چرا خودروهای وارداتی دیر می‌رسند؟ | فساد خودروهای مونتاژی و دستان پنهان در صنعت خودرو
مردم منتظر خودروهای وارداتی هستند،اما واقعیت تلخ واردات خودرو چیست؟ آیا دروغ‌های سیاسی راه به جایی می‌برد؟در ادامه بخوانید.
اخیراً تصمیمات مجلس درباره واردات خودرو در سال ۱۴۰۴ خبرساز شده است. براساس مصوبه‌ای جدید، سقف ارزی واردات خودرو بدون تغییر باقی می‌ماند و تعرفه واردات نیز ثابت خواهد بود.
اما با نگاهی به تجربه‌های گذشته، این سوال پیش می‌آید که آیا این برنامه‌ها به اجرا می‌رسند یا مشکلات قدیمی همچنان مانع تحقق آن خواهند شد؟ در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
سقف ارزی واردات خودرو در سال ۱۴۰۴
طبق مصوبه هفته گذشته مجلس، سقف ارزی واردات خودرو در سال ۱۴۰۴ معادل ۳.۳ میلیارد یورو تعیین شده و تغییری نسبت به مصوبه قبلی ندارد.
این در حالی است که تعرفه ۶۰ درصدی واردات خودرو نیز همچنان به قوت خود باقی است. از سوی دیگر، برای ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز شرایط ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. براساس این مصوبه، افراد مذکور می‌توانند یک خودرو در سال ۱۴۰۴ وارد کنند؛ اما تنها در صورتی که کارت اقامت ارائه دهند و از ارز در اختیار خود استفاده کنند.
در ظاهر این تصمیمات نویدبخش به نظر می‌رسد، اما با بررسی عملکرد سال‌های گذشته، این پرسش مطرح می‌شود که آیا چنین برنامه‌هایی امکان اجرا دارند؟
برای مثال، در سال ۱۴۰۱ وعده واردات ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو داده شد و این عدد برای سال ۱۴۰۲ به ۲۰۰ هزار دستگاه رسید. اما در عمل، میزان واردات خودرو در سال ۱۴۰۱ به کمتر از ۱۴ هزار دستگاه رسید و تنها حدود ۳۰۰ میلیون یورو از ارز وعده‌داده‌شده برای این امر اختصاص یافت.
محدودیت‌های تخصیص ارز؛ مشکل اصلی واردات خودرو
یکی از مهم‌ترین موانع واردات خودرو در ایران، محدودیت در تخصیص ارز بوده است. این موضوع سبب شده خودروهای وارداتی با تأخیر وارد بازار شوند و بازار داخلی دچار کمبود عرضه شود.
علاوه بر این، مشکلات مربوط به ترخیص خودرو از گمرک نیز مزید بر علت بوده و باعث افزایش قیمت و کاهش دسترسی مردم به خودروهای وارداتی شده است.
جدول زیر نشان‌دهنده برخی آمار مرتبط با واردات خودرو در سال‌های اخیر است:
| سال | تعداد خودرو واردشده | ارز تخصیصی (میلیون یورو) |
|---|---|---|
| ۱۴۰۱ | ۱۴ هزار | ۳۰۰ |
| ۱۴۰۲ | حدود ۱۶ هزار | کمتر از ۱ میلیارد |
این آمارها نشان می‌دهند که برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده تاکنون با موفقیت اجرا نشده است و واردات خودرو همچنان به‌صورت محدود و قطره‌چکانی انجام می‌شود.
نفوذ مونتاژکاران؛ مانع اصلی واردات خودرو
یکی از عوامل تأثیرگذار بر محدودیت واردات خودرو، نفوذ و قدرت مونتاژکاران داخلی است. این گروه‌ها که از حمایت برخی نهادهای دولتی و سیاسی برخوردارند، بازار خودرو را به‌صورت انحصاری در دست گرفته‌اند.
مونتاژکاران با وارد کردن خودروهای چینی و مونتاژ آن‌ها در داخل کشور، نه‌تنها مانع ورود خودروهای خارجی می‌شوند بلکه محصولات خود را با سودهای کلان به فروش می‌رسانند.
نقش انحصار در بازار خودرو
مونتاژکاران با ادعای حمایت از تولید داخلی، سال‌هاست که از واردات خودرو جلوگیری کرده‌اند. این در حالی است که بسیاری از این شرکت‌ها تنها با حداقل عمق ساخت داخل فعالیت می‌کنند.
