۳۰ میلیون واحد متعلق به ۲۰ میلیون خانوار!/ تیزمغز: سرانه مورد نیاز ۷۰متر است پس کاری نکنیم فضا مشکل ساز شود/ باقرپور: مردم صلاح خود را بهتر از هر شخصی می‌دانند
از لحاظ تعداد خانوار ۲۵درصد خانوار و از لحاظ جمعیتی نزدیک به ۳۰درصد جمعیت مستاجر هستند یعنی ۳۰میلیون واحد موجود فقط متعلق به ۲۰میلیون خانوار است؛ این موضوع به نظام توضیع مسکن مربوط است یعنی مسکن تولید شده اما درست توضیع نشده است. لذا باید چند پلن در بخش مسکن طرحی و اجرا کنیم.
اولین مناظره مسکن اقتصادی با حضور طراح مسکن اقتصادی دکتر خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران و مسئولین و متخصصانی از جمله دکتر حسن تیزمغز، مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن، سهیل آل رسول، عضو هئیت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران و نایب رئیس کمسیون صنعت احداث اتاق ایران و علی اکبر نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران برگزار شد و این افراد به بیان نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های خود در خصوص ساخت مسکن‌های کوچک‌متراژ پرداختند.
آنچه در ادامه می‌خوانید جزئیات اولین مناظره مسکن اقتصادی می‌باشد.
تامین مسکن جزو ابتدایی‌ترین نیازهای انسان می‌باشد که برعهده دولت است اما در وضعیتی هستیم که 7 ملییون واحد مسکونی کم داریم و بازار مسکن بازار سفته‌بازی شده است و تورم بسیار بالایی را در این حوزه شاهد هستیم. در کشوری به نام ایران که سرمایه آنچنانی دارد، باید فردی 30 سال کار کند تا بتواند یک خانه تهیه کند؛ آیا این درست است؟
تیزمغز، نماینده وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن: مشکل اساسی این کار سرمایه است. متاسفانه نتوانسته‌ایم از بخش خصوصی حداکثر استفاده کنیم که علت این موضوع مقررات دست و پاگیر است. ما دو راه پیش‌بینی کرده‌ایم یکی آنکه بانک‌ها کمک کنند که متاسفانه کمکی از این سو صورت نمی‌گیرد دوم دولت بودجه‌ای برای این موضوع پیش‌بینی نکرده است و به صورت تامین سرمایه توسط دیگران تصمیم گرفته‌ایم که این سیاست، سیاست مناسبی نبوده پس راه حل این است بخش خصوصی مشارکت کند و مقررات را حذف کنیم. متاسفانه مشکل تورم را هم به ساخت مسکن اضافه کرده‌ایم و برای آن سوبسیدی هم پیش‌بینی نشده در صورتی که تمام کشورها برای ساخت مسکن وام ارزان می‌دهند اما وامی که ما ارایه می‌دهیم گران است. اگر قرار است به تعهدات عمل کنیم باید فکر دیگری کنیم به بیان دیگر اگر سرمایه را تامین کنیم خانه چه بزرگ چه کوچک ساخته می‌شود.
باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران: متاسفانه در مقابل اصل 31 قانون اساسی سکوت شده است. باید اعداد و ارقامی که ذکر می‌کنیم براساس واقعیت‌ها باشد اگر واقع گرایانه بخواهیم بگوییم هزینه‌های خانه دار شدن و درآمد خانوار در خطوط متنافر هستند و هیچ وقت هم به یکدیگر نخواهند رسید. طبق آخرین آمار 27میلیون خانوار و نزدیک به 30 میلیون واحد در کشور موجود است یعنی اگر 30میلیون واحد بین 27میلیون خانوار به صورت مساوی توضیع شود به هر خانوار 1/1 واحد مسکونی می‌رسید پس نباید واحد در کشور کم داشته باشیم اما چطوری است که 7میلیون مستاجر در کشور داریم؟ یعنی از لحاظ تعداد خانوار 25درصد خانوار و از لحاظ جمعیتی نزدیک به 30درصد جمعیت مستاجر هستند یعنی 30میلیون واحد موجود فقط متعلق به 20میلیون خانوار است؛ این موضوع به نظام توضیع مسکن مربوط است یعنی مسکن تولید شده اما درست توضیع نشده است. لذا باید چند پلن در بخش مسکن طرحی و اجرا کنیم.
