به صدا در آمدن زنگ خطر برای آینده جوانانی که صاحب فرزند نشوند

روانشناس کودک با تاکید بر لزوم نگاه ویژه و جدی به فرزندآوری، از صدمات جبران ناپذیری که در آینده در انتظار افرادی که صاحب فرزند نشوند، است، گفت.

سید محسن اصغری نکاح روانشناس کودک و دانشیار دانشگاه فردوس در مصاحبه اختصاصی با صفحه اقتصاد با تاکید بر لزوم و اهمیت فرزندآوری در خانواده ها اظهار کرد: در مورد تک فرزندی یا بی فرزندی که در خانواده و جامعه چه معضلاتی به همراه دارد، تا کنون صحبت های زیادی شده و نکته بارزی که در همه آنها به چشم می خورد این است، که رشد زندگی افراد پیوند عمیقی با باروری دارد.

وی با عنوان نظریه اریکسون درباره اهمیت داشتن فرزند افزود: در نظریه اریکسون در دوره میانی عمر، باروری در مقابل بی حاصلی ذکر شده است، که این امر مستلزم تشکیل خانواده و فرزندآوری و در پی آن تربیت فرزندان در جهت رشد و شکوفایی است.

این دانشیار دانشگاه با بیان اینکه کسانی که از نعمت داشتن فرزند برخوردار نیستند، همیشه عمر خود را بی حاصل می بینند، تصریح کرد: افراد در میانه عمر مضاف بر اینکه ممکن است، ثمره های مختلفی از لحاظ علمی، فرهنگی و اجتماعی داشته باشند، اما از آنجا که ثمره اصلی زیستی ، فرهنگی و اجتماعی انسان داشتن فرزند است، هنگامیکه به پشت سر خود نگاه می کنند، تنها فرزندان خود را به عنوان ثمره زندگی می بینند و اگر این قسمت از فرآیند زندگی آنها عاری از فرزند باشد، همیشه حس تنهایی و بی حاصلی دارند.

اصغری نکاح داشتن فرزند، با وجود چالش ها و دشواری های آن را به عنوان فرصت رشد دانست وگفت: حس باروری و مولد بودن بسیار به بهداشت روانی افراد وهمچنین یکپارچه شدن شخصیت آنها کمک می کند. در طبیعت و آفرینش هیچ چیز خارج از حکمت، رشد و منفعت انسان نیست، وقتی برای انسان ها امکان باروری و فرزند آوری و تربیت فرزند فراهم شده است، مطمعنا درگیر شدن این فرآیند با وجود چالش ها و دشواری های آن را می توان به عنوان فرصت رشد دانست.

فرزندآوری از دیدگاه روانشناسی

وی افزود: اگر افراد بخواهند به این فرصت از دیدگاه های مختلف اعم از روانشناسی، هیجانی و معنوی نیز نگاهی بیندازند می توان اینگونه استنباط کرد که داشتن فرزند وتشکیل خانواده و در پی آن در مسیر رشد خود و فرزندان حرکت کردن، یک فرصت و مزیت است که افراد بی فرزند خود را از این موهبت و مزیت محروم کرده اند.

این روانشناس کودک تصریح کرد: متاسفانه ما در عصر حاضر در شرایطی به سر می بریم که نگرش به انسانها به صورت نوعی خود محوری در حال شکل گیری است و افراد خوشبختی و سعادت را در بردن بیشترین لذات فردی می دانند و سعی در تامین بیشترین منافع فردی خود با کمترین چالش دارند.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم پا را فراتر بگذاریم و خود را کمی وسیعتر ببینیم داشتن فرزند یعنی توسعه دادن به شخصیت وتوانایی های خود؛ حتی اگر به خودنگری هم نگاهی بیندازیم می توان دریافت که فرزندآوری حتی به خود افراد نیز بسیار کمک می کند.

اصغری نکاح با تاکید بر مزایای حاصل از فرزندآوری برای افراد نیز مزایای اظهار کرد: فرزندآوری علاوه بر مزایای آن برای زن وشوهر، یک مسوولیت اجتماعی نیز هست.چرا که چرخه جامعه با تجدید نسل می گذرد.

