استراتژی معامله سهام سود آور در ماه های پایانی سال ۱۴۰۱

صفحه اقتصاد - بورس تهران بعد از رشد نسبتا شتابان دو ماهه اول سال 1401، دچار ریزش نسبتاً قابل توجهی شد ولی در ماه ها و هفته های اخیر یعنی از آبان 1401، شاخص بورس، رشد قابل توجهی را شروع کرد و تاکنون حدود 350 هزار واحد رشد کرده است. در وضعیت فعلی، یک سوال این است که شاخص کل بورس و در مجموع بورس تهران، به رشد کنونی ادامه می دهد یا دچار ریزش می شود.

در گفتگوی « صفحه اقتصاد » با دکتر مریم محبی ( مشاور سرمایه گذاری و کارشناس بازار سرمایه )، رشد هفته های اخیر بورس و این که آیا بورس تهران، پتانسیل رشد را در ماه های آینده خواهد داشت، بررسی و تحلیل شده است.

*****

*شاخص کل بورس در روز سه شنبه 27 دی 1401 با حدود 6 هزار واحد افزایش به یک میلیون و 687 هزار واحد رسید که نسبت به رقم شاخص در آخرین روز کاری سال 1400 که یک میلیون و 367 هزار واحد بود، فعلاً در حد 23 درصد افزایش و بازدهی نشان می دهد.

البته در ماه های فروردین و اردیبهشت امسال هم، شاخص کل رشد شتابانی داشت ولی در ادامه کاهش پیدا کرد و در اواسط آبان امسال تا یک میلیون و 241 هزار واحد پایین رفت. آیا این 23 درصد افزایش شاخص کل بورس از اول امسال تاکنون، بازدهی رضایت بخشی برای فعالان بازار بوده است؟

-اگر بخواهیم در مقایسه با روال های قبلی بورس بگوییم، یعنی آن چیزی که طی دو سال اخیر، فعالان بورسی شاهد آن بوده اند، بله. این مقدار بازدهی بورس، از این نظر رضایت بخش است، اما در مقایسه با تورم، سایر بازارها و بازدهی ای که واقعاً این بازار ارزنده می تواند داشته باشد، جواب من خیر است.

بنابراین، جواب دادن به این سوال بستگی به این دارد که ما با چه دیدی به این بازار و بازدهی آن نگاه کنیم. به همین دلیل، جواب دادن به این سوال، بیش تر بستگی به نوع دید ما دارد. این مقدار بازدهی شاخص بورس، نمی تواند افراد حرفه ای بازار را راضی کند، اما افرادی که درمانده بودند، یعنی پول های آنها در بورس گرفتار شده بود و پول های آنها به مدت دو سال، گروگان گرفته شده بود، این مقدار بازدهی، آنها را راضی می کند.

استراتژی معامله سهام سود آور در ماه های پایانی سال 1401

*در همین هفته های قبل ارزش کل بورس، کمتر از 5 هزار هزار میلیارد تومان (5 تریلیون تومان) بود. الان ارزش کل بورس به 6227 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. این مقدار افزایش، یعنی این که نسبت به کل ارزش بورس در حد 1200 هزار میلیارد تومان اضافه شده.

سهامدارانی بودند که در ماه ها و هفته های قبل، از وضعیت بورس تهران ناراضی بودند و حتی تجمع می کردند. با این مقدار افزایش ارزش بورس در ماه های اخیر، آیا روحیه این افراد بهتر شده یا نه؟

-این مقدار افزایش ارزش بورس، بی تاثیر نیست و قطعاً روحیه این افراد بهتر شده ولی مقایسه کنیم با آن روند فرسایشی که طی دو سال ، سهامداران را اذیت کرد و فعالان بازار را آزار داد. ما نباید فراموش کنیم که بسیاری از حرفه ای بازار را هم اذیت کرد.

بنابراین، این روال مثبتی که الان در بورس می بینیم در مقایسه با سهم های ارزنده ای که در بازار وجود دارد، روال غیر منطقی ای نیست و روالی است که باید ادامه دار باشد. آن چیزی که فعال حرفه ای این بازار، به دنبال آن است، روند مثبت همیشگی نیست، بلکه روند معقول و مبتنی بر عرضه و تقاضا است.

وقتی فعال بازار، یک سهم ارزنده را بر اساس روش های ارزشگذاری بنگاه ها و سهام از جمله روش دی دی ام (روش تنزیل سود سهام/ DDM ) یا روش گوردون ( Gordon ) انتخاب می کند که الان قیمت آن کمتر از ارزش واقعی بوده و آن را ارزنده می بیند، این سهم نباید وارد چرخه فرسایشی شود.

