اخبار لحظه به لحظه از جنگ ایران و اسرائیل امروز یکشنبه ۳۰ شهریور ماه ۱۴۰۴ | جنگ دوم چگونه خواهد بود؟
اخبار لحظه به لحظه از جنگ ایران و اسرائیل امروز یکشنبه ۳۰ شهریور ماه ۱۴۰۴ و جزئیات جنگ دوم ایران و اسرائیل را در این خبر بخوانید.
بررسی دکترین ایران در موضوع سیاست خارجی، خصوصا پس از ۷ اکتبر و جنگ ۱۲ روزه، بایدها و نبایدها" موضوع مناظره‌ای با حضور آقایان سید عباس نبوی و صادق زیبا کلام به میزبانی دیدار اندیشه بود.
دیدارنیوز نوشت، پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل و اتفاقات بعدی، جنگ ۱۲ روزه و حمله اسرائیل به ایران و اقدامات جمهوری اسلامی پس از این جنگ، خصوصاً نحوه تعامل دیپلماتیک با آمریکا و اروپا در مساله فعالیت‌های هسته‌ای و اعمال اسنپ بک؛ دیدارنیوز میزبان سید عباس نبوی رئیس موسسه تمدن و توسعه اسلامی و صادق زیباکلام استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی بود تا نظرات‌شان را در موضوع "بررسی دکترین ایران در موضوع سیاست خارجی خصوصاً پس از ۷ اکتبر و جنگ ۱۲ روزه، بایدها و نبایدها" در خلال یک مناظره مطرح کنند.
در این مناظره از آقایان نبوی و زیباکلام پرسیدیم؛ وضعیتی که ایران در آن قرار دارد را توصیف و نظرشان را نسبت به وضعیت نه جنگ، نه صلح بیان کنند؛ آیا وضعیت موجود را مطلوب می‌دانند؟ پرسیدیم آیا قرار داشتن در اوضاع فعلی نتیجه رویکرد و استراتژی نظام تصمیم گیری ایران نیست؟ و آیا استمرار همین رویکرد، باعث استمرار اوضاع فعلی نمی‌شود؟ از نقش مردم در تعیین منافع ملی پرسیدیم، و اینکه آیا نباید نظر مردم را در تعیین اهداف و استراتژی کلان سیاست خارجی ملاک عمل قرار داد؟
نبوی معتقد بود مصاف دو سال اخیر مصاف ما با قدرت‌های جهانی بود. این مصاف نشیب و فراز دارد، پایین و بالا دارد، ضرر خوردن دارد، اینکه ما فکر کنیم همیشه باید برنده باشیم یک فکر و ساده انگارانه و سطحی است. نباید تصور کرد که همیشه باید برنده باشیم و، چون برنده نبودیم و بازنده شدیم؛ پس باید این عرصه و مصاف را ترک کرد. ما الان به مصاف عینی با آمریکا و غرب رسیدیم. همیشه در سال‌های گذشته و حتی در برجام، موضوع روی میز ایران بود. اما الان در وضعیتی هستیم که نظام سیاسی جمهوری اسلامی مسیری را پیش می‌برد که در مقابل قدرت‌های بزرگ می‌نشیند و این را می‌خواهد که زیر میز مذاکره باشیم نه روی میز مذاکره! اما آمریکا نمی‌خواهد این را قبول کند.
