گزارش اختصاصی صفحه اقتصاد از کالابرگ رمضان و عید نوروز
بررسی جامع برنامه «شما» و کالابرگ الکترونیکی مختص دهک‌های ۱ تا ۷
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری سایر نهادهای ذی‌ربط، طرح کالابرگ الکترونیکی «شما» را جهت تأمین کالاهای اساسی برای خانواده‌های یارانه‌بگیر در دهک‌های ۱ تا ۷ در ماه رمضان ۱۴۰۳ و عید نوروز ۱۴۰۴، راه‌اندازی می‌کند. این برنامه با هدف بهبود شرایط معیشتی و ارتقای کیفیت تغذیه، از طریق ارائه اعتبار خرید به کمک فروشگاه‌های مجاز و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، موجبات تغییر نگرش در اجرای یارانه‌های نقدی را فراهم آورده است.
با تغییر الگوی حمایت‌های دولتی و افزایش هزینه‌های زندگی، دولت همواره در جستجوی راهکارهایی برای بهبود شرایط معیشتی خانواده‌های یارانه‌بگیر بوده است. در این راستا، برنامه «شما» با محوریت طرح کالابرگ الکترونیکی در مرحله اول برای ماه مبارک رمضان امسال معرفی شده است. این طرح در پی پاسخگویی به نیازهای اساسی خانوارهای یارانه‌بگیر بوده و با تأمین اعتبار خرید معادل میزان یارانه نقدی، امکان تأمین کالاهای ضروری را فراهم می‌آورد.
از جمله اهداف اصلی این برنامه می‌توان به افزایش شفافیت در استفاده از یارانه‌ها، جلوگیری از واسطه‌گری و ایجاد امکان انتخاب برند و نوع کالا توسط مردم اشاره کرد. در ادامه، به بررسی جامع این طرح از منظر اهداف، ویژگی‌های اجرایی، سؤالات متداول و چالش‌های پیش‌رو پرداخته شده است.
چشم‌انداز و اهداف طرح کالابرگ رمضان ۱۴۰۳
طرح کالابرگ الکترونیکی ماه رمضان در راستای سیاست‌های حمایتی دولت از خانواده‌های یارانه‌بگیر تدوین شده و با هدف تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز خانوارها، اعتبار خرید را به سرپرستان خانوار اعطا می‌کند. در این سیستم، فردی که مبلغ یارانه نقدی به حساب وی واریز می‌شود، به عنوان سرپرست خانوار شناخته شده و مسئول استفاده بهینه از اعتبار خرید می‌باشد؛ به گونه‌ای که هر فرد از طریق کالاهایی که انتخاب می‌کند، حداقل ۲۱۰۰ کالری در روز تأمین شود.
این طرح با استفاده از فناوری‌های نوین مانند سیستم‌های کارتخوان و برنامه‌های کاربردی «شما»، امکان انتخاب آزاد مصرف‌کننده از میان برندها و تنوع محصولات را فراهم آورده و در عین حال شفافیت روند توزیع یارانه‌ها را افزایش داده و از واسطه‌گری جلوگیری می‌کند. بدین ترتیب، استفاده از این فناوری‌ها هم زمینه تسهیل فرآیند خرید را فراهم می‌آورد و هم نظارت دقیق بر معاملات را ممکن می‌سازد، که همگی گامی مؤثر در بهبود نظام حمایت‌های اجتماعی و تأمین نیازهای اولیه خانوارهای یارانه‌بگیر محسوب می‌شوند.
ویژگی‌های فنی و اجرایی طرح کالابرگ الکترونیکی
طرح «شما» به عنوان یکی از نوآوری‌های حمایتی دولت از خانواده‌های یارانه‌بگیر، بر مبنای ارائه اعتبار خرید معادل یارانه نقدی طراحی شده است. در این برنامه، برای دهک‌های ۱ تا ۳ هر نفر ماهانه مبلغ ۵۰۰ هزار تومان و برای دهک‌های ۴ تا ۷ هر نفر مبلغ ۳۵۰ هزار تومان اعتبار خرید در نظر گرفته شده است که این اعتبار با هدف تأمین حداقل ۲۱۰۰ کالری در روز برای هر فرد تنظیم شده است.
طراحی کالابرگ به گونه‌ای انجام شده که کالاهای ارائه شده در سه گروه اساسی تقسیم‌بندی می‌شوند؛ از یک سو کالاهای لبنیاتی نظیر شیر، پنیر و ماست، از سوی دیگر کالاهای پروتئینی شامل گوشت گوساله، مرغ و تخم‌مرغ و از سوی سوم، کالاهای حبوباتی و خوار و بار شامل قند، روغن مایع، ماکارونی، برنج و سایر حبوبات به مردم ارائه می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم این طرح، امکان انتقال اعتبار خرید به مدت تا ۱۲۰ روز و استفاده از آن در چند مرحله خرید می‌باشد که این امر انعطاف‌پذیری بیشتری را برای خانوارها به ارمغان می‌آورد.
