گزارش اختصاصی صفحه اقتصاد از هرآنچه باید درمورد بازار مالیات سهام بدانید
مالیات و کارمزد در بورس ایران: نکات کلیدی برای سرمایه‌گذاران | مالیات و کارمزد چگونه در بورس ایران محاسبه می‌شود؟ | چگونه در بورس سهام بخریم و بفروشیم؟
بازار بورس فرصتی عالی برای سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های مختلف است.
بازار سرمایه به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد هر کشور، نقش بسیار مهمی در تسهیل جریان‌های مالی و حمایت از رشد اقتصادی ایفا می‌کند. سرمایه‌گذاری در بورس و خرید و فروش سهام، یکی از روش‌های اصلی ورود به این بازار است. با رشد و توسعه بورس و فرابورس در ایران، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران از اقشار مختلف جامعه و نهادها به این بازار وارد شده‌اند و به معامله در سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار پرداخته‌اند. در این راستا، یکی از عوامل تعیین‌کننده در تصمیمات سرمایه‌گذاران، هزینه‌هایی است که در هر تراکنش باید پرداخت کنند. این هزینه‌ها عمدتاً شامل مالیات و کارمزد هستند.
این گزارش به تحلیل فرآیندهای مالیاتی و کارمزدهای خرید و فروش سهام و سایر دارایی‌ها در بورس ایران می‌پردازد. در ادامه، به توضیح نحوه محاسبه مالیات در بورس، انواع مالیات‌ها، معافیت‌ها و جزئیات مربوط به پرداخت این مالیات‌ها خواهیم پرداخت.
مالیات در بورس: تعریف ساده و کاربردی
مالیات به مقداری از درآمد یا سرمایه گفته می‌شود که شخص موظف است به دولت پرداخت کند. این مالیات‌ها برای تأمین هزینه‌های عمومی نظیر خدمات بهداشتی، آموزشی، زیرساخت‌ها و سایر خدمات رفاهی استفاده می‌شوند. در بورس ایران، همانند بسیاری از کشورهای دیگر، در هنگام خرید و فروش سهام، مالیات و کارمزد از سرمایه‌گذاران اخذ می‌شود.
انواع مالیات در بورس ایران
مالیات‌های اعمال‌شده در بورس ایران معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم. این مالیات‌ها به‌طور معمول به‌صورت درصدی از مبلغ معامله یا درآمد حاصل از فروش سهام و سایر دارایی‌ها محاسبه می‌شوند.
مالیات فروش سهام
زمانی که سرمایه‌گذار در بورس ایران سهامی را می‌فروشد، 0.5 درصد از مبلغ ریالی معامله به‌عنوان مالیات فروش سهام از او اخذ می‌شود. این مبلغ به‌طور مستقیم از مبلغ حاصل از فروش سهام کسر می‌شود. علاوه بر این، کارمزد فروش که مبلغی جدا از مالیات است نیز از همان مبلغ کسر می‌شود. بنابراین، سرمایه‌گذاران در هنگام فروش سهام، هم موظف به پرداخت مالیات و هم کارمزد هستند.
مالیات خرید سهام
برخلاف فروش سهام، هنگام خرید هیچ‌گونه مالیاتی از مبلغ خرید سهام کسر نمی‌شود. به عبارت دیگر، مالیات تنها در زمان فروش سهام از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌شود. با این حال، خرید سهام مشمول کارمزد خرید است که معادل 0.37 درصد از مبلغ خرید سهام خواهد بود. این کارمزد به‌طور خودکار از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات و کارمزد در معاملات بورس
برای درک بهتر نحوه محاسبه مالیات و کارمزد، یک مثال عملی را بررسی می‌کنیم:
فرض کنید که سرمایه‌گذار قصد دارد ۵۰۰۰ سهم از شرکت «صبا فولاد خلیج فارس» (نماد فصبا) را با قیمت ۴۰۰ تومان خریداری کند. در این صورت، کارمزد خرید معادل 0.37 درصد از مبلغ خرید سهام از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌شود. در این مثال، کارمزد خرید معادل ۷۴۰۰ تومان خواهد بود.