پاسخ مدیر توسعه و تمدن اسلامی به این سوال که آیا وضعیت امروز را از نظر توان نظامی، سرمایه اجتماعی و مقبولیت مردمی و اوضاع اقتصادی مطلوب می‌دانند؛ بلی بود و وضع موجود را مطلوب می‌دانست؛ و در مقابل زیباکلام این‌گونه پاسخ داد که "یکی از پرسش‌های مطرح برای من این است آیا مسئولین جمهوری اسلامی در این مملکت زندگی نمی‌کنند، در این جامعه زندگی نمی‌کنند؛ مگر می‌شود نبینند در جامعه چه می‌گذرد؟ مگر می‌شود این همه بدبختی، فلاکت، مصیبت و گرانی را ندید؟! قسمت بود که امروز در خدمت حاج آقا باشیم که ببینیم که آره، راحت می‌شود؛ مثل آب خوردن نبینند." و ادامه میدهد که "آنقدر شواهد و قرائن زیاد هست که نشان دهد اقتصاد فاجعه بار شده، جوانان سرخورده از گذشته و ناامید از آینده‌اند و به آخر خط رسیدند. شما ۴۶ - ۴۷ سال است که برجسته‌ترین تفکر و ایدئولوژی شما ایستادگی در مقابل آمریکاست. از هر نظر نگاه کنید جوانان بی‌دین‌تر شده، بی‌حجابی بیشتر شده و اقتصاد بدتر شده، اما تنها چیزی که برای شما مانده آمریکا ستیزی است. از نظر اقتصادی و سرمایه اجتماعی پسرفت داشته و سقوط کرده‌ایم. بعد از دی ۱۳۹۶ که اصلاح طلب اصولگرا دیگه تمام ماجرا مطرح شد، بعد از آبان ۹۸ که اوضاع بحرانی‌تر شد، رسیدیم به ۱۴۰۱؛ "جنبش زن زندگی آزادی" که سرمایه اجتماعی سقوط کرد و روحانیت و حکومت پایگاه اجتماعی قبل را ندارند.
پرسیدیم آیا محو اسرائیل هنوز استراتژی نظام است؟ و نبوی پاسخ داد: بله! اسرائیل باید محو شود به این معنی که رژیم و کشوری در سازمان ملل به نام اسرائیل نداشته باشیم.
سوال آخرمان این بود آیا با رویکرد فعلی می‌توان از وضعیت نه جنگ نه صلح خارج شد و از جنگ اجتناب کرد؟ نبوی پاسخ داد اگر در اختلاف هسته‌ای با آمریکا ما شرایطی را بپذیریم که غنی‌سازی بالا نداشته باشیم، جنگی همانند قبل اتفاق نمی‌افتد و زیباکلام معتقد بود؛ جنگی همانند جنگ اوکراین و غزه اتفاق نخواهد افتاد، حداکثر جنگی مثل جنگ ۱۲ روزه خواهد بود. مگر آنکه ایران بخواهد جنگ را گسترش دهد؛ و بلافاصله تاکید می‌کند که ایران به آنجا نخواهد رسید. زیرا اسرائیل مراقب است و نمی‌گذارد ایران به آنجا برسد؛ و البته ایران هم اصراری به رسیدن به آن نقطه ندارد.
یک رسانه قطری در گزارشی اعلام کرد که جنگ اخیر یک حقیقت بزرگ را برملا کرد: پدافند اسرائیل شکست‌ناپذیر نیست.
همشهری آنلاین: یک رسانه قطری در گزارشی اعلام کرد که جنگ اخیر یک حقیقت بزرگ را برملا کرد: پدافند اسرائیل شکست‌ناپذیر نیست.
یک رسانه قطری در گزارشی اعلام کرد که «جنگ اخیر یک حقیقت بزرگ را برملا کرد: پدافند اسرائیل شکست‌ناپذیر نیست و ایران با تغییر تاکتیک‌ها توانست ۵ پایگاه نظامی و اطلاعاتی اسرائیل را بزند و حتی مؤسسه وایزمن، بورس الماس و پالایشگاه بازان را هدف قرار دهد. اسرائیل فقط با ویرانی ناشی از موشک‌های ایرانی روبه‌رو نشد بلکه با هزینه‌های کمرشکن رهگیری‌ها هم مواجه بود و روزانه نزدیک به ۲۸۵ میلیون دلار خرج دفاع هوایی می‌کرد. روزنامه مارکر نوشت هر شب حدود یک میلیارد شِکِل خرج پدافند می‌شود و ذخایر پاتریوت آمریکا هم ته کشید و اکنون ایالات متحده تنها ۲۵٪ از نیازهای نظامی خود از موشک‌های پاتریوت را دارد.
در ادامه این گزارش تاکید شد: اسرائیل در چنین شرایطی در تنگنای بزرگی قرار گرفت چرا که ایران همچنان توان شلیک موشک‌ها را حفظ کرده بود، عملکرد پدافند هوایی اسرائیل به‌دلیل کشف ضعف‌هایش توسط ایران و فرسایش شدید موشک‌های رهگیر دچار افت شده بود. این همان دلیل اصلی بود که اسرائیل در روزهای پایانی جنگ به‌شدت کوشید هرچه سریع‌تر به توافق آتش‌بس با ایران برسد، چرا که از فرسایش در نیروها، مهمات و منابع مالی رنج می‌برد.
