راه‌های تشخیص زلزله از حمله بمب اتم!
آیا زلزله‌های اخیر نتیجه آزمایش‌های هسته‌ای هستند؟ با توجه به گمانه‌زنی‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی، در این گزارش علمی به بررسی تفاوت زلزله طبیعی و انفجار ناشی از بمب اتمی می‌پردازیم.
وقتی که در داخل منزل راحت نشسته‌ایم و ناگهان زمین زیر پایمان به لرزه درمی‌آید، اولین واکنش طبیعی انسان‌ها ترس و حیرت است. چند لحظه بعد، خبرها و شایعات شروع به گسترش میکنند. مانند زلزله‌ای که شب گذشته رخ داد و مرکز آن زواره در استان اصفهان بود و لرزش آن در قم و تهران هم احساس شد. در همان لحظات ابتدایی، برخی اظهار نظرهای جالب و عجیب مطرح شد و مشابه تجربه‌های گذشته، بعضی تلاش کردند این لرزش را به آزمایش‌های هسته‌ای و حتی به بمب اتمی نسبت دهند.
اما حقیقت علمی چیست؟ چگونه می‌توان یک پدیده طبیعی را از یک ادعای پرهیجان و شگفت‌انگیز متمایز کرد؟ و از همه مهم‌تر، در چنین شرایط بحرانی چه نوع تفکری می‌تواند ما را از ترس و خطای دسته‌جمعی دور کند؟
چگونه زلزله طبیعی با انفجار هسته‌ای تفاوت دارند؟
یکی از سوالات متداول مردم این است: «چطور می‌توان تشخیص داد که لرزش زمین ناشی از زلزله طبیعی است، یا انفجار؟»
علم لرزه‌نگاری در زمینه شناسایی این تفاوت‌ها بسیار پیشرفته عمل می‌کند. موارد زیر از ملاک‌هایی برای تفکیک این دو رویداد محسوب می‌شود:
یکی از اصلی‌ترین مشخصه‌ها، عمق رخداد زمین‌لرزه است. معمولاً زلزله‌ها در عمق چند کیلومتری تا ده‌ها کیلومتر زیر زمین اتفاق می‌افتند. مرکز لرزه‌نگاری کشور همیشه عمق کانونی زلزله را اعلام می‌کند. برای مثال، زلزله‌ای که شب گذشته رخ داد در عمق ۱۰ کیلومتری زیر زمین ثبت شد. اما انفجار هسته‌ای، معمولاً سطحی است یا نهایتاً در عمقی بسیار محدود، مانند چند ده متر زیر زمین صورت می‌گیرد. آزمایش‌های هسته‌ای که توسط کره شمالی انجام شده‌اند، برخی در تونل‌های کوهستانی و در عمقی حدود یک کیلومتر انجام شده‌اند که به راحتی توسط موسسات بین‌المللی لرزه‌نگاری قابل شناسایی هستند. بنابراین اگر یک گزارش عمق زلزله را ۱۰ کیلومتر یا بیشتر نشان دهد، با قطعیت می‌توان گفت که انفجار سطحی نیست.
سال گذشته، انجمن سلطنتی اخترشناسی انگلیس (Royal Astronomical Society – RAS) گزارشی علمی منتشر کرد که تیمی از محققان در آن ادعا کردند قادرند هر آزمایش هسته‌ای را با دقت ۹۹ درصد شناسایی کنند. دکتر مارک هاگارد از دانشگاه ملی استرالیا در این پژوهش با اشاره به ابزارهای علمی نوین، بیان کرد: «ما توانسته‌ایم تمامی آزمایش‌های هسته‌ای کره شمالی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ را به‌درستی شناسایی کنیم.»
نظر شما