حال اگر سرمایه‌گذار همان سهام را با قیمت ۴۰۰ تومان بفروشد، علاوه بر کارمزد فروش که معادل 0.37 درصد از مبلغ فروش است، مالیات فروش معادل 0.5 درصد از مبلغ فروش سهام نیز از حساب وی کسر می‌شود. بنابراین، برای فروش سهام، مجموعاً حدود 1.12 درصد از مبلغ فروش تحت عنوان مالیات و کارمزد کسر می‌شود.
این محاسبات نشان می‌دهد که در بورس ایران، به‌طور کلی حدود 1 درصد از مبلغ کل معامله تحت عنوان مالیات و کارمزد کسر می‌شود که این مقدار نسبت به برخی دیگر از بازارهای مالی جهانی، میزان قابل‌توجهی نیست.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF و معافیت‌های مالیاتی
یکی از ابزارهای مهم مالی در بورس ایران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) هستند. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با خرید واحدهای صندوق، به‌طور غیرمستقیم در سهام شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.
طبق قوانین موجود در ایران، معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)، از مالیات معاف هستند. همچنین سود حاصل از سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نیز مشمول مالیات نمی‌شود. این معافیت مالیاتی باعث کاهش هزینه‌ها برای سرمایه‌گذاران و افزایش جذابیت این صندوق‌ها برای افراد و نهادهای سرمایه‌گذاری می‌شود.
مالیات بر ارث سهام
مسئله مهم دیگری که در بورس مطرح است، مالیات بر ارث سهام است. طبق قوانین مالیات بر ارث، وراث موظف به پرداخت مالیات بر سهام متوفی هستند. میزان این مالیات بسته به طبقه وراث متغیر است. برای وراث طبقه اول (مانند پدر، مادر، فرزند و همسر)، مالیات بر ارث معادل 0.75 درصد است. وراث طبقه دوم (از جمله برادران، خواهران، اجداد و فرزندان آن‌ها) مالیات 1.5 درصدی پرداخت می‌کنند و وراث طبقه سوم (مانند عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها) مالیات 3 درصدی دارند. این مالیات بر اساس ارزش روز سهام در زمان انتقال به وراث محاسبه می‌شود.
معافیت‌های مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس
بر اساس قوانین مالیاتی ایران، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس از برخی معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند هستند. این معافیت‌ها شامل 10 درصد معافیت مالیاتی از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالا، 10 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آن‌ها برای معامله در بورس‌های داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود و 5 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بازارهای خارج از بورس پذیرفته می‌شود، می‌باشد.
علاوه بر این، اگر شرکت‌ها حداقل 25 درصد از سهام خود را به‌صورت شناور آزاد در بازار عرضه کنند، معافیت‌های مالیاتی دو برابر می‌شود. این معافیت‌ها برای جذب سرمایه‌گذاران و تقویت بازار بورس طراحی شده‌اند.
آیا می‌توان از پرداخت مالیات و کارمزد بورس معاف شد؟
پاسخ به این سوال منفی است. به دلیل اینکه مالیات و کارمزدهای مربوط به خرید و فروش سهام به‌صورت خودکار هنگام انجام معاملات از حساب سرمایه‌گذاران کسر می‌شود و شرکت‌های کارگزاری هیچ نقشی در این فرآیند ندارند، امکان معاف شدن از این هزینه‌ها وجود ندارد. بنابراین، سرمایه‌گذاران موظف به پرداخت این هزینه‌ها هستند.
مالیات و کارمزد در بورس ایران جزء هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر برای سرمایه‌گذاران به‌شمار می‌آید. این هزینه‌ها به‌طور خودکار از حساب سرمایه‌گذاران کسر می‌شود و هیچ راهی برای معاف شدن از آن‌ها وجود ندارد. با این حال، معافیت‌های مالیاتی برای برخی ابزارهای مالی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF و برخی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس وجود دارد که می‌تواند سرمایه‌گذاری در این ابزارها را جذاب‌تر کند.
سرمایه‌گذاران باید با آگاهی کامل از مالیات‌ها و کارمزدهای موجود در بورس، تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را اتخاذ کنند و این هزینه‌ها را در محاسبات خود در نظر بگیرند تا بتوانند سودآوری خود را به‌درستی ارزیابی کنند.
نظر شما