احتمال دیپلماسی، گفت‌وگو و حتی مذاکره بین ایران و آمریکا وجود دارد. به‌ویژه اینکه اخیراً اعلام شده که آقای عراقچی احتمالاً در نیویورک مذاکراتی با ویتکاف خواهد داشت و ایران هم طرحی را به آمریکاییها ارائه کرده که نتیجه آن به پاسخ آمریکاییها بستگی خواهد داشت.
فرجی‌راد در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛ یک استاد ژئوپلیتیک با بیان اینکه فعال نشدن کارشناسان آژانس نگرانی‌هایی را برای آمریکا و به‌ویژه برای اروپا به وجود خواهد آورد، گفت: همین نگرانی خود باعث خواهد شد که دیپلماسی فعال شود و طرف‌ها تلاش کنند تا به نقطه‌ای نرسند که تنش بزرگی ایجاد نشود. لذا احتمال دیپلماسی، گفت‌وگو و حتی مذاکره بین ایران و آمریکا وجود دارد. به‌ویژه اینکه اخیراً اعلام شده که آقای عراقچی احتمالاً در نیویورک مذاکراتی با ویتکاف خواهد داشت و ایران نیز طرحی را به آمریکاییها ارائه کرده که نتیجه آن به پاسخ آمریکاییها بستگی خواهد داشت.
عبدالرضا فرجی‌راد دیپلمات بازنشسته، در رابطه با ارزیابی خود از احتمال توافق میان ایران و غرب در زمان باقی مانده تا فعال شدن مکانیسم ماشه گفت: معلوم نیست که صد در صد اجرایی شود و مکانیسم ماشه فعال شود. با توجه به سفری که رییس‌جمهور به نیویورک دارد، ملاقات‌هایی با اروپایی‌ها خواهد داشت. همچنین احتمال دارد که رییس‌جمهور ابتکارات جدیدی را همراه خود به نیویورک ببرد. به‌طور کلی، باید درصدی را برای امکان توافق در نظر گرفت. حال اگر به توافق نرسند، شش روز دیگر مکانیزم ماشه فعال خواهد شد.
بعید است ایران با عجله از ان‌پی‌تی خارج شود
وی با طرح این پرسش که اگر مکانیسم ماشه فعال شود چه خواهد شد و آیا ایران از ان‌پی‌تی خارج خواهد شد یا جنگی در پیش است، اظهار کرد: به نظر من، ایران در مرحله اول به‌سرعت عمل نخواهد کرد. به‌طور قطع، دسترسی کارشناسان آژانس به مراکز هسته‌ای ایران محدود خواهد شد و این موضوع برای مدتی متوقف خواهد شد. اما اینکه ایران با عجله از ان‌پی‌تی خارج شود، بعید به نظر می‌رسد.
امکان گفت‌وگو میان ایران و آمریکا وجود دارد
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه فعال نشدن کارشناسان آژانس نگرانی‌هایی را برای آمریکا و به‌ویژه برای اروپا به وجود خواهد آورد، تصریح کرد: همین نگرانی خود باعث خواهد شد که دیپلماسی فعال شود و طرف‌ها تلاش کنند تا به نقطه‌ای نرسند که تنش بزرگی ایجاد گردد. لذا احتمال دیپلماسی، گفت‌وگو و حتی مذاکره بین ایران و آمریکا وجود دارد. به‌ویژه اینکه اخیراً اعلام شده که آقای عراقچی احتمالاً در نیویورک مذاکراتی با ویتکاف خواهد داشت و ایران هم طرحی را به آمریکاییها ارائه کرده که نتیجه آن به پاسخ آمریکاییها بستگی خواهد داشت.