آل رسول، نایب رئیس کمیسیون صنعت احداث اتاق ایران: در طول چند دهه گذشته دولتمردان خودشان را نقطه پربار دانستند یعنی فکر کرند برای هر مشکلی راه‌حل دارند متاسفانه 3 دهه است فقط در حوزه عرضه فعال بوده‌ایم در زمان آقای احمدی نژاد که مشکل تامین سرمایه نداشته‌ایم پس چرا مسکن مهر تاثیری نگذاشت؟ 7میلیون مسکن کسری نداریم که بخواهیم بسازیم چرا که سالانه بین 700 تا 800هزار واحد مسکونی توسط بخش خصوصی ساخته می‌شود. در حوزه مسکن در سه دهه تحت عنوان مسکن مهر، نهضت ملی مسکن و مسکن اجتماعی ورود ناموفق داشته‌ایم. آیا دولت در حوزه مدیریت تقاضا تکلیفی ندارد؟ آیا وزارت راه عملکرد قابل دفاعی از خود داشته؟ باید بگویم مشکل اصلا سرمایه نیست و بخش خصوصی هم نیست، سهم بخش خصوصی واقعی از کیک اقتصاد 15درصد است، دو دهه است بانک‌ها اعتبار سنجی نشده‌اند پس توقع بی جایی است که بخواهد تسهیلات دهد. بنابراین به جای بودجه‌ای که امروزه کسری داریم، به جای بانک‌هایی که تمامی را ورشکسته می‌شناسیم باید به سمت مدیریت تقاضا رویم.
اما طبق آمار بانک می‌تواند خانه بخرد چرا که در دو منطقه بالغ بر 30هزار واحد خالی دست چندین بانک است. متاسفانه اسم شفافیت را از تمامی مسئولین می‌شنویم اما در واقعیت صورت نمی‌گیرد.
نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: زیر ساخت‌های آماری هنوز کامل نیست. تولید مسکن باید شاخصه‌هایی داشته باشد مثلا بگوییم اگر مسکن ملی را تولید می‌کنیم چه متراژ و برای چه افردی بسازیم و آیا مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد. هم اکنون مردم مدام در حال تغییر مسکن خود هستند؛ در مسکن ملی شخص آن را اجاره داده و در جایی دیگر زندگی می‌کند پس قطعا کیفیت واقعی را ندارند که چنین مشکلی است.
طی اصل ۳۱ متراژ مسکن متناسب با آحاد جامعه باید در نظر گرفته شود حالا چه کسی باید تصمیم‌گیرنده متراژ باشد و آن را مطابق با شرایط فعلی جامه در نظر گیرد؟
نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: در کشور جوانانی داریم که ازدواج کردند و متراژ پایین نیازشان است. عددی در خصوص ساخت واحدهای 25متری مطرح است؛ اما ما چه مقدار از این را نیاز داریم؟ آیا تولید این واحدها در سطح زیاد بعدا مشکلی ایجاد نخواهد کرد؟ چه تعداد افرادی هستند که به این نوع متراژ نیاز دارند؟ آیا مسکن 25متری نیاز مردم ما را تامین خواهد کرد یا فقط نوعی سرپناه خواهد بود؟
پس شما آقای نبی‌ئی با مسکن کوچ متراژ موافق نیستید؟
نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: خیر
آل رسول، عضو هئیت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران و نایب رئیس کمسیون صنعت احداث اتاق ایران: برای یک معضلی یک راهبرد نداریم باید تنوعی از راهبردها شناسایی شود. امروزه با نسل Z مواجه‌ایم یعنی تقاضای مسکن از سوی جوانان متولدین 70 به بعد است که دیدگاه‌های این افراد نسبت به زندگی کاملا متفاوت است و در خصوص مسکن تفکر متفاوتی دارند. طبق تفسیر هوش مصنوعی دیدگاه جوانان نسبت به مسکن اینگونه است که می‌گویند میکروآپارتمان یا مینی مال و چند منظوره، در ترکیب با تکنولوژی باشد، سازگار با محیط زیست باشد، ارتباط با فناوری داشته باشد و به اجاره ترجیح می‌دهند، نیازی به آشپزخانه آنچنانی طبق تفکر سنتی و دینی ما ندارند و زوج‌های جوان آن خانه را فقط خوابگاه می‌دانند چون هر دو صبح تا شب در حال کار کردن هستند. معضل اجتماعی زمانی رخ می‌دهد که یک جوان نتواند از بدنه خانواده‌اش جدا شود. برای کلانشهرها خصوصا در تهران ضرورت دارد سهمی از عرضه، عرضه 25متری باشد که نزدیک به مراکز عمومی شهر باشد. با این تفسیر سهم مشخصی از بازار مسکن باید برای نسل جوان به 25متر اختصاص یابد.