حسین رحیمی‌نژاد، کارشناس حوزه خودرو، معتقد است که این عمق ساخت داخل عمدتاً نمایشی است و هدف اصلی این گروه‌ها کسب سودهای چندصددرصدی است.
افزایش قیمت خودروهای مونتاژی
یکی دیگر از مشکلات مرتبط با فعالیت مونتاژکاران، قیمت بالای خودروهای مونتاژی است. برخلاف تصور عمومی، علت گرانی این خودروها تعرفه‌های گمرکی نیست. تعرفه گمرکی برای خودروهای مونتاژی در حدود ۲۸ درصد است، اما قیمت این خودروها به دلیل سودجویی مونتاژکاران چند برابر قیمت جهانی به فروش می‌رسد.
به‌عنوان مثال، خودرویی که در بازار جهانی قیمتی معادل ۲۰ هزار یورو دارد، در ایران با قیمت ۳ تا ۴ برابر بیشتر عرضه می‌شود.
این مسئله نه‌تنها بازار خودرو را برای مصرف‌کنندگان ایرانی محدود کرده بلکه باعث افزایش شکاف طبقاتی در دسترسی به خودروهای باکیفیت شده است.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود واردات خودرو
رحیمی‌نژاد در گفت‌وگو با رسانه‌ها به اهمیت استفاده از ارز حاصل از صادرات برای واردات خودرو اشاره کرد. وی معتقد است که شرکت‌های صادرکننده در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و معدن می‌توانند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کنند.
به گفته وی، تخصیص بیش از ۳ میلیارد یورو ارز برای واردات خودرو در سال ۱۴۰۴، در صورتی که به درستی اجرا شود، می‌تواند تحولی در بازار خودرو ایجاد کند. اما این امر نیازمند مقابله جدی با انحصارطلبی مونتاژکاران و ایجاد شفافیت در فرآیند واردات است.
چرا واردات خودرو در ایران محدود است؟
به دلیل مشکلات تخصیص ارز، نفوذ مونتاژکاران و سیاست‌های انحصاری.
آیا تعرفه گمرکی عامل گرانی خودروهای مونتاژی است؟
خیر، تعرفه گمرکی حدود ۲۸ درصد است و علت گرانی، سودجویی مونتاژکاران است.
سقف ارزی واردات خودرو در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
۳.۳ میلیارد یورو.
چند خودرو برای ایرانیان خارج‌نشین قابل واردات است؟
یک خودرو در سال با کارت اقامت.
تعرفه واردات خودرو در سال ۱۴۰۴ چقدر خواهد بود؟
۶۰ درصد.
چرا مونتاژکاران مخالف واردات خودرو هستند؟
به دلیل سود چندصددرصدی از مونتاژ خودروهای چینی.
آیا محدودیت تخصیص ارز بر بازار خودرو تأثیر دارد؟
بله، باعث کاهش عرضه و افزایش قیمت می‌شود.
چگونه می‌توان واردات خودرو را تسهیل کرد؟
با استفاده از ارز صادراتی و مقابله با انحصار مونتاژکاران.
آیا واردات خودرو دست دوم امکان‌پذیر است؟
بله، اما به دلیل نفوذ مونتاژکاران به‌ندرت اجرا می‌شود.
نقش بانک‌ها در واردات خودرو چیست؟
بانک‌ها با همکاری مونتاژکاران مانع تخصیص ارز می‌شوند.
چگونه می‌توان قیمت خودرو را کاهش داد؟
با افزایش رقابت و حذف انحصار.
آیا تعرفه ۶۰ درصدی برای همه خودروها اعمال می‌شود؟
بله، برای خودروهای وارداتی.
چرا بازار خودرو رقابتی نیست؟
به دلیل نفوذ و انحصار مونتاژکاران.
چگونه می‌توان سیاست واردات خودرو را اصلاح کرد؟
با شفافیت در تخصیص ارز و حذف قوانین انحصاری.
دعوت به مشارکت
از مخاطبان عزیز دعوت می‌کنیم تا نظرات و دیدگاه‌های خود را درباره واردات خودرو و تأثیر آن بر بازار داخلی در بخش «خودرو» صفحه اقتصاد ما به اشتراک بگذارید. همچنین برای اطلاع از تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌های خودرو به این بخش مراجعه کنید.
نظر شما