مسئله توان موشکی ایران تا پیش از جنگ مطرح نبود
فرجی‌راد درباره اظهارات اخیر مارک روبیو وزیر امور خارجه آمریکا مبنی بر مذاکره برای مسائل موشکی ایران نقش این درخواست در مذاکرات آتی تهران و واشنگتن، عنوان کرد: آمریکاییها تا پیش از جنگ 12 روزه مسائل موشکی را مطرح نمی‌کردند و بیشتر اروپایی‌ها، به‌ویژه فرانسوی‌ها، حساسیت داشتند. این مسئله پس از جنگ موشکی، نخستین بار توسط نتانیاهو مطرح شد که نباید برد موشک‌های ایران بیش از چهارصد و پنجاه کیلومتر باشد. آقای روبیو هم به‌طور کامل با اسراییلی‌ها هماهنگ است و به‌تازگی اعلام کرده که ایران نباید موشک‌های کوتاه‌برد داشته باشد.
معلوم نیست جمع‌بندی کابینه دولت آمریکا در خصوص توان موشکی ایران چیست
وی اضافه کرد: اینکه اظهارات آقای روبیو تا چه حد در کابینه آمریکا جمع‌بندی شده یا تصمیم نهایی گرفته شده، مشخص نیست. ممکن است او در مصاحبه‌ای با تلویزیون اسراییلی و به خبرنگارهای اسراییلی چیزی بگوید. در مذاکرات، حتماً فشارهایی به ایران وارد خواهد شد تا موشک‌های خود را کاهش دهد و برد آنها را کوتاه کند اما ایران جواب منفی خواهد داد.
روسیه و چین وقتی اعلام میکنند قطعنامه‌ای غیرقانونی است، نباید به آن عمل کنند
این کارشناس سیاست خارجی در خصوص نقش روسیه و چین در همراهی با ایران پس از فعال شدن مکانیسم ماشه عنوان کرد: هر کشوری به‌دنبال منافع خود است اما در رابطه با قطعنامه‌ای که روز جمعه به تصویب رسید، روسیه و چین اعلام کردند که این قطعنامه غیرقانونی است. آیا این اعلام در لفظ و زبان خواهد بود یا بالاخره هزینه‌ای را پرداخت خواهند کرد و با ایران همکاری خواهند کرد؟ یعنی وقتی اعلام میکنند که غیرقانونی است، آیا خودشان از این مصوبه شورای امنیت استفاده خواهند کرد یا خیر.
فرجی‌راد افزود: وقتی روسیه و چین اعلام میکنند بازگشت تحریم‌ها ایران غیرقانونی است، یعنی باید همکاری خود را با ایران ادامه دهند، بنابراین چین نفتش را خریداری کند و روسیه همکاری‌های دیگر خود را انجام دهد، باید در عمل مشاهده کنیم که چگونه پیش خواهد رفت.
قطعنامه لغو تحریم‌های ایران تایید پنج عضو دائم را نداشت
این استاد روابط بین‌الملل درباره نحوه رای‌گیری در شورای امنیت برای قطعنامه لغو تحریم‌های ایران تشریح کرد: یک نکته مهم این است که وقتی قطعنامه‌ای داریم که در آن وتو نباید وجود داشته باشد، مانند قطعنامه دیروز که پنج کشور اصلی شورای امنیت نمی‌توانستند وتو کنند و وقتی دو کشور از آنها بگویند این قطعنامه غیرقانونی است، این قطعنامه به‌طور قابل توجهی با قطعنامه‌هایی که پنج کشور در آن دخیل هستند، متفاوت خواهد بود.
غیرقانونی خواندن قطعنامه ایران توسط روسیه و چین بر افکار عمومی جهان تاثیرگذار است
وی تاکید کرد: در سطح جهانی، کشورها توجه دارند که اروپا هم تعهدات خود را انجام نداد و آمریکا که از برجام خارج شد، اکنون خودشان که تعهداتشان را انجام نداده‌اند، چگونه می‌توانند قطعنامه 2231 را اجرا کنند؟ دنیا متوجه این موضوع خواهد شد و رهبران و سیاستمداران دنیا هم این را درک خواهند کرد. لذا این موضوع بی‌تأثیر نیست و به‌طور حتم تأثیری روی قطعنامه خواهد گذاشت. دو قدرت جهانی عضو شورای امنیت از پنج عضو اعلام کردند که این قطعنامه غیرقانونی است و این تأثیر خواهد گذاشت.
