لزوم ایجاد انگیزه‌های اقتصادی برای کشاورزان در تغییر الگوی کشت
در این مطلب از صفحه اقتصاد آمده است، عضو شورای عالی آب معتقد است: هر تغییری باید مزیت اقتصادی داشته باشد. در مناطقی که آب کافی نداریم، باید محصولات آب‌بر را به محصولات کم‌آب‌بر تبدیل کنیم و این تغییرات باید توجیه اقتصادی داشته باشند. اگر این مزیت اقتصادی برای کشاورزان وجود ندارد، دولت باید انگیزه‌های اقتصادی در آنها ایجاد کند. با ما همراه باشید!
بحران کم‌آبی، کشاورزی ایران را در گرداب تهدید فرو برده است. تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم‌آب‌بر و ساماندهی تحویل حجمی آب، دو راهکار کلیدی برای نجات این بخش حیاتی است. اما این تغییرات باید با در نظر گرفتن مزیت اقتصادی و حمایت دولت از آنها همراه باشد.
با توجه به بحران کم‌آبی و کاهش منابع آب در کشور، تغییر الگوی کشت و حرکت به سمت کشت محصولات کم‌آب‌بر به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. این تغییر نه‌تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند بهره‌وری بخش کشاورزی را نیز افزایش دهد. در کنار این موضوع، تحویل حجمی آب به عنوان یک راهکار کلیدی برای مدیریت بهینه آب مطرح شده است.
هدف از این روش، که بر اساس سند ملی آب و الگوی کشت مناسب طراحی شده، توزیع عادلانه و کارآمد آب بین کشاورزان است. با این حال، اجرای این دستورالعمل با چالش‌هایی مانند ناهماهنگی بین وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، فقدان تشکل‌های قانونی مناسب و مشکلات فنی در تجهیز نقاط تحویل مواجه شده است.
باید از کشت محصولات پرآب به دلیل محدودیت‌های آبی جلوگیری کنیم
حسین دهقانی سانیج، عضو شورای عالی آب، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز با تاکید بر اینکه در کشاورزی همه چیز تحت تاثیر موضوع آب قرار دارد گفت: به دلیل محدودیت‌های آبی، ما باید از کشت محصولات پرآب جلوگیری کنیم و به سمت محصولات کم‌آب‌تر برویم. در برخی موارد، الگوهای کشت مانند گیاهان دارویی مشاهده می‌شود که در حال شکل‌گیری هستند. اما جواب این سوال را که چقدر این تغییر رویه‌ها اساسی و چشمگیر بوده، باید در مزیت اقتصادی تغییر الگوی کشت دید.
هر تغییری در الگوی کشت باید مزیت اقتصادی داشته باشد
او ادامه داد: هر تغییری باید مزیت اقتصادی داشته باشد. در مناطقی که آب کافی نداریم باید محصولات آب‌بر را به محصولات کم‌آب‌بر تبدیل کنیم و این تغییرات باید توجیه اقتصادی داشته باشند. اگر این مزیت اقتصادی برای کشاورزان وجود ندارد، دولت باید انگیزه‌های اقتصادی در آنها ایجاد کند.
زیره سبز دارای مزیت اقتصادی و ارزآوری خوبی برای کشور است اما تمایلی به کشت آن وجود ندارد
دهقانی اظهار کرد: با توجه به محدودیت‌های آب و کیفیت پایین آن، ما نیاز داریم که بیشتر روی آموزش و معرفی محصولات جایگزین کار کنیم. به عنوان مثال، زیره سبز یکی از محصولاتی است که دارای مزیت اقتصادی و ارزآوری خوبی برای کشور است، اما به دلیل ناآشنایی کشاورزان با این محصول، تمایلی به کشت آن وجود ندارد.