در این حالت، باید رفتار معقولی اتفاق بیفتد. ما در چند سال اخیر و حداقل در دو سال اخیر، این روند معقول را ندیده ایم. بنابراین، فقط روند معقول هست که سهامدار را راضی می کند و نه روند مثبت یک طرفه و بدون دلیل، یا گذشتن شاخص بورس از یک عدد یا مقاومت یا همین طور افزایش قیمت. گاهی اوقات ممکن است یک هیجان ایجاد شود و یک عده که حتی دلیل بودن شان در بورس را نمی دانند راضی شوند ولی فعالان بازار به دنبال بازار منطقی هستند. فقط بازار منطقی هست که فعالان بازار را راضی نگه می دارد.

*آن موضوع چرخه فرسایشی که به آن اشاره کردید، آیا فقط ناشی از رفتار دولت است یا این که احتمالاً شرکت های بزرگ و سهامداران عادی و آماتور هم در این وضعیت تاثیر دارند؟

-اگر ما بخواهیم نوک پیکان را صرفاً به سمت دولت یا سهامدار تازه وارد بگیریم، دچار خطای شناختی می شویم. دولت، با تصمیماتی که می گیرد ریسک سیستماتیک بازار را زیاد می کند. دولت، با دخالت هایی که می کند بازار را از حالت بازار رقابتی خارج کرده و به یک بازار دستوری تبدیل می کند.

همچنین دولت، با اِعمال سلیقه هایی که در روند قیمت گذاری سهم ایجاد می کند، سهم ها را اذیت می کند و صاحبان کسب و کار را که در فضای بورس اقدام به تامین مالی می کنند آزار می دهد. در نهایت، تمامی این موارد باعث می شود که بورس، سمت و سوی غیر منطقی پیدا کند و سهامدار، از ترس از دست دادن سرمایه خودش، رفتار هیجانی نشان بدهد.

همه این موارد، یک چرخه باطل است. بنابراین رفتار، عملکرد، نوع نظارت و نوع تصمیم گیری دولت، قطعاً در روند فرسایشی بازار تاثیر گذار است. ترس یا هیجان ناشی از ترس سهامدار نیز، به این روند فرسایشی، دامن زده و آن را بیش تر کرده است.

*اِعمال سلیقه در روند قیمت گذاری سهام که توسط دولت انجام می شود، به چه صورت است؟

-دولت با تصمیم گیری برای نرخ خوراک گازی پتروشیمی ها، با افزایش مالیات و با تغییر قوانین گمرکی، دسترسی شرکت ها و قیمت دست پیدا کردن شرکت های بورسی به مواد اولیه را تغییر می دهد. این کار، بر سود نهایی و عملکرد نهایی شرکت تاثیرگذار بوده و از طرف دیگر، سود نهایی شرکت بر قیمت سهم شرکت تاثیر می گذارد.

* بعضی اقتصاد دانان ایرانی اعتقاد دارند که دولت، خوراک گاز ارزان و یارانه ای به شرکت های پتروشیمی می دهد و حتی می گویند به شرکت های پتروشیمی ایران رانت داده می شود.

این اقتصاددانان همچنین انتقاد می کنند که این شرکت های پتروشیمی، با صادرات محصولات خودشان، درآمدهای زیادی کسب کرده و ارز حاصله را با روش های مختلف در داخل کشور گران تر می فروشند. دولت در این وسط و بین دو دیدگاه و دو گروه متفاوت، باید چه کار کند؟

-آن چیزی که ما در بازار بورس به دنبال آن هستیم، این است که بازار بورس باید یک بازار کارا باشد. بازار بورس باید بازاری کارا و مبتنی بر عرضه و تقاضا باشد. عرضه، همان سهم هایی هستند که در بازار، در دست خریداران و فروشندگان می چرخد. در حالی که تقاضا، پولی است که وارد بازار می شود و برای این عرضه ها، مشتری ایجاد می کند.

وقتی بازار ما، بازاری کارا و مبتنی بر دو نیروی عرضه و تقاضا نباشد، شاهد رفتارهای غیر منطقی از سمت بازار، سمت عرضه کننده، سمت مشتری و سمت سهم خواهیم بود. بنابراین، ما درباره بازاری صحبت می کنیم که دولت، به نام حمایت، در این بازار مداخله می کند.

