بورس، سکه، دلار و یا مسکن؛ کدام بازار بیش‌ترین بازدهی را دارد؟
این گزارش نشان می‌دهد که در بازارهای مالی ایران، انتخاب استراتژی سرمایه‌گذاری مناسب، به ویژه در کوتاه‌مدت، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
در بازارهای مالی ایران، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت با ریسک بالایی همراه است و هیچ بازاری برتری پایداری ندارد. در مقابل، بورس و سکه در میان‌مدت و بلندمدت، بازدهی قابل‌توجهی را ارائه می‌دهند، به‌ویژه بورس که با افزایش افق سرمایه‌گذاری، عملکرد بهتری دارد. مسکن در بلندمدت، کمترین بازدهی را در میان بازارهای مورد بررسی نشان می‌دهد. این یافته‌ها، بورس و سکه را به گزینه‌های جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاری‌های میان‌مدت و بلندمدت تبدیل می‌کند.
یکی از دغدغه‌های همیشگی افراد در طول زندگی، مدیریت سرمایه و دارایی‌هایشان بوده است. در ایران، شرایط پیچیده بازار و ریسک‌های موجود، فرآیند سرمایه‌گذاری را سخت‌تر کرده است. نوسانات ارز، تحریم‌ها و عدم شفافیت در عرصه سیاست‌گذاری، تنها بخشی از مشکلات موجود است که پیش‌بینی بازارها را دشوار می‌کند. سرمایه‌گذاری به طور عام یک موضوع کاملاً پیچیده و چندوجهی است؛ در حقیقت یک سرمایه‌گذاری موفق نیازمند بررسی و تحلیل ابعاد مختلفی همچون ریسک، بازدهی، نقدشوندگی و… است. همین چندبعدی بودن است که مسئله سرمایه‌گذاری با بازدهی مناسب را امری دشوار کرده است و در مقیاس جهانی، افراد عادی کمتر به طور مستقیم وارد بازارهای مالی به ویژه بازارهای پرنوسان می‌شوند.
در این شرایط، پرسش مهم این است که کدام بازار اقتصاد ایران برای سرمایه‌گذاری مناسب است؟
هرچند همان‌گونه که اشاره شد، سرمایه‌گذاری مناسب بر اساس ابعاد مختلفی همچون ریسک و بازدهی تعریف می‌شود، اما در این گزارش تنها به یک بعد آن یعنی بازدهی می‌پردازیم. بنابراین شاید بهتر باشد که پرسش خود را این‌گونه مطرح کنیم:
کدام بازار در اقتصاد ایران بازدهی و سود بالاتری را به همراه دارد؟
برای پاسخ به این پرسش از میان بازارهای مختلف، چهار بازار اصلی کشور یعنی سکه (سکه امامی)، بورس (شاخص کل بورس)، مسکن (میانگین قیمت مسکن در تهران) و دلار را در نظر می‌گیریم. همچنین برای اینکه بررسی جامعی از بازارهای اقتصاد ایران را ارائه دهیم، بازدهی را در سه افق زمانی کوتاه‌مدت (یک‌ساله)، میان‌مدت (سه‌ساله) و بلندمدت (پنج‌ساله) بررسی می‌کنیم.
هیچ بازاری در کوتاه‌مدت برنده نیست
بررسی‌ها نشان می‌دهد هیچ‌یک از بازارهای مورد بررسی در بازه زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲ در کوتاه‌مدت به عنوان بازار برنده مطلق نبوده‌اند. به بیان دیگر، در هر سال یک بازار به عنوان بازار برنده بوده و بالاترین بازدهی را ثبت کرده است. به عنوان مثال، در حالی که در سال ۱۳۹۹ بورس با ثبت بازدهی یک‌ساله حدود ۳۵۰ درصدی با اختلاف بهترین عملکرد را در مقایسه با سه بازار دیگر به دست آورد، اما در سال ۱۴۰۰ این بازار بازدهی تنها ۴ درصدی را به همراه داشت که بدترین عملکرد در میان بازارهای مورد بررسی بود.
