تصمیم تازه دولت درباره یارانه بنزین اعلام شد: سهمیه بنزین به‌جای خودرو، به هر کد ملی می‌رسد
در تصمیم تازه دولت سهمیه بنزین به هر فرد (کد ملی) تعلق می‌گیرد و پرمصرف‌ها باید هزینه بیشتری بپردازند.
دولت در مسیری تازه برای بازتوزیع یارانه بنزین، مدل «تعرفه‌گذاری پلکانی دوپله‌ای» را روی میز گذاشته است؛ مدلی که قرار است مصرف منطقی را تشویق کند، پرمصرف‌ها را وادار به پرداخت هزینه واقعی کند و نهایتاً عدالت انرژی را به جامعه بازگرداند. اما این طرح فقط یک تصمیم اقتصادی نیست، بلکه بخشی از یک معادله انسانی است؛ معادله‌ای که پای خانواده، انصاف، فاصله طبقاتی و سبک زندگی را وسط می‌کشد.
در این مدل، به هر کد ملی سهمیه مشخصی از بنزین یارانه‌ای اختصاص داده می‌شود. آن‌هایی که بیشتر از این سهم مصرف کنند، باید با نرخ آزاد – و نزدیک به نرخ صادراتی – بنزین تهیه کنند. در ظاهر، این یک گام به سوی عدالت است: چرا باید کسی که مصرف بی‌رویه دارد، به اندازه کسی که صرفه‌جویی می‌کند، از یارانه بهره ببرد؟ اما در عمل، سؤال‌های زیادی پیش روی این طرح قرار می‌گیرد.
مصرف بالا همیشه به معنای اسراف نیست
تصور کنید خانواده‌ای ۶ نفره در روستایی دورافتاده، تنها با یک وانت بار و یک خودرو رفت‌وآمد می‌کند. مصرف سوخت بالایی دارند، اما نه از روی ولخرجی یا بی‌توجهی؛ بلکه برای بقا، برای کار، برای بردن بچه‌ها به مدرسه‌ای که ده‌ها کیلومتر دورتر است. آیا باید همانند کسی که در مرکز شهر، بی‌دغدغه و برای خوش‌گذرانی، با خودرو لوکس‌اش دور می‌زند، هزینه بنزین آزاد بپردازد؟
فروش سهمیه؛ عدالت یا بازار سیاه؟
بخشی از طرح به افراد این امکان را می‌دهد که اگر کمتر از سهمیه مصرف کردند، باقی‌مانده آن را بفروشند. در نگاه اول، این انعطاف‌پذیری جذاب است؛ یک مشوق برای صرفه‌جویی. اما از طرف دیگر، می‌تواند فضای جدیدی برای واسطه‌گری، دلالی و حتی نابرابری دوباره بسازد؛ جایی که سهمیه فقرا، ارزان خریده و گران به پرمصرف‌ها فروخته شود.
جمعیت خانوار؛ فاکتور مهم یا فقط یک عدد؟
دولت اعلام کرده که جمعیت خانوار در تخصیص سهمیه نقش دارد. ولی آیا این محاسبه، با ظرافت کافی انجام می‌شود؟ آیا فاصله جغرافیایی، سبک زندگی، و نوع شغل نیز به‌اندازه‌ی کافی لحاظ می‌شود؟ عدالت فقط در عدد نیست، در فهم زندگی واقعی مردم است.
عدالت در انرژی؛ آزمون صداقت تصمیم‌سازان
غلامرضا توکل، نماینده مجلس، گفته: «یارانه انرژی باید فقط به مصرف منطقی تعلق بگیرد.» جمله‌ای که در اصول درست است، اما در اجرا باید با احتیاط سنجیده شود. چراکه خط بین مصرف "منطقی" و "اجباری" گاهی بسیار باریک است. آن‌چه مردم را دلگرم می‌کند، صرفاً هدف خوب نیست، بلکه اجرای عادلانه، شفاف و انسانی آن هدف است.
در نهایت، عدالت در توزیع یارانه بنزین می‌تواند اتفاقی مثبت باشد، اگر تنها یک چیز را فراموش نکنیم: پشت هر لیتر بنزین، یک زندگی در جریان است.
نظر شما