همچنین دولت، با دو، سه نرخی کردن یک چیز واحد مثل دلار، ایجاد رانت می کند. از طرف دیگر، دولت، راه های در رو، برای استفاده کنندگان را ایجاد می کند. در نهایت، ضرر این کارها به جیب سهامدار و شرکت می رود.

*فرضاً دولت چه اقداماتی انجام می دهد که ریسک سیستماتیک به بازار وارد می کند؟

-برای مثال، اگر قرار است یک سهم در حد 50 درصد کاهش قیمت پیدا کند، دولت نیاید با صندوق تثبیت بازار و به طور غیر شفاف، در بازار مداخله کند. با این حال، دولت مداخله کرده و یک روز قیمت این سهم را 2 درصد منفی کرده و روز بعد 3 درصد منفی کند ولی اسم آن را حمایت می گذارد.

دولت باید اجازه بدهد حباب سهم، تخلیه شود و این سهم، به قیمت واقعی خود برسد. از طرف دیگر، اگر واقعاً سهمی، ارزنده هست و قیمت آن باید رشد کند، چرا دولت جلوی رشد آن را می گیرد.

بنابراین ریسک سیستماتیک دولت، صرفاً در صورتی کاهش پیدا می کند که دولت، به بازار اجازه تنفس کردن و واقعی بودن را بدهد و در بازار دخالت نکند. مداخله در بازار، چه در قالب حمایت و چه در قالب جلوگیری از رانت یا هر چیز دیگر، به نفع بازار سرمایه نیست.

*یکی از نکاتی که به عنوان حمایت دولت از بورس معرفی می شود، این است که در لایحه بودجه سال 1402، دولت پیشنهاد کرده که 15 هزار میلیارد تومان به صندوق تثبیت بازار سرمایه پرداخت شود.

در عمل، این نوع کارها برای است که مدیران این صندوق، تلاش کنند که رضایت سهامداران جذب شود. آیا شما موافق تصویب این کمک 15 هزار میلیارد تومانی به بورس و صندوق تثبیت بازار سرمایه نیستید؟

-من موافق تصویب این کمک نیستم. به دلیل این که عملکرد صندوق تثبیت بازار سرمایه برای ما مشخص نیست. ما نمی دانیم صندوق تثبیت بازار سرمایه، چه سهامی می خرد، چرا می خرد، چرا می فروشد، در چه قیمتی می خرد و در چه قیمتی می فروشد.

عملکرد صندوق تثبیت بازار سرمایه، مشخص نبوده و عملکرد آن شفاف نیست. وقتی ما نمی توانیم بفهمیم که صندوق تثبیت بازار سرمایه، با چه هدفی وارد یک سهم می شود، عملاً این صندوق تثبیت بازار سرمایه، نمی تواند اثر مثبت داشته باشد.

دکتر مریم محبی (مشاور سرمایه گذاری و کارشناس بازار سرمایه)

*شاخص کل بورس، در کانال صعودی بوده و در روزهای اخیر یک مقدار از سقف کانال صعودی بالاتر رفته است. این بالاتر رفتن از سقف کانال صعودی، از آذر 1399 تا الان بی سابقه است. شما فکر می کنید این وضع احتمالاً ادامه پیدا کند و حتی شاخص کل وارد کانال یک میلیون و 700 هزار واحدی شود؟

-گذر از عدد یک میلیون و 700 هزار واحد، در شرایطی که شاخص کل، حوالی همین عدد هست، به دور از ذهن نیست، یعنی امکان ورود شاخص به کانال بالاتر وجود دارد و چیز بعیدی نیست. با این حال، شیب رشدی که در بازار بورس مشاهده می کنیم، از شیب تورم کمتر است.

ما اگر بخواهیم شیب تورم را از ابتدای سال 1401 تا امروز رسم کنیم و روند حرکتی بورس را نیز از ابتدای امسال تا الان رسم کنیم، قطعا، میانگین بازدهی بازار بورس، کمتر از تورم است. در این بین، بسیاری از سهم ها نیز هستند که نه تنها عملکرد مثبتی نداشته اند، بلکه حتی قیمت های آنها نزدیک به قیمت های ابتدای سال است.

این قیمت ها و این رفتارها نشان می دهد که بازار از هیجان خالی نشده. بازار به این درک رسیده که برخی سهم ها ارزنده هستند ولی هنوز هیجان ناشی از ترس را در بازار مشاهده می کنیم وگرنه امروز نباید بازار را پایین تر از سقف تاریخی سال 1399 ببینیم ولی می بینیم که هست.