بدین صورت جوانان ما سهمی در تفکر مسئولین ندارند، نظر شما چیست آقای تیزمغز؟
تیزمغز، مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن: باید ببینیم سرانه مورد نیاز یک خانواده چیست. سرانه حداقل 70متر برای یک خانواده 3نفره کافی است. نباید کاری کنیم فضا مشکل ساز شود، در فضای تنگ هزار جور مشکل از عاطفی گرفته تا رفت و آمد و مسائل روانی پیش می‌آید پس باید با هدف جلو رویم. نیازهای روزمره شخص در 25متری آسان نخواهد بود پس باید هزینه‌های دیگر هم ببینیم، باید واقعیت جامعه و عوارض این کار را مشاهده کنیم.
باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران: متراژ را بازار تعین می‌کند و مردم خودشان صلاح خودشان را بهتر از هر شخصی می‌دانند. انرژِی متراژ 70متری را در زمستان و تابستان تامین و شرایط استطاعت را فراهم کنید، کسی منکرش نخواهد شد. باید جامعه مخاطب و نسل Z را ببینیم و آن‌ها را مخاطب قرار دهیم. ما با یک ساختار پویا مواجه هستیم اگر امروز شرایط اقتصادی طوری است که جوانان ما در تامین مسکن دچار چالش هستند نمی‌توانیم برایشان تمهیدی نداشته باشیم که مبادا ده سال دیگر مسکن 25متری رو دست بماند؟ هم اکنون در شرایطی هستیم که نمی‌توانیم انرژی تامین کنیم، ناترازی انرژی اساسی که در سال 1403 صابونش به تن مردم خورد، مقوله بسیار مهمی است پس نیاز بازار را براساس واقع گرایی ببینیم. بنده مصاحبه‌ای از رئیس جمهور مشاهده کردم که ایشون گفتند برای امتحان هم مسکن 25متری را بسازید، مهم استقبال جامعه است. به چه دلیل یک زوج جوان باید واحد دو خوابه اجاره کند؟ به چه دردش می‌خورد؟ خانواده دختر باید متناسب با دوخواب جهیزیه تامین کند و سرسال 50درصد اجاره افزایش پیدا می‌کند که دیگر نمی‌توانند زندگی خود را ادامه دهند؛ این واقعیت است. اگر شرایطی را فراهم می‌کردیم که آیین نامه‌های ساختمان می‌توانست دست تولید کننده را باز بگذارد اینگونه واحد کوچک متراژ متناسب با نیاز ساخته می‌شد اما اینگونه نیست پس نهایتا می‌سازیم اگر مورد استفاده قرار نگرفت ده سال بعد دو 25متر را تبدیل به 50 متر می‌کنیم که این اتفاق نخواهد افتاد.
دو گروه جامعه هدف داریم گروه A و گروه B متوسط درآمد سالانه گروه اول 50میلیون و گروه دوم یک میلیارد است و طبق آمار خرید و فروش در رکودترین حالت بازار مسکن در متراژ پایین بسیار پررونق بوده است. گروه اول نمی‌تواند مسکن 70متری تهه کند؛ حالا آقای نبی‌ئی شما چه پیشنهادی برای گروه دارید؟ آیا متراژ پایین تر نمی‌تواند به وضعیت سر و سامان دهد؟
نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: باید شهرهایمان را طوری بسازیم که در نهایت در بازخوردش جواب مثبتی بگیریم، کسی منکر موضوع نیاز جامعه نیست. بنده نمی‌گویم به هیچ عنوان به مسکن کوچک متراژ نیازی نداریم و حتما باید در 150متر زندگی کنیم اما به چه میزان متراژ نیاز داریم دوم اینکه متراژهای کوچک در چند سال پاسخ ما را خواهند داد و چه میزان باید تولید کنیم؟ ما یک خانواده های اجتماعی هستیم اگر تمام منطقه مجردنشین باشند فکر نمی‌کنم پیامد اجتماعی خوبی بر جای بگذارد، زمین زیاد موجود است پس وظیفه دولت این است یک پله وضعیت را بالاتر ببرد نه این که متراژ را کاهش دهیم و شرایطی مانند خوابگاه ایجاد کنیم.
