در این مطلب از صفحه اقتصاد، به توضیحاتی درباره اینکه یک شرکت چه موقع زیان می بیند؟، خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.

مالیات شرکت ها

پرداخت مالیات شرکت ها، نه تنها در ایران بلکه در تمامی کشور‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل است که آگاهی از نحوه محاسبه مالیات شرکت ها و دانستن پاسخ سوالات مالیاتی، می‌تواند به مدیریت درست هزینه‌ها و سودآوری یبیشتر شرکت کمک کند. چراکه بسیاری از مجموعه‌ها به دلیل عدم آگاهی نسبت به قوانین مالیاتی شرکت ها و سیستم مالیاتی، مجبور به پرداخت جریمه‌های سنگینی می‌شوند.

مالیات بر درآمد شرکت ها

مالیات بر درآمد نوعی مالیات است که توسط دولت بر افراد و اشخاص اعمال می‌شود و بسته به درآمد و عواید پرداخت‌کننده مالیات متغیر است و عموماً مقدار مالیات بر درآمد برابر درصدی از درآمد قابل مالیات‌گیری است.

مالیات ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیر مستقیمی است که بر تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین وضع می‌گردد. در قوانین مالیاتی شرکت ها، مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات عام بوده که به صورت چند مرحله‌ای، از اضافه ارزش کالا‌ها یا خدمات تولید و ارائه شده در مراحل مختلف اخذ می‌شود.

مالیات حقوق و دستمزد

طبق ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره درآمد کسب می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند.

از منظر حسابداری و به طور ساده، به جای سود، شاهد زیان در صورت سود و زیان خواهیم بود. حال باید ببینیم چه هزینه‌هایی از نظر قانون مالیات‌های مستقیم به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی تلقی می‌گردند؟ اهمیت بحث هزینه‌ها در این قانون فوق‌العاده زیاد بوده و می‌بایست مورد توجه حسابداران، مدیران مالی و صاحبین کسب و کارها قرار گیرد. در ابتدا می‌بایست ماده 147 قانون مالیات‌های مستقیم را بررسی کنیم؛ در این ماده شاهد اعلام شرایط پذیرش هزینه‌ها به صورت کلی هستیم: هزینه‌هایی که در حدود متعارفِ متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر ‌باشد.
پس چندین شرط مهم برای پذیرش هزینه‌ها در این ماده تصریح شده است:

1. متکی بودن به اسناد و مدارک (گاهی اوقات از جایی هزینه می‌شود که ممکن است فاکتور معتبری ارائه نگردد، مثل: هزینه سوخت؛ که قانونگذار این موارد را پذیرفته است.)
2. مربوط به خود شرکت باشد (به عنوان مثال: هزینه‌های مربوط به مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره نباید جزء هزینه‌های شرکت تلقی گردد.)
3. در دوره مالی مربوطه باشد. (به عنوان مثال: برای سال مالی 1400 هزینه های سنوات قبل منظور نگردد.)
4. گاهی اوقات در ماده 148 شاهد اعلام حد نصاب برای هزینه‌ها هستیم که اگر فراتر از آن انجام شده باشد، مازاد آن هزینه به عنوان هزینه قابل قبول تلقی نمی‌گردد.

همچنین در مواردی که هزینه‌ای در قانون مالیات‌های مستقیم پیش‌بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر در این قانون بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا مصوبه ‌هیأت وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود؛ مثلاً: کمک‌های اشخاص حقیقی و حقوقی برای احداث مساجد، مصلاها و مدارس علمیه به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی مـی‌شـود. اداره اوقـاف و امـور خـیریه تنها مرجع تأیید اسناد هـزیـنـه کـمک اشخـاص حـقـیقی و حـقـوقی برای احداث مـساجد می‌باشند. (بخشنامه 92890 مورخ 1387/09/13)

و اما همین ماده 147 سه تبصره مهم دارد که باید به آن‌ها مسلط باشیم:

تبصره 1: هر کجا در ماده 148 واژه “مؤسسه” به کار رفت، منظور اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی گروه اول است؛

تبصره 2: هزینه‌های مربوط به درآمدهایی که از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌شود، به‌عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند؛ یعنی مثلاً یک شرکت که کار صادرات انجام می‌دهد و نرخ صفر است، هزینه‌های مربوط به آن قابل قبول نیست.

تبصره 3: چنانچه هزینه‌های بالای 5 میلیون تومان باشد، باید از سیستم بانکی شرکت پرداخت گردد. (البته با صدور بخشنامه 200/96/131 مورخ 1396/10/04 مشکل پرداخت هزینه‌ها از محل تنخواه یا جاری شرکاء حل شده است)

تا اینجا ماده 147 ق.م.م به طور کامل بررسی شد. ماده 148 نیز به‌صورت موردی نسبت به اعلام شرایط پذیرش هزینه‌ها اقدام نموده است که اشراف بر روی آن از اوجب واجبات است. اما بحث ما در این مطلب، فقط بند 12 آن می باشد که اشعار داشته: ‌زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آن‌ها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال های بعد استهلاک‌ پذیر است.

