آیا مصرف زیاد ویتامین‌ها می‌تواند برای بدن مضر باشد؟
مصرف بی‌رویه ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی ممکن است به جای کمک به سلامت بدن، آسیب‌های جدی به اعضایی مانند کبد، کلیه و قلب وارد کند؛ بررسی‌ها نشان داده‌اند که استفاده بیش‌ازحد از این ترکیبات می‌تواند خطرناک باشد.
بر اساس گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، حدود ۷۵ درصد از مردم آمریکا حداقل یک مکمل غذایی مصرف می‌کنند.
بسیاری از مردم آمریکا به مکمل‌های غذایی به عنوان جایگزین غذا و میوه نگاه می‌کنند و باور دارند که مصرف بیشتر مکمل‌ها به معنای سلامتی بیشتر است.
نشانه‌های زیاده‌روی در مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها
ویتامین‌های محلول در آب مانند ویتامین ث و گروه ویتامین‌های ب عموماً در صورت مصرف زیاد از طریق ادرار دفع می‌شوند، اما ویتامین‌هایی که در چربی محلول هستند، مانند آ، دی، ئی و کا ممکن است در بدن تجمع پیدا کنند و خطر مسمومیت با آن‌ها افزایش یابد. همچنین مواد معدنی و سایر مکمل‌ها نیز می‌توانند خطرناک باشند، چرا که نقش مهمی در فرآیندهای بدن دارند و حتی تغییرهای کوچک در تعادل آن‌ها می‌تواند کارکرد طبیعی بدن را مختل کند.
علائم هشداردهنده شامل تغییر رنگ ادرار (روشن یا غیرعادی)، مشکلات مربوط به سیستم گوارش مانند تهوع، اسهال، یبوست یا درد شکمی ، علائم مرتبط با سیستم عصبی مانند سردرد، سرگیجه، گزگز دست‌ها یا پاها و بی‌خوابی ، تغییرات غیرعادی در سلامتی مانند خستگی، ریزش مو، یا تغییر رنگ پوست و نتایج غیرطبیعی آزمایش‌ها مانند افزایش آنزیم‌های کبدی یا اختلال در کارکرد کلیه است.
نشانه‌های خاص مرتبط با برخی مکمل‌ها
- تپش قلب یا درد قفسه سینه: برخی مکمل‌ها که حاوی میزان بالای کافئین هستند، ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون یا تداخل با داروهای قلبی شوند.
- مشکلات پوستی: بثورات پوستی یا واکنش‌های آلرژیک گاه می‌توانند نشانه‌ای از مصرف بیش از حد مکمل‌ها باشند.
- ادرار تیره همراه با زردی پوست: احتمال آسیب به کبد وجود دارد.
- سرگیجه: مصرف بیش از حد آهن می‌تواند باعث مسمومیت کبدی شود.
- مشکلات گوارشی: مکمل‌های فیبری ممکن است موجب نفخ و گازهای معده شوند. همچنین مصرف بیش از حد ویتامین ث می‌تواند علائمی مانند اسهال، درد شکم و استفراغ به همراه داشته باشد.
به طور کلی، مکمل‌ها تنها باید به بهبود تغذیه کمک کنند و افراد نباید تغییرات محسوسی در بدن خود احساس کنند. هر نشانه غیرعادی ممکن است به معنای وجود مشکل باشد.
مکمل‌هایی که با یکدیگر نباید مصرف شوند
- ـ مصرف هم‌زمان کلسیم و آهن توصیه نمی‌شود، چرا که برای جذب رقابت می‌کنند و ممکن است در جذب داروهای تیروئید مانند لووتیروکسین اختلال ایجاد شود.
- ـ ویتامین کا می‌تواند اثر داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین را کاهش دهد.
- ـ علف چای (St. John’s Wort) ممکن است با داروهای ضدافسردگی تداخل ایجاد کند.
مصرف چندین مکمل که حاوی ویتامین‌های آ، دی یا بی باشند، همچنین ترکیب مکمل‌هایی که برای تمرکز ، انرژی یا کاهش وزن استفاده می‌شوند، می‌تواند خطرناک باشد. گاهی مصرف مکمل‌های گیاهی در کنار درمان‌های طولانی‌مدت مشکلات ناشناخته‌ای ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، پژوهشی در سال ۲۰۲۵ نشان داد بیمارانی که در حال درمان سرطان بودند و هم‌زمان از مکمل‌های گیاهی استفاده کردند، دچار واکنش‌های ناخواسته شدند.
بر اساس گزارش پرویونشن، سازمان غذا و داروی آمریکا نظارت دقیقی روی مکمل‌ها مشابه داروها یا مواد غذایی ندارد و مسئولیت آزمایش ایمنی محصولات برعهده شرکت‌های تولیدکننده است؛ این مسئله راستی‌آزمایی محصولات را دشوارتر می‌کند. همچنین محتوای دقیق بسیاری از مکمل‌ها به درستی مشخص نیست و برچسب‌گذاری آن‌ها معمولاً دقیق نیست.
هدف اصلی استفاده از مکمل‌ها
مکمل‌ها محصولات تجاری هستند، نه دارو. استفاده از آن‌ها تنها باید برای جبران کمبود‌های خاص در تغذیه صورت گیرد نه اینکه جایگزین یک رژیم غذایی سالم و متعادل شوند یا به عنوان میانبر سلامتی مورد استفاده قرار گیرند. برای همین توصیه می‌شود افراد مبتلا به بیماری‌های مختلف، مانند بیماری‌های کبدی، کلیوی، قلبی، همچنین زنان باردار یا شیرده، و افرادی که داروهای کاهش‌دهنده سیستم ایمنی یا رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، از مصرف مکمل‌ها با احتیاط بالا استفاده کنند.
اگر مکمل مصرف می‌کنید، بهتر است تمامی مکمل‌های خود را به همراه داشته باشید و در مطب پزشک دقیقا مشخص کنید چه چیزی مصرف می‌کنید. بیماران اغلب از بیان این موضوع خودداری می‌کنند، اما شفافیت در این مورد به معنای ایمنی بیشتر است و هرچه پزشک اطلاعات بیشتری داشته باشد، بهتر می‌تواند سلامت شما را تضمین کند.
نظر شما