30 میلیون واحد متعلق به 20 میلیون خانوار!/ مشاور وزیر راه: سرانه مورد نیاز 70متر است پس کاری نکنیم فضا مشکل ساز شود/ باقرپور: مردم صلاح خود را بهتر از هر شخصی می‌دانند
آل رسول، نایب رئیس کمسیون صنعت احداث اتاق ایران: سهمی از نیاز ما نیاز کوچک مقیاس است پس باید این واحدها را در کلانشهرها، در مراکز اصلی جمعیتی، نزدیک به پایانه‌های حل و نقل عمومی در نظر بگیریم همچنین در بافت تسهیلاتی از نظر شهرسازی پیش‌بینی کنیم که مسکن‌های کم متراژ با سرانه‌های پایین ساخته شود. سیاست گذاری که در اقتصاد باعث شده طی چند دهه توان مالی خانوارها به شدت افت کند متولی‌اش بخش خصوصی و مردم نبوده، دولت سیاست‌گذار بوده است پس اگر امروز از نظر معیشتی دچار افت شدید شده‌ایم، سیاست‌گذار مسیر را غلط رفته، در کلان اقتصاد تصمیمات غلط گرفته شده است، در دیپلماسی خارجی مسیری طی نشده است. به نظر بنده زمانی که جوانان نمی‌توانند از پدر و مادر خود مستقل باشند، معارض اجتماعی قابل توجه‌تری درپی خواهد داشت. نماینده مجلس و دولت اگر بخواهد خارج از اکوسیستم مسکن صحبت کند آنقدر مباحث گسترش پیدا می‌کند که منطق این موضوع کاملا پیچیده است پس به نفع است ار راه حل مسکن کوچک متراژ دفاع کنیم.
آقای تیزمغز شما می‌فرمایید مسکن کوچک متراژ خیر اما اکنون در همان ۸۰متری چه مقدار سفره پهن می‌شود، چقدر خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند؟ چه کار باید کنیم؟
تیزمغز، مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن: باید مطالعات تکمیل شود یعنی یک کار مطالعاتی بزرگی را انجام دهیم که ببینیم نیازهای واقعی چیست. از این سو به فرزندآوری تشویق می‌کنیم از آن طرف می‌گوییم خانه‌های 25متر؛ این دو باهم نمی‌خواند. بنده نمی‌خواهم بگویم مسکن کوچک متراژ 100 درصد به درد نخواهد خورد اما عوارض این موضوع را هم ببینیم. سیاست‌ها باهم نمی‌خواند و تناقض‌ها روز به روز فشار را بیشتر می‌کند. نمی‌توانیم بگوییم چون تاسیسات زیربنایی نداریم پس خانه را کوچک کنیم یعنی فشار به جامعه وارد نکنیم. اگر افراد را در خانه کوچک بیاوریم مشکلات افسردگی رقم خواهد خورد. ایران کشور ثروتمندی است و امکانات بالایی دارد پس آن را به سوی کشوری کومونیستی و آلونکی نبریم، کاری کنیم نسل آینده، نسل افسرده نباشد.
آل رسول، نایب رئیس کمسیون صنعت احداث اتاق ایران: تفکر آقای تیزمغز نمونه‌ای از تفکر دولت است. متاسفانه با معضلات و چالش‌ها به صورت مقطعی برخورد می‌شود و به صورت جامع برخورد نمی‌شود. 67درصد علت قطعی گاز در دوماه اخیر ناشی ازمصرف خانگی است و فقط 7 درصد نیروگاه‌ها مصرف می‌کنند. می‌خواهیم خانه متراژ بزرگ را در فصل زمستان گرم نگه داریم بعد می‌گوییم 2 درجه کاهش دهیم با کدوم ضابطه درجه را کم کنیم؟ بنابراین غیرجامع به مشکلات نگاه می‌کنیم. چرا شهوت ساخت و هزینه کردن داریم؟ ساختمان‌ها را معقول کنیم تا مصرف انرژی کاش یابد.
باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران: تولید مسکن فرآیند زمانبری است یعنی ساخت مسکن کوجک متراژ را شروع نکنیم تا بر سر اینکه چند درصد لازم داریم؟ مگر برای تولید مسکن متوسط و بزرگ متراژ کار کارشناسی صورت گرفت؟ دیگر همانند قدیم نیست شغل افراد انفرادی باشد در حال حاضر اشخاص حقیقی در دل بنگاه‌های اقتصادی مشغول به فعالیت هستند. در خصوص فرزندآوری باید بگویم که متاسفانه مسکن اقتصادی را دشمن سیاست‌های جمعیتی کشور می‌دانند اما امروز جایی هستیم که میانگین سن ازدواج 30سال و سن فرزندآوری 32سال را رد کرده؛ ببینید ما چه فجایعی پیش رو داریم، یعنی 15 سال آینده نوجوانان پدر و مادرانی دارند که با آن‌ها 32 سال اختلاف سنی دارند، حالا مگر مسکن کوچک متراژ بود که این اتفاقات رخ داد؟ آمار سقط جنین در 5 سال گذشته دوبرابر شده ربطی به کوچک متراژ دارد؟ هنوز کوچک متراژ تولید نشده در جامعه چند درصد افراد دچار افسردگی حاد هستند. بخش خصوصی وارد تولید مسکن نمی‌شود چون نقدشوندگی ندارد؛ طبق گزارش‌های بانک مرکزی به عمیق ترین رکود بازار مسکن فرو رفته‌ایم و شرایط فرابحرانی است. چاره‌ای نداریم جز اینکه در تولید مسکن به مردمی سازی و اقتصاد مردمی رویم. دولت فقط تسهیل کند و از بخش خصوصی توقع نداشته باشیم؛ باید بگویم متاسفانه در حوزه مسکن امسال هیچ کاری صورت نگرفت و طبق صحبت مقام معظم رهبری جهش تولید مسکن با مشارکت مردم نداشته‌ایم.