نکته بسیار مهم در مورد این بند، احراز شدن یا نشدن آن برای گروه رسیدگی کننده می‌باشد. پس نتیجه می‌گیریم که چنانچه یک شرکت در اظهارنامه مالیاتی خود، زیان ابراز نماید، گروه رسیدگی کننده کاملاً بررسی می‌کند که آیا هزینه‌های اعلامی مطابق با مواد 147 و 148 هستند یا نه که متأسفانه در رویه اجرایی و در اکثر اوقات، این زیان مورد پذیرش واقع نمی‌گردد.

حال فرض کنیم که این زیان مورد پذیرش گروه رسیدگی کننده قرار گرفت؛ چه اتفاقی می‌افتد؟ جواب: مؤدی می‌تواند تا میزان زیان تأیید شده خود از مالیات سال یا سال‌های بعد کسر کند و هیچ محدودیتی هم از بابت تعداد سال‌ها وجود ندارد.

اما یک سؤال جالب، اگر در اظهارنامه تسلیمی به سازمان امور مالیاتی، زیان خود را ابراز نکردیم، آیا راهی هست که بتوان زیان را برای آن سال لحاظ کرد؟ پاسخ، بله در پاراگراف آخر بند 8 بخشنامه 200/98/24 مورخ 1398/03/21 ملاحظه می‌کنیم: در مواردیکه مؤدیان مالیاتی، زیان سنواتی خود را در اظهارنامه عملکرد درج ننمایند، کسر آن از مالیات ایشان منوط به ارائه درخواست کتبی از طرف مودیان می باشد.

آیا زیان شرکت های با درآمد نرخ صفر یا نرخ مقطوع پذیرفته می شود؟

پاسخ، خیر به استناد تبصره 2 ماده 147 ق.م.م این زیان نمی تواند مورد پذیرش واقع گردد. چنانچه استارتاپی در چند سال اول فعالیت خود صرفاً دارای هزینه‌هایی بوده و فاقد درآمد باشد، آیا زیان آن سال‌ها مورد پذیرش قرار می‌گیرد؟ نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، این موضوع است که:

• اولاً استارتاپ‌ها باید پرونده خود را به‌صورت حقیقی یا حقوقی در سازمان امور مالیاتی تشکیل دهند.
• دوماً از زمان تشکیل پرونده به بعد تمامی هزینه‌های خود را مستند به اسناد و مدارک مثبته به آن سازمان ارائه دهند.
• سوماً چنانچه هزینه حقوق و دستمزدی دارند، باید علاوه بر ارسال لیست بیمه به سازمان تأمین اجتماعی، لیست مالیات بر حقوق و پرداخت مالیات حقوق را به آن سازمان نیز داشته باشند.
• چهارماً تمامی هزینه‌های خود را در دفاتر قانونی و اظهارنامه خود درج نمایند.

آیا زیان مؤسسات نیز علاوه بر شرکت ها مورد پذیرش قرار می گیرد؟

جواب، چنانچه هزینه‌های اعلامی مطابق با مواد 147 و 148 ق.م.م باشد، بله

نکته: در قانون مالیات‌های مستقیم و از منظر هزینه‌ها، هیچ تفاوتی بین شرکت‌ها و مؤسسات وجود ندارد. حال که با مفهوم مالیات شرکت‌ ها ی زیان ده آشنا شدید برای یادگیری مفاهیم تخصصی مالیات به صفحه ی آموزش مالیات مراجعه کنید.

آیا زیان شرکت های مستقر در مناطق آزاد نیز پذیرفته می شود؟

جواب، در قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1372/06/07 و در ماده 13 آن اشاره شده: اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه به انواع فعالیت‌های اقتصادی اشتغال دارند، نسبت به هر نوع فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد از ‌تاریخ بهره‌برداری مندرج در مجوز به مدت بیست سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم معاف خواهند بود و پس از‌انقضاء بیست سال تابع مقررات مالیاتی خواهند بود که با پیشنهاد هیأت وزیران به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.

پس قاعدتاً چنانچه شرکت‌های مستقر در مناطق آزاد به تکالیف مالیاتی خود عمل نمایند، مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شوند و زیان آنها مورد قبول واقع نمی‌گردد.

آیا زیان شرکت های مستقر در مناطق ویژه مورد قبول واقع می شود؟

به دلیل اینکه مناطق ویژه به خودی خود دارای معافیت خاصی در قوانین مالیاتی نمی‌باشند پس چنانچه زیانی ابراز نمایند و هزینه‌های آن‌ها مطابق با مواد 147 و 148 ق.م.م باشد، آن زیان مورد قبول واقع می‌گردد.