک افزایش سرمایه گذاری در این بخشها باشد. به طور مثال میتوان به معافیتهای مالیاتی در فعالیتهای D&R اشاره نمود. دراین ارتباط اگر معافیت صورت گرفته منجر به ایجاد بیشتر در سرمایه گذاری در این بخش گردد آنگاه در بلندمدت میتواند بر رشد اقتصادی اثر مثبت بگذارد، در مقابل اگر معافیتهای در نظر گرفته شده صرف اهداف رانت جویانه گردد منجر به بروز انحراف در تخصیص صحیح منابع در اقتصاد میگردد و بدین ترتیب اینچنین مخارج مالیاتی آثار منفی بر رشد اقتصادی بر جای خواهد گذاشت.

بررسی ارتباط بین درآمدهای مالیاتی و رشد اقتصادی بیانگر این است که درآمدهای مالیاتی و تورم اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته و سرمایه گذاری خارجی دارای اثر مثبت بر رشد اقتصادی می باشد و ضریب جینی دارای اثر معناداری بر رشد اقتصادی نمی باشد. داده های حاصل از سری زمانی کشور ایران از سال 1368تا 1391 مؤید آن است که برخلاف انتظار، مالیات اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته است. این بدان معنی است که درآمدهای مالیاتی از کارایی کافی جهت رشد اقتصادی در کشور برخوردار نیستند. دلیل این عدم کارایی ممکن است به نامناسب بودن سیستم مالیاتی و بالا بودن فرار مالیاتی صاحبان بالا در سیستم مالیاتی و وابستگی درآمدهای دولت به درآمدهای نفتی باشد.