از سوی دیگر، اجرای طرح در چند مرحله برنامه‌ریزی شده است؛ به طوری که نوبت اول قبل از آغاز ماه رمضان و نوبت دوم در فروردین سال آینده به اجرا درآید. خرید این اعتبار از طریق فروشگاه‌های مجاز صورت می‌گیرد که لیست و آدرس آن‌ها از طریق وب‌سایت رسمی «شما» به آدرس shoma.sfara.ir یا برنامه کاربردی همراه «شما» ارائه شده و در آینده امکان خرید از فروشگاه‌های اینترنتی متصل به سامانه نیز فراهم خواهد شد.
پاسخ به سؤالات متداول در خصوص طرح کالابرگ الکترونیکی
در راستای رفع ابهامات مردمی و افزایش اطلاع‌رسانی، وزارت رفاه به ۱۸ پرسش کلیدی پاسخ داده است که به طور خلاصه در ادامه آمده است:
۱.سرپرست خانوار چه کسی است؟
فردی که مبلغ یارانه نقدی خانواده به حساب وی واریز شده است.
۲. چگونه می‌توان از اعتبار خرید استفاده کرد؟
با مراجعه به فروشگاه‌های مجاز و استفاده از کارت سرپرست خانوار یا ارائه شماره موبایل و کد ملی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای.
۳. آیا کارمزدی از سوی دارنده کارت باید پرداخت شود؟
خیر؛ خرید در این طرح همانند خریدهای عادی بدون کارمزد است.
۴. فروشگاه‌های مجاز کدام‌ها هستند؟
فروشگاه‌هایی که از طریق وب‌سایت «شما» به آدرس https://shoma.sfara.ir یا برنامه کاربردی «شما» معرفی شده‌اند.
۵. امکان خرید اینترنتی وجود دارد؟
به زودی فروشگاه‌های اینترنتی متصل به سامانه فعال خواهند شد.
۶. آیا تمام کارت‌های بانکی اعضای خانواده قابل استفاده است؟
خیر؛ تنها کارت‌های متعلق به سرپرست خانوار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۷. آیا کارت‌های بانک‌های خاص در این طرح محدود شده‌اند؟
خیر؛ محدودیتی از نظر بانکی وجود ندارد.
۸. امکان خرید از هر فروشگاهی وجود دارد؟
تنها فروشگاه‌های مجاز که در سامانه معرفی شده‌اند امکان خرید اعتباری را دارند.
۹. در صورت عدم استفاده از اعتبار چه اتفاقی می‌افتد؟
استفاده از اعتبار کاملاً اختیاری است و در صورت عدم استفاده، می‌توان همانند قبل یارانه نقدی برداشت نمود.
۱۰. در صورت کم‌فروشی یا گرانفروشی، کجا شکایت کنیم؟
از طریق سامانه ۱۲۴ وزارت صمت (داخلی ۶).
۱۱. در صورت عدم ارائه جنس با کیفیت یا اجبار به استفاده از برند خاص، شکایت چگونه است؟
از واحد صنفی سامانه ۱۲۴ (داخلی ۶).
۱۲. آیا کالاها با برند خاص ارائه می‌شوند؟
خیر؛ افراد می‌توانند از هر نشان تجاری دلخواه استفاده کنند.
۱۳. چه اصنافی تحت پوشش این طرح هستند؟
عمده‌فروشی‌ها، خواروبارها، سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های محصولات لبنی و پروتئینی، تعاونی‌های مصرف و فروشگاه‌های زنجیره‌ای.
۱۴. آیا امکان خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای وجود دارد؟
بله؛ آدرس فروشگاه‌های مجاز از طریق وب‌سایت [شما](https://shoma.sfara.ir/) اعلام می‌شود.
۱۵. کدام فروشگاه‌های زنجیره‌ای متصل به طرح هستند؟
فروشگاه‌های افق کوروش، جانبو، دیلی مارکت، فروشگاه هفت، گندم طلایی و رفاه.
۱۶. آیا باید از برند کالایی خاص خرید کرد؟
خیر؛ انتخاب برند به عهده مصرف‌کننده است.
۱۷. آیا امکان صرف کل اعتبار در یک خرید وجود دارد؟
بله؛ افراد بر اساس نیاز خانوار می‌توانند از کل یا بخشی از اعتبار استفاده نمایند.
۱۸. امکان استفاده از اعتبار در چند مرحله خرید وجود دارد؟
بله؛ مصرف‌کنندگان می‌توانند اعتبار خود را در چند مرحله به کار گیرند.