نمودار زیر بازدهی کوتاه‌مدت بازارهای مورد نظر را نشان می‌دهد. اعداد نمودار، میانگین بازدهی کوتاه‌مدت در ماه‌های مختلف سال را نمایش می‌دهد. به عنوان مثال برای محاسبه بازدهی کوتاه‌مدت سکه، بازدهی یک‌ساله سکه را برای ماه‌های مختلف محاسبه کرده و میانگین آن را به عنوان بازدهی کوتاه‌مدت مربوط به هر سال در نظر گرفتیم.
این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت به ویژه برای افراد غیرحرفه‌ای تا چه اندازه می‌تواند پرریسک باشد. به طور مشخص فرض کنید فردی در سال ۱۳۹۹ بازار مسکن را برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت انتخاب می‌کرد، بازاری که در آن سال بدترین عملکرد را در میان چهار بازار مورد بررسی داشت. این فرد با مشاهده بازدهی ۳۵۰ درصدی بورس در سال ۱۳۹۹، سرمایه خود را از بازار مسکن خارج و وارد بورس می‌کند. اما در سال ۱۴۰۰ بورس با ثبت بازدهی ۴ درصدی بدترین عملکرد را داشته و در نقطه مقابل، مسکن با ۳۶ درصد بالاترین بازدهی را ثبت کرده است. موضوعی که نشان می‌دهد استراتژی کوتاه‌مدت و انتخاب اشتباه تا چه اندازه می‌تواند بازدهی سرمایه‌گذاری شما را تحت تأثیر قرار دهد.
هرچند نمی‌توان از میان چهار بازار مورد بررسی، یک بازار را به طور مطلق برنده کوتاه‌مدت دانست، اما برای آنکه دید بهتری از عملکرد بازارها در کوتاه‌مدت داشته باشیم، آن‌ها را بر اساس امتیازدهی رتبه‌بندی می‌کنیم.
برای این منظور، برای هر سال به هر یک از بازارها امتیازی بین یک تا چهار می‌دهیم؛ بازاری که بالاترین بازدهی را ثبت کرده امتیاز چهار می‌گیرد و در نقطه مقابل، امتیاز بازار با کمترین بازدهی برابر با یک خواهد بود. در نهایت مجموع امتیاز هر بازار را برای ۱۲ سال به دست می‌آوریم که در جدول زیر نشان داده‌شده است.
| سکه | دلار | بورس | مسکن |
| ۳۴ | ۲۹ | ۲۸ | ۲۹ |
همان‌گونه که مشخص است، هرچند بازار سکه بالاترین امتیاز را به دست آورده، اما عملاً تفاوت معناداری میان بازارهای مورد بررسی وجود ندارد. این موضوع به ویژه در میان بازارهای ارز، بورس و مسکن واضح‌تر است. بنابراین به نظر می‌رسد که برای افراد عادی و غیرحرفه‌ای، استراتژی کوتاه‌مدت می‌تواند سرمایه‌گذاری آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و به طور مشخص بازدهی مناسبی را به دست نیاورند.
بورس و سکه برنده میدان میان‌مدت!
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بازه زمانی میان‌مدت (سه‌ساله) بورس به طور میانگین بازدهی بالاتری را نسبت به سایر بازارها نصیب سرمایه‌گذاران کرده است؛ به گونه‌ای که در ۱۲ سال مورد بررسی، بورس در ۹ سال بیش‌ترین بازدهی میان‌مدت را داشته است. پس از بورس، می‌توان گفت که سکه بیش‌ترین بازده را ثبت کرده است. البته باید به دو نکته مهم در این خصوص اشاره کرد.
اول: بازدهی بورس بر اساس بازدهی شاخص کل محاسبه شده است، بنابراین این بدان معنی است که اگر شخصی سبد سرمایه‌گذاری خود را متناسب با اهمیت سهام مختلف در محاسبه شاخص تشکیل داده باشد، چنین بازدهی را کسب کرده است. به بیان دیگر، بازدهی سبدهای مختلف سرمایه‌گذاری متفاوت خواهد بود.