دریاچه ارومیه خشک شده اما هنوز شاهد کشت سیب در این منطقه هستیم
او تصریح کرد: در مناطقی که محدودیت آب نداریم، متاسفانه هنوز هم شاهد کشت محصولات پرآب هستیم، که این نشان‌دهنده تغییر نکردن الگوهای کشت است. در حوزه دریاچه ارومیه محدودیت آب داریم و دریاچه خشک شده، اما هنوز شاهد کشت سیب در این منطقه هستیم. این رویه باید تغییر کند؛ مثلاً می‌توان صادرات سیب را ممنوع کرد تا ارزآوری و مزیت اقتصادی آن کاهش پیدا کند.
دهقانی افزود: از آن طرف کشاورز دیگر به سمت محصولات کم‌آب‌بر می‌رود، اما به هر حال نباید معیشت کشاورز هم صدمه ببیند و جایگزین‌های مناسبی باید ایجاد شود.
بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه فناوری صورت می‌گیرد، اما بخش دانش و پژوهش به اندازه کافی حمایت نمی‌شود
عضو شورای عالی آب گفت: در زمینه سیاست‌گذاری، نیاز به حمایت بیشتری از بخش پژوهش و فناوری داریم. بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه فناوری صورت می‌گیرد، اما بخش دانش و پژوهش به اندازه کافی حمایت نمی‌شود. به مثال زیره سبز برگردم؛ ما در برداشت این محصول مشکل داریم و در بخش پژوهش کشور هیچ حمایتی دریافت نمی‌کنیم. باید بخش پژوهش در این موضوع سرمایه‌گذاری و مدل‌سازی و مشکل نمونه اولیه را طرح کند.
او اضافه کرد: معمولاً توجهی از طرف دولت نمی‌شود تا اینکه یک نفر از بخش خصوصی وارد موضوع می‌شود و البته این بخش هم انتظارات خود را دارد. بنابراین در بخش دانش و پژوهش باید حمایت و باور بیشتری وجود داشته باشد.
تحویل حجمی آب باید ساماندهی شود
این کارشناس آب توضیح داد: برای مدیریت پایدار منابع آب در بخش کشاورزی، باید برنامه‌ریزی مشخصی برای بلندمدت داشته باشیم. راهکارهایی مانند مدیریت تقاضا و افزایش بهره‌وری باید مد نظر قرار گیرد و نباید انتظار داشته باشیم که تنها با اقدامات کوتاه‌مدت بتوانیم مشکلات را حل کنیم.
دهقانی گفت: به عنوان یک متخصص در حوزه آب، همیشه تاکید دارم و در جلسات مختلف نیز به آن پرداخته‌ام که تحویل حجمی آب باید ساماندهی شود. ما نمی‌توانیم برای کشاورزانی که پروانه بهره‌برداری دارند هر تصمیمی بگیریم یا هر مجازات و تشویقی را اعمال کنیم، ولی چاه‌های غیرمجاز داشته باشیم که همه سیاست‌های ما را تحت‌الشعاع قرار دهد.
لازم است برای سازگاری با کم‌آبی و تغییر اقلیم کل آب را در کنترل داشته باشیم
این کارشناس آب در پایان گفت: بنابراین، لازم است برای سازگاری با کم‌آبی و تغییر اقلیم کل آب را در کنترل داشته باشیم. اطمینان دارم اگر این اتفاق بیفتد، که باید بیفتد، و اگر در دو سال آینده این مسائل حل شوند، می‌توانیم با اطمینان بیشتری برنامه‌ریزی و پیش‌بینی کنیم که ادامه وضعیت بعد از سه سال نیز چگونه خواهد بود. قطعاً الگوی کشت کم‌آب جواب خواهد داد و می‌توانیم معیشت‌های جایگزین را در این زمینه پیدا کنیم. راهکارهایی مانند کشت گلخانه‌ای می‌توانند بهره‌وری را افزایش دهند و سریع‌تر اجرا شوند. اما اولین اقدامی که باید انجام داد ساماندهی تحویل حجمی آب است.
نظر شما