ممکن است آمریکا از تحریم شورای امنیت برای اقدام اجرایی علیه ایران استفاده کند
این دیپلمات با تجربه کشورمان در پاسخ به این سوال که نحوه اجرای این تحریم‌ها به چه صورت خواهد بود، بیان کرد: فرض کنید که یک شرکت ترکیه‌ای یا یک شرکت عراقی بخواهد معامله‌ای با ایران انجام دهد، با توجه به اینکه این تزلزل در شورای امنیت بین پنج کشور ایجاد شده، بحث‌ها ادامه خواهد یافت. من اعتقاد دارم که از یک جهت فشارها بیشتر از فشارهای تحریم آمریکا نخواهد بود. از یک طرف ممکن است آمریکا از این تحریم شورای امنیت سوءاستفاده کند و بخواهد اقدام اجرایی علیه ایران انجام دهد.
تحریم‌های سازمان ملل بر خلاف تحریم‌های آمریکا مشروعیت دارد
وی خاطرنشان کرد: شما اکنون کشورهای حوزه خلیج فارس، چین و روسیه و ترکیه را دارید که با ایران همکاری میکنند و تحریم‌های آمریکا هم وجود دارد، اما همه می‌گویند تحریم‌های آمریکا غیرقانونی است و با احتیاط پیش می‌روند. تفاوت شرایط حاضر این است که به این تحریم‌های سازمان ملل مشروعیت داده می‌شود. باید صبر کنیم و ببینیم واکنش آمریکا چه خواهد بود. امیدواریم که با سفر رییس‌جمهور به نیویورک و گفت‌وگوهایی که با اروپایی‌ها دارند، بتوانند به توافق برسند.
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین، در برنامه استراتژیک اکوایران، احتمال جنگ بعدی ایران و اسرائیل را پایین دانست.
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین، در گفت و گو با اکوایران در پاسخ به اینکه احتمال جنگ دوم ایران و اسرائیل چقدر است گفت: من جز کسانی هستم که احتمال جنگ را کمتر میدانم؛ چرا که به عقلانیت ایمان دارم و معتقدم افرادی که قرار است تصمیمات نهایی را بگیرند، افرادی هستند که نخواهند گذاشت تصمیمی به ضرر ایران و ملت ایران گرفته شود.
خطر جنگ ایران و اسرائیل همچنان جدی است / پیمان‌های ابراهیم عملا شکست خوردند / آمریکا نشان داد نمی‌تواند از کشورهای عربی در مقابل اسرائیل حفاظت کند
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم می‌گوید: «اگر اسرائیل احساس کند آمریکا توان مدیریت پیامدهای سیاسی و امنیتی حمله به قطر را ندارد، برای جلوگیری از شکل‌گیری یک اتحاد اسلامی ممکن است اقداماتی علیه ایران یا نیروهای نزدیک به ایران انجام دهد. برخلاف برخی تحلیل‌ها که معتقدند حمله به قطر جنگ با ایران را به تأخیر انداخته، من اعتقاد دارم خطر جنگ همچنان جدی است.»
پس از تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران، سه شنبه گذشته قطر مهمترین حامی مالی و کلیدی حماس آماج حمله اسرائیل شد، آن هم در شرایطی که نمایندگان حماس قرار بود در جلسه‌ای در دوحه طرح آمریکا برای آتش‌بس غزه را بررسی کنند.
این حمله در حالی صورت گرفت که خیلی ازکشورهای عربی وحتی عربستان به لحاظ همکاری های نظامی و ایدئولوژیکی با امریکا تصور آن را هم نمی کردند.
از سوی دیگر ظاهرا طرح «پیمان ابراهیم» ترامپ نیز کارآیی خود را از دست داده و حالا باید دید ایالات متحده چه راهکاری برای خنثی کردن فشارهای ناشی ازاین تحرکات اتخاذ و تاثیر این تهدیدات در روابط خود با این کشورها را چگونه مدیریت خواهد کرد.
این روزها هم زمزمه هایی از حمله این رژیم به ترکیه شنیده می شود، گویی نتانیاهو برای استیلای خود این رژیم را قادر به هرتحرکی برخلاف قوانین بین‌المللی می داند.
خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگو با حشمت الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم، به آثار و تبعات حمله اسرائیل به قطر و تهدیدات پیرامونی تحرکات احتمالی این رژیم پرداخته است.
*** آثارو تبعات حمله اسرائیل به قطربرروابط دیگر کشورهای عربی با اسرائیل و شرایط کلی منطقه چه خواهد بود؟
اثرات و تبعات حمله اسرائیل به قطر را باید از چند زاویه بررسی کرد. نخستین موضوع، واکنش‌های دنیای عرب است. برای اولین بار پس از امضای قرارداد کمپ دیوید، یعنی بعد از بیش از ۴۵ سال، مشاهده می‌کنیم که مصر به عنوان پیشگام جنگ‌های اعراب با اسرائیل از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۷۸ میلادی، رسماً اعلام کرده است که ۲۰ هزار نیروی نظامی را برای شکل‌گیری ناتوی عربی مأمور می‌کند. این اقدام نشان میدهد که جهان عرب به شدت از جانب اسرائیل احساس خطر می‌کند.
نکته دوم این است که برای نخستین بار، ادبیات نظامی و امنیتی بر مواضع مقامات ترکیه و اسرائیل علیه یکدیگر شکل گرفته است. در همین حال، جولانی، رئیس‌جمهور موقت سوریه، موضعی اتخاذ کرده که نشان میدهد موضع شخصی او نیست. او پس از چند ماه از سقوط بشار اسد، آشکارا از خیانت روسیه به اسد سخن گفت. این موضع در واقع نمایانگر هشدار آمریکا به کشورهای عربی است تا به سمت روسیه متمایل نشوند، چرا که روسیه شریک قابل اتکایی نیست.
به نظر من، این تحلیل درست است. روسیه همواره بازیگران مختلف را به چشم یک کارت در بازی بزرگ خود دیده است. در همین چارچوب، جولانی به نوعی بازتاب‌دهنده موضع واشنگتن بود که نباید به شرق اعتماد کرد. در عین حال، نتانیاهو عملاً در حال اجرای طرح «نیل تا فرات» در آسمان است. او گرچه نمی‌تواند این طرح را روی زمین اجرایی کند، اما با گسترش حملات هوایی و عملیات‌های اطلاعاتی در منطقه، به دنبال تحقق آن در آسمان است.
در این صورت این سوال پیش می آید که این اتفاق ممکن است در شرایط کنونی چه ربطی به منافع ایران داشته باشد؟
با وجود گسترش تهدید اسرائیل، کشورهای عربی واکنش سردی نسبت به مواضع ایران نشان داده‌اند. نمونه بارز آن زمانی بود که آقای لاریجانی پیشنهاد تشکیل اتاق عملیات مشترک علیه اسرائیل را مطرح کرد، اما هیچ مقام عربی از این موضع استقبال نکرد. حتی حمایت‌های لفظی ایران نیز چندان جدی گرفته نشد.
دلیل این عدم استقبال را در چه می دانید؟
دلیل این امر آن است که به خاطر افراط‌گرایی‌های دو طرف و ایدئولوژیک شدن روابط ایران و اعراب در چند دهه اخیر، زمینه همکاری مشترک میان ایران و جهان عرب، حتی در برابر دشمن مشترکی مانند اسرائیل، هنوز فراهم نشده است.
شما به روسیه اشاره داشت ،برخی معتقدند که اساسا اگر جنگ مجددی بین ایران و اسرائیل رخ دهد چین و روسیه شاید در پی ایجاد یک توازن باشند ولی هیچ حمایتی نخواهند کرد. ایا چنین نگاهی درست است؟
این نگاه چندان هم بی‌پایه نیست. چین در راهبرد امنیت ملی خود هیچ چالش نظامی با غرب تعریف نکرده است. تنها موضوعی که برایش خط قرمز محسوب می‌شود تایوان است. چینی‌ها تا سال ۲۰۴۵ صرفاً به روابط اقتصادی با غرب فکر میکنند، چرا که معتقدند پس از آن، قدرت اقتصادی‌شان به حدی می‌رسد که در حوزه نظامی نیز آسیب‌پذیر نباشند.