وی با بیان اینکه فرزند آوری مسوولیتی اجتماعی است گفت: فارق از مسوولیت فرزندآوری مسوولیت تربیت فرزندان نیز از جمله مسوولیت های مهم است که نسل حاضر باید آن را متقبل شود.

این روانشناس کودک افزود: وقتی افراد در جوانی به سر می برند، شاید علائم سوء کم شدن و یا نبود نسل نو به چشمشان نیاید اما زمانیکه در نسل کهنسال قرار می گیرند با دیدن جامعه ای که در ان مولد نبوده و جامعه ای که روبه رکود بوده ،در خواهند یافت که در آینده ای نه چندان دور در صورتی عدم باروری جوانان،خود آنها و هم نوعانشان متضرر خواهند شد.

اهمیت داشتن فرزند از دید قرآن

وی با اشاره به اهمیت وجود فرزند از دیدگاه های مختلف معنوی از جمله قرآن بیان کرد: از باب معنوی هم اگر به این قضیه نگاه کنیم و آموزه های دینی خود را در نظر بگیریم در آنجا از فرزندآوری به عنوان یک موهبت یاد شده است.همچنین در آیات قرآن نیز با در نظر گرفتن اهمیت داشتن نسل برای افراد، هرکجا صحبت از بخشش آمده از بخشیدن فرزند به افراد یاد شده است. به عبارتی فرزندان هدیه الهی هستند و با هبه آمده است، حال چه کسی می خواهد خود را از این هبه و یا به عبارتی هدیه هایی که از سوی خداوند آمده محروم کند ؟!

دانشیار دانشگاه فردوس با بیان اینکه ازفرزندان در دیدگاه معنوی مایه آزمایش و رشد یاد شده، اظهار کرد: معمولا در آیات مختلفی که در مورد فرزندان آمده از فرزندان با عنوان "فتنه" یاد شده که برخی به اشتباه آن را با معنی فارسی آن برداشت کرده اند در حالی که "فتنه" در قرآن به معنی آزمایش است که در جایی نیز گفته شده فرزندان می توانند باقیات و صالحات باشند، لذا فرزند در دنیا مایه افزایش بهداشت روان ، احساس انسجام و مولد بودن پدر و مادرها است، که با تربیت صحیح از منزلت اجتماعی و اقتصادی برخوردار شده و نوعی سرمایه گذاری برای والدین به حساب می آیند و از نظر معنوی نیز رشد و تربیت فرزندان به همراه چالش های تربیتی آنها همه و همه برای والدین آنها مایه رشد، خیر و برکت آنها خواهد بود.

اهمیت فرزندآوری در اجتماع

وی با ذکر اهمیت فرزند آوری در اجتماع نیزعنوان کرد: همانگونه که ما در مقابل محیط زیست ،درختکاری،آب و هوا و دیگر عوامل موثر بر آن، حس مسوولیت داریم، فرزند آوری نیز به نوبه خود از جایگاه ویژه ای در نظم طبیعت برخوردار است و همانگونه که طبیعت وآب و هوایی که امروز دست ماست ، امانت است و باید از این منابع طبیعی برای آیندگان حراست کنیم،ادامه نسل نیز به همین صورت است و با مسوولیت انسانی و نوعی خود، باید به فکر بقای آن باشیم.

وی افزود: هرچند فرزندآوری نیز مانند سایر مسایل با چالش ها و دشواری هایی مواجه است اما اگر با دید مثبت و منطقی قوی به این قضیه نگاه کنیم، خواهیم دید این چالش ها را می توان تبدیل به فرصت کرد.

لزوم بسترسازی اقتصادی از سوی مسئولین

اصغری نکاح در پاسخ به سوالی مبنی براینکه آیا فرزندآوری مستلزم بسترسازی اقتصادی هست یا خیر،بیان کرد: صحبت ما به مسیری که در بازه زمانی 4، 5 سال اخیر که همراه با چالش های اقتصادی دشوار و با رکود بی مانند بود، خلاصه نمی شود؛ مسایل انسانی و اجتماعی مسایلی کلان هستند و به 4 یا 5سال خلاصه نمی شوند و اگر به گذشته نیز بسط دهیم، خواهیم دید اوضاع فرزندآوری در کشور ما در گذشتگان دورتر نیز، از رونق چندانی برخوردار نبوده است.به نظر من مسئله اصلی در اذهان افراد و در عدم آمادگی و داشتن منطق قوی برای ادامه نسل در خانواده ها است .