ما همچنان بازار را کمتر از سقف تاریخی 3 سال قبل می بینیم. در حالی که الان ارزش پول، به طور قابل توجه، کاهش پیدا کرده ولی بازار آنقدر رشد نکرده است. حتی اگر ما بخواهیم به ارزش جایگزینی شرکت های بورسی نگاه کنیم همچنان بازار، پتانسیل رشد را دارد.

بر این اساس، نباید فکر کنیم که این میزان، میزانی هست که سهامدار به دنبال آن بوده و به آن رضایت می دهد. در حالی که بازار باید قدرت جذب پول بیش تر را داشته باشد و البته بازار، پتانسیل رشد بیش تر را هم دارد. در خوش بینانه ترین حالت، الان شاخص کل بورس باید بالاتر از کانال 2 میلیون واحد باشد ولی هنوز این شرایط اتفاق نیفتاده و من فکر می کنم مسیر بسیار دشواری را در پیش دارد تا به آنجا برسد.

*در روزها و هفته های اخیر، سهام شرکت های خودرویی رشد قابل توجهی نسبت به هفته های قبل داشته و قیمت سهام ایران خودرو نزدیک 100 درصد افزایش داشته است. از سهم های بانک ملت و بانک تجارت استقبال خوبی شده.

در عین حال، در بازار جهانی قیمت کامودیتی ها بالا رفته و بورس ایران هم، کامودیتی محور است. فکر می کنید در ارتباط با این شرکت ها و بانک ها و در حوزه شرکت های معدنی و فلزی و فولادی، احتمالاً چشم انداز چگونه هست و چشم انداز کل بازار را برای ماه های آینده چطور می بینید؟

-من چشم انداز بازار را مثبت می بینم چرا که از منظر کامودیتی ها در جهان، در شرایط مطلوبی به سر می بریم. به هر حال، جنگ قدرتی که در جهان به وجود آمده و ترسی که با محوریت طلا ایجاد شده، چشم انداز قیمت کامودیتی ها را مثبت نشان می دهد. بورس ایران هم بالغ بر 60 درصد، کامودیتی محور بوده و از قیمت های کامودیتی تاثیر می گیرد. بنابراین، از منظر کامودیتی ها در شرایط مطلوبی به سر می بریم.

از منظر ارزش جایگزینی شرکت ها، به دلیل کاهش قدرت ریال، افزایش تورم و افزایش بی رویّه چاپ پول و این که بازار سرمایه ایران تورم دوست است، از این نظر هم در شرایط مثبتی به سر می بریم.

از طرف دیگر، عرضه خودرو در بورس کالای ایران، باعث شده که چشم انداز سودآوری شرکت های خودرویی در بورس، مثبت باشد. بنابراین، ما از منظر بورس کالا هم در شرایط مثبت به سر می بریم.

با جمع بندی تمامی جوانب در کنار هم، می توانیم بگوییم بورس می تواند رشد کند ولی در مقابل، باید بگویم که بورس ما دیگر نمی تواند رشد بی منطق را قبول کند. البته همچنان هیجان ناشی از ترس را در بازار مشاهده می کنیم. در مجموع، بازار به سمت منطقی تر شدن می رود.

اگر هم شاهد رشدی در بازار بورس باشیم، این رشد به صورت منطقی و روی سهم های خاص و دارای پتانسیل خواهد بود. این طور نخواهد بود که تمامی سهم های بد و خوب بازار با همدیگر مثبت شوند.

استراتژی معامله سهام سود آور در ماه های پایانی سال 1401

*چه سهم هایی پتانسیل رشد را دارند؟

-سهم های سود محور، سهم هایی که عملکرد خوبی داشته اند و از منظر بنیادی، سود خوبی شناسایی کرده اند، دارای پتانسیل رشد هستند.

*فرضاً از بین شرکت های خودرویی، معادن و فلزات و پتروشیمی ها، آن سود محور بودن مورد نظر شما شامل کدام صنایع می شود؟

-ما در تمامی صنایع، سهم های خوب و سهم های بد داریم. به جای این که ما بر صنعت محور بودن متمرکز شویم، باید بر سهم محور بودن تمرکز کنیم، یعنی نگوییم همه سهم های فلان گروه بورسی، خوب هستند و سهم های فلان گروه بورسی، بد هستند. ما در تمامی صنایع، سهم های خوب و بد را داریم. ما باید بتوانیم سهم های سودده، سهم های پُر پتانسیل و سهم هایی را که ارزنده هستند، پیدا کنیم.