اما روسیه سیاست متفاوتی دارد. از زمان پتر کبیر تاکنون، روسیه همواره جهان را در قبال مرزهای خود به عنوان «کارت بازی» دیده است. به همین دلیل، کشورهای عربی هیچگاه روی مسکو به عنوان یک شریک راهبردی حساب باز نمی‌کنند. متأسفانه در ایران جریانی به دنبال «سفیدشویی» سیاست‌های روسیه است. این جریان حتی تا جایی پیش رفته که در رسانه ملی سعی می‌کند اثبات کند بازگشت قطعنامه‌ها بهتر از احیای برجام است. این نگاه خطرناک، پرونده ایران را دوباره زیر دست روسیه در شورای امنیت قرار میدهد؛ در حالی که تحولات جدید منطقه میتواند فرصتی برای ایران باشد تا بن‌بست‌های خود را رفع کند، نه اینکه خود را دوباره گرفتار بازی‌های روسیه نماید.
خیلی از کشورهای عربی حتی عربستان به لحاظ همکاری های نظامی و ایدئولوژیکی که با امریکا داشتند تصور می کردند که این حمله اتفاق نخواهد اقتاد. الان نقش امریکا در این بین چیست، آیا امریکا میتواند این فشارهای ناشی از حملات اسرائیل را به نحوی خنثی کند؟ضمن اینکه در نظر داشته باشیم ترامپ در پی «پیمان ابراهیم» بود واکنون کشورهایی که متحد آمریکا بودند دارند مورد تهدید و حمله قرار می گیرند .سوال اساسی این است که تاثیر این تهیدات در روابط این کشور ها با آمریکا چه خواهد بود؟
کشورهای عربی تصور نمی‌کردند که اسرائیل به کشوری مثل قطر حمله کند؛ زیرا همکاری‌های نظامی و امنیتی آنها با آمریکا را نوعی ضمانت امنیتی می‌دانستند. اما این حمله نشان داد که آمریکا نمی‌تواند همه تهدیدات اسرائیل را خنثی کند. پیمان ابراهیم، که در زمان ترامپ مطرح شد، عملاً شکست خورده است. یک روز پس از حمله به قطر، نتانیاهو صراحتاً اعلام کرد که دولت مستقل فلسطین هرگز تشکیل نخواهد شد و اسرائیل به تهدیدات امنیتی در کل منطقه پاسخ نظامی خواهد داد.
این سخن در واقع تیر خلاص بر پیمان ابراهیم بود، زیرا اساس این پیمان ایجاد یک چتر امنیتی بین کشورهای عرب متحد آمریکا و اسرائیل بود. حالا که خود اسرائیل این چتر را تهدید می‌کند، پیمان ابراهیم دیگر معنایی ندارد. به نظر من، تا زمانی که نتانیاهو و جریان راست افراطی در قدرت باشند، اسرائیل درگیر جنگ دائمی خواهد بود و هیچ پیمان پایداری در منطقه شکل نخواهد گرفت.
*** با این وجود اسرائیل به هر هدفی که بخواهد می تواند حمله کند و کشورهای عربی نیز قدرت بازدارندگی ندارند .از سوی دیگر الان هم زمزمه هایی در مورد حمله اسرایل به ترکیه شنیده می شود،بنظر شما آیا اسرائیل به ترکیه حمله خواهد کرد یا خیر؟
اسرائیل حتی پیش از حمله به قطر، ترکیه را هدف قرار داد. حدود ۲۰ روز قبل، حمله‌ای به تأسیسات امنیتی ترکیه در سوریه انجام داد، اما ترکیه به دلیل مدیریت بحران، این حمله را پنهان کرد. از این منظر، ترکیه و اسرائیل اکنون در راهبردهای امنیتی خود یکدیگر را دشمن تلقی میکنند.
در واقع بسیاری از حملاتی که اسرائیل از بعد از سقوط بشار اسد در سه استان مرزی سوریه انجام میدهد حملاتی است که با هدف جلوگیری ازاستقرار اطلاعاتی امنیتی ترکیه و نیروهای وفادار به ترکیه صورت میگیرد.