دوم: بازده بسیار بالای بورس در سال‌های پایانی دهه نود باعث ایجاد اختلاف با بازارهای دیگر شده است در صورتی که به طور کلی اختلاف فاحشی با بازار سکه مشاهده نمی‌شود.
نمودار زیر بازدهی میان‌مدت بازارهای مورد نظر را نشان می‌دهد.
همانند بخش قبلی، برای آنکه تصویر روشن‌تری از عملکرد بازارها به دست بیاوریم، آن‌ها را بر اساس امتیازدهی رتبه‌بندی می‌کنیم که در جدول زیر نشان داده‌شده است.
| سکه | دلار | بورس | مسکن |
| ۳۴ | ۲۵ | ۴۰ | ۲۲ |
همان‌طور که مشخص است بورس و سکه نسبت به دو بازار مسکن و دلار بازده بالاتری دارند. اگرچه که بر خلاف کوتاه‌مدت بازار سکه در مقابل بورس حرفی برای گفتن ندارد اما همچنان بازار پرسودی محسوب می‌شود. بازار ارز و مسکن نیز در رتبه‌های بعدی سودآورترین بازارها قرار دارند.
مسکن بازنده بلامنازع بازارها در بلندمدت
در گام آخر بازدهی چهار بازار مورد نظر در بلندمدت (پنج‌ساله) بررسی شده است. نتایج بازدهی بلندمدت تقریباً مشابه بازه زمانی میان‌مدت است اما یک تفاوت عمده دارد. محاسبات نشان می‌دهد که در بلندمدت بازار مسکن، بدترین عملکرد را داشته است. نمودار زیر بازدهی میان‌مدت بازارهای مورد نظر را نشان می‌دهد.
همانند دو بخش قبلی، برای آنکه تصویر بهتری از عملکرد بازارها به دست بیاوریم، آن‌ها را بر اساس امتیازدهی رتبه‌بندی می‌کنیم که در جدول زیر نشان داده‌شده است.
| سکه | دلار | بورس | مسکن |
| ۳۳ | ۲۵ | ۴۴ | ۱۸ |
همان‌گونه که اشاره شد، نتایج تقریباً مشابه با بازه زمانی میان‌مدت است اما دو تفاوت عمده دارد؛
- بورس در بلندمدت فاصله بیشتری نسبت به بازار سکه گرفته است؛ به بیان دیگر هر چه افق سرمایه‌گذاری بیشتر شود، بورس بازدهی بیشتری را در مقایسه با سایر بازارها نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند.
- مسکن قطعاً در بلندمدت بازار بازنده محسوب می‌شود؛ به گونه‌ای که طی ۱۲ سال مورد بررسی، در ۸ سال پایین‌ترین بازدهی بلندمدت را نصیب سرمایه‌گذاران کرده است!
در کدام بازار سرمایه گذاری کنیم؟
این گزارش نشان می‌دهد که در بازارهای مالی ایران، انتخاب استراتژی سرمایه‌گذاری مناسب، به ویژه در کوتاه‌مدت، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. هیچ بازاری به‌طور مداوم در کوتاه‌مدت برنده نبوده و عملکرد بازارها سال‌به‌سال متغیر است. این موضوع، ریسک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت را برای افراد غیرحرفه‌ای افزایش می‌دهد. در میان‌مدت و بلندمدت، بورس و سکه، بازدهی بالاتری نسبت به مسکن و دلار داشته‌اند، به‌ویژه بورس که با افزایش افق سرمایه‌گذاری، عملکرد بهتری را نشان می‌دهد. در مقابل، مسکن در بلندمدت، بازدهی کمتری نسبت به سایر بازارها داشته است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بورس و سکه، به‌ویژه برای سرمایه‌گذاری‌های میان‌مدت و بلندمدت، می‌تواند گزینه‌های جذاب‌تری باشند، در حالی که سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و سرمایه‌گذاری در مسکن نیاز به دقت و توجه بیشتری دارد.
نظر شما