چند نوع بازار در اقتصاد وجود دارد؟

اقتصاد چیست؟

اقتصاد، علمی است که با زندگی روزمره همه انسان‌ها ارتباط مستقیم دارد و به افراد کمک می‌کند که به هنگام روبرو شدن با محدودیت در منابع چه در زندگی شخصی و چه در کسب و کار، تصمیمات بهتری بگیرند.

اقتصاد کمک می‌کند که افراد منابع در دسترس خود را به شکل متعادلی استفاده کنند. این مسئله اهمیت آشنایی با اقتصاد را نشان می‌دهد. اقتصاد، مبحثی است که سابقه طولانی دارد و در سه حوزه اصلی اقتصاد کلان، اقتصاد خرد و اقتصاد رفتاری قابل بررسی و تحلیل است.

در ارتباط تجاری میان خریداران و فروشندگان، برای تهیه کالاها و خدمات مورد نظر، بازارهای مختلفی شکل گرفته که مناسب است افراد با ساختار این بازارها آشنا باشند.

انواع بازار در اقتصاد

منظور از بازار در اینجا اشاره به یک محل فیزیکی نیست، بلکه هر فضایی که در آن خریداران و فروشندگان یک کالا یا خدمات مشخص را با یکدیگر معامله می‌کنند، بازار خوانده می‌شود.

از طریق تعامل بین خریداران و فروشندگان، قیمت کالاها و خدمات تعیین می‌شود. به این قیمت در اقتصاد، قیمت تعادلی گفته می‌شود، چرا که خریداران و فروشندگان در این قیمت راضی شده‌اند که کالاها و خدمات خود را معامله کنند.

در اقتصاد خرد و طبق تعریف، افراد با انواع بازار در اقتصاد روبرو هستند که شامل بازار رقابت کامل، بازار انحصار کامل خرید، بازار انحصار کامل فروش، بازار رقابت انحصاری و بازار انحصار چند جانبه است. هر کدام از این بازارها ساختار خاص خود را دارد. در ادامه به اختصار با این بازارها آشنا می‌شویم.

بازار انحصار کامل خرید

در بازار انحصار کامل خرید، صرفا یک خریدار حضور دارد. در این شرایط عرضه کنندگان محصولات خود را صرفا می‌توانند به تنها خریدار موجود عرضه کنند. در این حالت خریدار از انحصار کامل خرید برخوردار است و می‌تواند بر قیمت کالاهای مورد نظر خود، تاثیرگذار باشد.

بازار انحصار کامل فروش

در بازار انحصار کامل فروش، تنها یک فروشنده حضور دارد. به دلیل عدم حضور سایر رقبا در عرصه فروش، فروشنده موجود در بازار، تنها عرضه کننده محصولات و خدمات است و می‌تواند قیمت کالاها و خدمات خود را در جهت حفظ منافع خود تعیین کند. در چنین بازاری و به دلیل عدم حضور رقبا، ممکن است محصولات موجود با کیفیت مناسبی عرضه نشوند و این باعث می‌شود خریداران نیز در خرید خود، انتخاب‌های متنوعی نداشته باشند.

بازار رقابت کامل

بازار رقابت کامل، بازاری است که در آن تعداد زیادی از خریداران و فروشندگان حضور دارند. محصولاتی که در این بازار ارائه می‌شوند، همگن هستند و در نحوه تولید محصولات، کیفیت آن‌ها، ویژگی کالاها و خدمات ارائه شده تفاوت بارزی وجود ندارد. در بازار رقابت کامل، یک عرضه کننده یا یک تقاضا کننده قادر نیست که به تنهایی بر قیمت‌های بازار تاثیر بگذارد.

بازار رقابت انحصاری

بازار رقابت انحصاری، شاهد حضور تعداد قابل توجهی از خریداران و فروشندگان است. در این بازار عرضه کنندگان می‌توانند از طریق تبلیغات، مشتریان بیشتری جذب کرده و قیمت محصولات خود را تغییر دهند. در این بازار، کالاها و خدمات همگن نیستند و تفاوت کمی با یکدیگر دارند. خریداران قیمت محصولات را نسبت به کیفیت آن ارزیابی می‌کنند. معمولا ورود رقبای جدید به این بازار نیز به سادگی صورت می‌گیرد.

بازار انحصار چندجانبه

در بازار انحصار چندجانبه، تعداد کمی عرضه کننده وجود دارند که محصولات خاصی را تولید و در بازار عرضه می‌کنند. محصولات ارائه شده در این بازار ممکن است همگن باشند یا همگن نباشند. همچنین محصولات موجود در بازار ممکن است از نظر کیفی با یکدیگر متفاوت باشند و مشتریان ممکن است با کالاهای جانشین برای محصولات مورد نظر خود مواجه باشند. در این بازار، بنگاه‌ها بر هم تاثیرگذار هستند.

فعالیت در بازارهای یاد شده و بطور کلی انواع فعالیت اقتصادی، هدف رشد اقتصادی را دنبال می‌کنند که یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی وضعیت اقتصاد کشورها به شمار می‌رود. رشد اقتصادی به معنی این است که در یک دوره زمانی مشخص، به چه میزان توانایی تولید کالاها و خدمات افزایش یافته است.

میزان رشد اقتصادی بطور مستقیم بر سطح قدرت خرید و رفاه زندگی افراد تاثیر می‌گذارد و عاملی است که کشورهای مختلف را می‌توان از این منظر با یکدیگر مقایسه کرد. به همین دلیل دولت‌ها و سیاستمداران پرداختن به رشد اقتصادی را غالبا به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی خود در نظر می‌گیرند.