*** کشورهایی مثل قطر ترکیه وحتی مصر تلاش میکردند در عین حال که از یک سو با گروه هایی مثل حماس ارتباط داشتند، ارتباط خود با اسرائیل را نیز حفظ کنند. فکر میکنید علت اصلی اینکه اسرائیل این تهدیدات را انجام می دهد در راستای این حمایت ازگروه های مقاومت است یا همان طرح اسرائیل بزرگ؟
حملات اخیر نشان میدهد اسرائیل دیگر چنین سیاستی را تحمل نمی‌کند. این موضوع، به شکست طرح «مشارکت برای صلح ناتو» نیز اشاره دارد؛ طرحی که در دهه ۱۹۹۰ میلادی برای همکاری کشورهای عرب با آمریکا و ناتو ایجاد شد. از وقتی که آمریکایی ها عملا به گونه ای روابط خود را اززمان ترامپ با ناتو دچار نوسان کردنداسرائیل هم دیگر حاضر نیست در قالب مقتضیات ناتو عمل کند و همینجوری کشورهای عرب هم که مجموعه معاهدات نظامی و امنیتی آنها با آمریکا در قالب طرح مشارکت برای صلح ناتو ویرایش یا باز تولید شده عملا احساس میکنند که طرح مشارکت برای صلح ناتو دارای خلا های امنیتی جدی است.
یک سمت دیگر قضیه این است که کشورهای عربی بعد از بهار عربی عملا سعی کردند یک نسخه مدنی و ملایم و دموکراتیک از اخوان المسلمین را پذیرا باشند، لذا ما میبینیم که در نماد اخوان المسلمین شمشیر جای خود را به شاخه زیتون میدهد وفراگیرترین جنبش ضد اسرائیلی در منطقه الان شرایط تازه ای را برای یارگیری و تغییر راهبرد پیدا کرده است.لذا من معتقدم اختلافات اسرائیل با کشورهای عرب و مسلمان فراتر از بحث فلسطین است یعنی شما در آینده شاهد خواهید بود که اسرائیلی ها شروع به خرابکاری های اطلاعاتی در برنامه های نظامی و به ویژه برنامه های هسته ای کشورهای مسلمان و به ویژه ترکیه خواهند کرد زیرابرای اسرائیلی ها در منطقه ای که کاملا وصله ناجور این منطقه هستند هیچ چیزی غیر از دست برتر نظامی امنیت ایجاد نمی‌کند و این دسته برتر نظامی چالش های را شکل خواهد داد.
*** بنظر شما احتمال حمله مجدد نظامی اسرائیل به ایران چقدر است؟
سوال بسیار به جایی پرسیدید و من البته دو جا این را گفته ام یکی الان به شما می گویم و یکی در مصاحبه تصویری با انتخاب که چند روز دیگر پخش خواهد شد. اگر اسرائیل احساس کند آمریکا توان مدیریت پیامدهای سیاسی و امنیتی حمله به قطر را ندارد، برای جلوگیری از شکل‌گیری یک اتحاد اسلامی ممکن است اقداماتی علیه ایران یا نیروهای نزدیک به ایران انجام دهد. برخلاف برخی تحلیل‌ها که معتقدند حمله به قطر جنگ با ایران را به تأخیر انداخته، من اعتقاد دارم خطر جنگ همچنان جدی است.
اسرائیل همواره بر این باور بوده است که اگر جنگ را به ایران و متحدانش محدود کند، میتواند بخش زیادی از دنیای اسلام را از درگیری دور نگه دارد. اما اگر جنگ به حوزه اعراب سنی کشیده شود، احتمال شکل‌گیری همسویی گسترده اسلامی وجود دارد. به همین دلیل، احتمال اقدامات اسرائیل علیه ایران یا نیروهای همسو همچنان بالاست.
*** بازه زمانی این تحلیل شما مرتبط با همکاری ما با آژانس انرژی اتمی است یا خیر؟
این موضوع بیش از آنکه به همکاری ایران با آژانس انرژی اتمی مرتبط باشد، به سازوکارهای منطقه‌ای ارتباط دارد. اسرائیل سعی می‌کند جنگ را در دو سطح تعریف کند،یکی جنگ باایران ومتحدانش و دیگری جنگ باکشورهایی نزدیک به اخوان‌المسلمین مانند قطر و ترکیه.
نظر شما