علت ممنوعیت تولید و واردات کیت غربالگری چیست؟ | این دستور رئیس جمهور یک ماهه اجرا شد!

حدود یک ماه بعد از آنکه ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم گفت، برای جلوگیری از معلولیت نباید سقط جنین را تجویز کرد، ممنوعیت تولید و واردات کیت‌های غربالگری از سوی سازمان غذا و دارو اعلام شد. ممنوعیتی که بسیاری از پزشکان می‌گویند مسیر انجام آزمایش غربالگری و سقط جنین را سخت‌تر می‌کند و منجر به افزایش تولد نوزادان دارای معلولیت می‌شود.

حدود یک ماه قبل ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم گفت که برای جلوگیری از معلولیت نباید سقط جنین را تجویز کرد. حالا سازمان غذا و دارو اعلام کرده که تولید و واردات کیت‌های غربالگری سه ماهه اول بارداری ممنوع است.

دولت می‌خواهد جمعیت ایران افزایش یابد، فرقی نمی‌کند با افزایش تولد نوازدان معلول باشد یا نه. همین که در آمار ماهانه و سالانه آمار متولدین را بالا ببرند، برایشان کافی‌ست. چندان بعید نبود که پس از سلسله اقدامات غیرکارشناسی دولت و سازمان‌های مختلف، انتشار آمار نوزادان معلول در این مدت محرمانه شود.

اواخر تیرماه بود که علی‌محمد قادری، رئیس سازمان بهزیستی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران برای انتشار آمار تولد نوزادان معلول در دو سال اخیر گفت که اجازه ندارم اطلاعات محرمانه را به شما اعلام کنم.

پس از ابلاغ قانون جوانی جمعیت، دست پزشکان برای توصیه به والدین برای توصیه به غربالگری و سقط جنین بسته شد. فقط در مواردی محدود اجازه تجویز آزمایش غربالگری را داشتند. توزیع رایگان و یارانه‌ای اقلام پیشگیری از بارداری نیز ممنوع شد. باید و نبایدهایی که برخی از پزشکان و کارشناسان بر این باور بودند احتمال افزایش نوزادان دارای معلولیت را بالا می‌برد. حالا هم سازمان غذا و دارو، تولید و واردات کیت غربالگری سه ماهه اول بارداری را ممنوع کرد.

اقدامات وزارت بهداشت فراتر از قانون جوانی جمعیت

ماده 54 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت غربالگری را محدود کرد. بر اساس تبصره 3 این ماده، آزمایش غربالگری و تشخصیص ناهنجاری صرفا به درخواست یکی از والدین و با تشخیص پزشک متخصص مبنی بر احتمال قابل توجه نسبت به وجود عارضه جدی در جنین، یا خطر جانی برای مادر یا جنین یا احتمال ضرر جدی برای سلامت مادر یا جنین در ادامه بارداری مبتنی بر منابع معتبر علمی تجویز می‌گردد.

تولید و واردات کیت غربالگری ممنوع شد

آنچه در ادامه می‌خوانید متن اطلاعیه‌ای است که سازمان غذا و دارو منتشر کرد. با توجه به استاندارد آزمایشگاه‌های غربالگری بیوشیمی سندرم داورن و تریزومی‌های 13 و 18(ویرایش سال 99) وزارت بهداشت و چک لیست ارزیابی نظارتی آزمایشگاه‌های متقاضی مشارکت در برنامه کشوری ساماندهی غربالگری سندرم داون، آزمایشگاه‌ها صرفا مجاز به استفاده از دستگاه‌های آنالایزر بسته برای غربالگری سه ماهه اول بارداری سندرم داون هستند.

سوالاتی که با این خبر مطرح می‌شود، این است که دستگاه آنالایزر بسته چگونه کار می‌کند؟ چه تفاوتی با آنالایزر باز دارد؟ چرا وزارت بهداشت روی آنالایزر بسته تاکید کرده است؟ دستگاه آنالایزر بسته، کیت و محلول خاصی می‌خواهد و دقت بالاتری نسبت به آنالایزر باز دارد. اما نکته مهم‌تر در استفاده از این دستگاه این است که نیروی انسانی در بررسی و تحلیل نتیجه آزمایش دخالتی ندارد. یعنی باز هم دست متخصصان برای تحلیل داده و توصیه به سقط جنین بسته می‌شود. با این تفاسیر یعنی به زودی حتی اگر پزشک متخصص یا مادر درخواست غربالگری داشته باشند، عملا صدور و دریافت تجویز به سقط جنین سخت‌تر از قبل می‌شود.

تبعات ممنوعیت جدید وزارت بهداشت

اگرچه ممنوعیت تولید و کیت غربالگری را سازمان غذا و دارو اطلاع‌رسانی کرده است اما پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت امروز به ایسنا گفت که هیچ محدودیت جدیدی برای تولید و توزیع کیت غربالگری ایجاد نشده است. او گفته نظارت بر کیفیت و استاندارد بودن کیت‌های غربالگری جنین وظیفه سازمان غذا و داروست، البته توضیح نداده که چرا تاکنون از این کیت‌ها استفاده می‌شد؟ تا پیش از این استاندارد بودند؟ غیراستاندارد بودن این کیت‌ها حالا برای سازمان غذا و دارو محرز شده است؟

از جمله تبعات این ممنوعیت که برخی از پزشکان به آن اشاره می‌کنند، افزایش تولد نوزادان دارای معلولیت است، چراکه دیگر کیت غربالگری در دسترس نیست تا ناهنجاری تشخیص داده شود.

عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک پزشکی ایران در همین مورد به فانا گفت که تصمیم وزارت بهداشت مبنی بر توقف صدور مجوز تولید و واردات کیت غربالگری سه ماهه اول بارداری عجیب و شوک‌آور است. محمدامین طباطبایی‌فر گفت: «این تصمیم غیرکارشناسی منجر به محدودیت بیشتر جامعه برای انجام غربالگری جنین می‌شود که در نتیجه خطر تولد نوزدان مبتلا به ناهنجاری‌ها و بیماری‌ها ژنتیکی افزایش خواهد یافت.»

برخی می‌گویند که از دیگر تبعات ممنوعیت تولید و واردات کیت غربالگری، روی آوردن به بازار غیررسمی دارو و تجهیزات پزشکی است. یعنی همان ماجرای کمبود دارو در داروخانه‌ها و توزیع دارو با قیمت‌های گزاف در بازار غیررسمی. اما با توجه به اطلاعیه سازمان غذا و دارو درباره استفاده آزمایشگاه‌ها از دستگاه‌های آنالایزر بسته، خرید کیت از بازار غیررسمی می‌تواند به انجام آزمایش غربالگری کمک کند؟ در این مورد باید دید چه می‌شود.