یک جمع بندی بفرمایید؟
نبی ئی: هوش مصنوعی هم اکنون موجود است و در لحظه آمار و ارقام را می‌توانیم مشاهده کنیم. پس از زمان کرونا دیگر زندگی و کار را به صورت دورکاری داریم بنابراین بالاخره باید فضای کار در یک خانه ۲۵متری موجود باشد. چند نکته باید در نظر گرفت یکی آنکه خانه‌ها را طوری تولید کنیم که قابل افزایش باشد، دوم: باید از مردم یک نظرسنجی داشته باشیم تا ببینیم استقبال چطور است همچنین باید کار را به طور کارشناسی پیش ببریم.
آل رسول: یک سهمی از تقاضای بازار کوچک مقیاس است. قانون‌گذار باید طرح جامع مسکن را به نتیجه برساند اگر طرح جامع داشته باشیم دیگر نمی‌توان طرحی تعریف کرد و باید براساس قانون وظیفه را انجام داد یعنی قانون باید توسط متخصیص امر اجرا شود که حتما سهم مشخصی از ساخت مسکن کوچک متراژ پیش بینی خواهد شد. دولت باید نقش خود را ارتقا دهد و در عرضه و تقاضا نقش خود را خوب ایفا کند. باید شهرداری‌ها و نظام مهندسی ضوابط کوچک مقیاس را تنظیم کنند، بخش خصوصی دست به دست دیگر نهادها دهد و نیازهای جامعه را شناسایی کند و در آخر اینکه رسانه‌ها و فعالین فضای مجازی انعکاس دهنده نیازهای بخش خصوصی باشند.
تیزمغز: نباید کاری کنیم که در آینده با مشکل رو به رو شویم، ما یک پژوهش قانون‌گذاری می‌خواهیم. باید به صنعتی‌سازی فکر کنیم یعنی خانه‌ها و تکنولوژی را طوری بسازیم که در صنعتی‌سازی کاهش دهیم اگر بتوانیم یک خانه 50متر به بالا را با یک قیمت خوب تهیه کنیم دیگر نیازی به 25متر نیست. باید کاری کنیم یک شهروند احساس کند می‌تواند به راحتی زندگی کند پس باید قیمت‌ها را کاهش دهیم در کل نمی‌توانیم بگوییم چون مصرف انرژی زیاد است خانه را کوچک کنیم.
باقرپور: از نگاه بنده اصلی‌ترین هزینه تولید مسکن هزینه زمان است چون تورم سنگین بر محاسبات تولید مسکن تحمیل می‌کند اما تکنولوژی کاهش زمان تولید است پس دولت باید در این حوزه ورود جدی داشته باشد و بحث مدیریت تکنولوژی را در دست گیرد. سوال بنده این است آیا خانه‌های اشتراکی با فرهنگ ما سازگار است؟ خانه‌های اشتراکی که خانواده‌ها هیچ محرمیتی باهم ندارند. آیا کوچک متراژ تبعات بیشتری دارد یا خانه‌های اشتراکی یا بام خوابی و...؟ مسکن‌های کوچک‌متراژ در نسخه حدقل میان مدت می‌تواند پاسخگوی نیاز باشد. نمی‌توانیم جریان زندگی را متوقف کنیم تا مشکلات اقتصاد کلان را حل کنیم؛ این شدنی نیست چرا که زندگی جریان دارد. حداقل بیایم سختی‌های زندگی را کاهش دهیم، قرار نیست تمامی تولیدات مسکن رو کوچک مقیاس رود چرا که این نوع مسکن برای یک سری از جامعه هدف کابرد دارد و فقط کمک می‌کند تا اوضاع از این بدتر نشود.
نظر شما