چالش‌ها و مشکلات موجود در هماهنگی دستگاه‌های دولتی
از ابتدای طرح، هماهنگی میان وزارت اقتصاد، سازمان برنامه، بانک مرکزی و وزارت کار به عنوان چالشی اساسی در اجرای برنامه مطرح شده است. در این میان، اعلام شده بود که اجرای نخستین نوبت کالابرگ الکترونیکی تا روز جمعه معطل شده و احتمالاً با دو سه روز تاخیر مواجه خواهد شد. اگرچه مسئولان ابراز امیدواری کرده‌اند که همکاران در سازمان برنامه و بودجه منابع لازم را فراهم آورند و از هفته آینده طرح راه‌اندازی شود، اما هماهنگی‌های بین‌المللی و داخلی همچنان از نگرانی‌های اصلی به شمار می‌رود.
همچنین، نمایندگان مجلس و مسئولان اجرایی همچون شاهرخ رامین و علی بابایی کارنامی تأکید کرده‌اند که تأمین منابع از صندوق توسعه ملی و هماهنگی‌های لازم بدون شک از راه خواهد گذشت. این هماهنگی‌ها در کنار ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز، زمینه اجرای موفق طرح را برای تأمین نیازهای اساسی خانوارهای یارانه‌بگیر فراهم می‌سازد.
انتظارات از اجرای طرح و نظرات مسئولان
با وجود چالش‌های موجود، مسئولان ارشد از اجرای به‌موقع طرح «شما» مطمئن هستند. بر اساس اظهارات احد رستمی، سرپرست دفتر مطالعات رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، همکاران در سازمان برنامه و بودجه تلاش می‌کنند تا منابع اجرایی به زودی فراهم شود. علاوه بر این، مرجان دبیری، سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیکی، بر ویژگی‌های جدید طرح مانند انتقال اعتبار از مرحله اول به مرحله دوم و امکان خرید چند قلم کالای اساسی تأکید کرده است.
از سوی دیگر، نمایندگان مجلس نیز اظهار کرده‌اند که اجرای طرح کالابرگ از اولویت‌های اصلی دولت بوده و تأکید نمایندگان بر آغاز به کار این طرح، بیانگر انتظارات جامعه از یک سیستم یارانه‌ای شفاف و کارآمد است. به گفته ایشان، حتی رئیس جمهور نیز نامه‌ای به مقام معتمد رهبری ارسال کرده تا منابع از صندوق توسعه ملی جهت تأمین اعتبار لازم جهت اجرای طرح اختصاص یابد.
نکات مهم و کلیدی طرح کالابرگ رمضان و عید نوروز
در پایان، می‌توان گفت طرح کالابرگ الکترونیکی «شما» در ماه رمضان، گامی مهم در راستای بهبود نظام حمایت‌های اجتماعی و افزایش شفافیت در توزیع یارانه‌های نقدی است. با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌های دولتی و توجه به نیازهای واقعی خانوارهای یارانه‌بگیر، انتظار می‌رود این طرح بتواند پاسخگوی نیازهای اساسی مردم و تأمین کالاهای ضروری در شرایط اقتصادی کنونی باشد.
جهت پیگیری و ارائه نظرات و یا ثبت شکایت در خصوص هرگونه مشکل اجرایی، مراجعه به سایت حمایت به آدرس https://hemayat.mcls.gov.ir توصیه می‌شود. این سامانه با هدف پاسخگویی سریع به ابهامات و رفع نواقص اجرایی، بستری مناسب جهت پیگیری مشکلات مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است.
با توجه به تمامی ابعاد بررسی شده، انتظار می‌رود طرح کالابرگ در کنار کاهش واسطه‌گری و بهبود شرایط معیشتی، موجبات رشد اقتصادی و افزایش قدرت خرید دهک‌های یک تا هفت یارانه‌بگیر را فراهم آورد. اجرای به‌موقع و شفاف این برنامه نه تنها موجب ارتقای سطح تغذیه و سلامت عمومی می‌شود بلکه می‌تواند زمینه‌ای برای بازنگری در سیاست‌های یارانه‌ای و حمایت‌های اجتماعی کشور باشد.
موفقیت این طرح مستلزم همکاری گسترده میان نهادهای دولتی، افزایش آگاهی عمومی و نظارت مستمر بر اجرای دقیق مقررات است. امید است که با اجرای صحیح طرح «شما»، خانواده‌های یارانه‌بگیر بتوانند در ماه رمضان در وهله اول و عید نوروز ۱۴۰۴ در مرحله دوم از یک سیستم حمایت محور و کارآمد بهره‌مند شوند و بار دیگر اثبات گردد که با هماهنگی و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌توان در جهت بهبود زندگی مردم گام‌های مؤثری برداشت.
نظر شما