وی افزود: قسمت بعدی مسوولیت را بر دوش دولتمردان برای تسهیل حمایتگری می دانم و باید به این معضل اجتماعی نگاه ویژه ای داشت .گرچه از قسمت اول نیز نمی توان چشم پوشی کرد و بسیار حساس و جدی ای است ،چرا که باید دید که درصد قابل توجهی از افراد متاهل جامعه که صاحب شغل ، مسکن و سایرامکانات رفاهی هستند و از جایگاه مالی نسبتا خوبی برخوردارند، آیا دیدگاه آوردن یک و یا چند فرزند را دارند یا خیر و این مهم نیازمند فرهنگ سازی ویژه و تبلیغات رسانه ای است.

خلا فرهنگ سازی در راستای باروری هر چه بیشتر

این روانشناس کودک با تاکید بر لزوم فرهنگ سازی ویژه و تبلیغات رسانه ای گفت: در این زمینه به خوبی کار نشده و تا به این فرزندآوری اشاره می شود تمام اذهان به سمت این گفته می رود که خانواده ها در جامعه از استطاعت مالی خوبی برای تولید نسل برخوردار نیستند اما آیا به قسمت دیگری از افراد جامعه که به اصطلاح دستشان به دهانشان می رسد هم کسی توجه میکند یا تمام نگاه ها به سمت دسته اول است.باید دید که آیا افراد مرفه جامعه نیز تمایلی به ازدواج و در پس آن فرزندآوری دارند یا خیر ویا والدین مرفه آیا ازدواج به موقع فرزندانشان در اولویت آنها هست یا خیر که این مهم لزوم انجام تبلیغات فرهنگی و رسانه ای را پررنگ تر می کند.

وی یکی دیگر از راه کارها را لزوم ایجاد انگیزه در جوانان برای ازدواج و فرزندآوری خواند و گفت: از آنجا که در برخی دوره های زمانی به صورت منفی بر فرزندآوری تبلیغ شده و همچنین فرهنگ جهانی به سمت خودمحوری و لذتگرایی کوتاه مدت و آنی رفته است، لذا جوانان منافع کلان و فردی خود در آینده را ندیده و از مسوولیت اجتماعی خود باز مانده اند.

مسئولیت پذیر شدن کودکان در خانواده های پرجمعیت

اصغری نکاح یادآور شد: علاوه بر نداشتن فرزند، معضل دیگر معضل تک فرزندی است، که والدین به غلط و با تصوراینکه اگر بر روی یک بچه تمام وقت و سرمایه گذاری توجه و تربیتی خود را بگذارند، برای فرزند خویش بیشترین کار را انجام داده اند، به سر می برند، در حالیکه تک فرزندی خود عامل محدود شدن کودکان است و اگر فرزند ما در کنار خود خواهر و یا برادری نداشته باشد که بتواند در زندگی با او، تجربه چالش های ناراحتی و خوشی را داشته باشد، نسبت به بچه ای که خواهر و برادر دارد، از رشد فکر و اجتماعی کمتری برخوردار خواهد بود .

وی افزود: با نگاهی به خانواده ها در گذشته و مسوولیت پذیر بار آوردن فرزندان از همان ابتدای کودکی و سپردن مسوولیت های مختلف به فرزندان اعم از مسوولیت های اجتماعی و یا حتی مراقبت از خواهر و برادر کوچکتر از خود،خواهیم دید، فرزندی که از کودکی به او امکان مشارکت های مختلف از جمله نگهداری بچه داده شده است، به دلیل تجربه مسوولیت،چالش ها و تعاملات در درون خانواده، در مقایسه با کودکانی که تک فرند هستند و از این تعاملات محروم هستند، از رشد بهتری در اجتماع برخودار هستند.

گفتگو: ندا عبدالهی