با نگاهی به قیمت جدید خودروها در سال ۱۴۰۲ بررسی شد
روند تاریخی خرید خودرو به قیمت کارخانه

صفحه اقتصاد – جواد نبوتی – جلوگیری از توزیع رانت نهفته در اختلاف قیمت خودرو در کارخانه و بازار سبب شد تا حدود ۳ سال پیش و پس از چالش‌هایی همچون وجود خودروهای تولیدی در پارکینگ‌های خودروسازان و عدم تحویل به موقع پس از یکسال به صورت سند در رهن که موجب بی‌اعتمادی مشتریان شد، وزارت صمت در یک برنامه تدوین‌شده خودروسازان را مکلف کند تا خودروسازان نسبت به تعیین تحویل به موقع در ۳ برنامه فروش زمانی، محصولات خود را از طریق سامانه خود با لیست قیمتی شفاف در قالب قرعه‌کشی عرصه نمایند.

پس از مدتی به دلیل اختلاف شدید قیمتی میان بازار و قرعه‌کشی تصمیم بر آن شد تا خودروسازها محصولات خود را بدون قرعه‌کشی در بازار بورس کالا عرضه کنند، اما به رغم تکذیب وزیر امور اقتصادی و دارایی به نظر این تصمیم هم لغو و دوباره طرح سامانه یکپارچه اینبار بدون قرعه کشی با قیمت‌ها و شرایط جدید آغاز شد.

بنا بر این گزارش ، به دلیل اینکه در عرضه مشکل وجود دارد، نمی‌توان به همه تقاضاها پاسخ درست داد و اگر قیمت خودرو متناسب با تورم، واقعی شود، بسیاری از تقاضاهای سوداگرانه که به دنبال سود حاصل از تفاوت قیمت کارخانه و قیمت بازار هستند، از دور تقاضا خارج می‌شوند.

با تمام اما و اگرها، برخی معتقدند که در حال حاضر تنها راهکار درست؛ عرضه خودرو به صورت قرعه‌کشی، متناسب با میزان تولید خودروسازها با بلوکه‌کردن هزینه مشخص شده تا زمان اعلام نتیجه می‌باشد تا با این روش دست دلالان از خرید با قیمت کارخانه‌ای و فروش در بازار آزاد خودرو تا حدودی کوتاه شود. ورود قرعه‌کشی به بازار عرضه خودرو توسط خودروسازان رئیس جمهور کشورمان در ۱۱ اسفند ماه سال ۱۴۰۰ با صدور ۸ فرمان با تاکید بر افزایش ۵۰ درصدی تولید خودرو، بر حذف تدریجی روند عرضه خودرو به صورت قرعه‌کشی و اصلاح و شفاف‌سازی فروش سریع خودرو به مردم خواستار تحول در عرضه و خرید خودرو شد.

به همین دلیل ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱، سیدرضا فاطمی امین، وزیر صمت، با معرفی سامانه یکپارچه فروش خودرو عرضه خودروهای داخلی را از طرق دیگر ممنوع اعلام کرد. در این طرح متقاضیان که دارای پلاک فعال نبوده و گواهینامه داشتند می‌توانستند با ورود به سامانه و پرکردن فیلدهای اطلاعات کاربری و محل سکونت پس از درخواست خودروی موردنظر ثبت نام کرده و بعد از برنده شدن نسبت به واریز وجه در پروفایل کاربری خود در سامانه خودروساز مربوطه اقدام نمایند. روند تحویل خودروها با کمی اختلاف در زمان تحویل اساسا طبق جدول اعلامی به صورت پیش فروش یکساله، تحویل ۹ ماهه، ۶ ماهه و ۳ ماهه در قالب فروش فوق‌العاده، فروش فوری و پیش فروش بود. فروش خودرو از طریق بورس کالا طرح فروش خودرو از طریق بورس کالا با نزدیک کردن قیمت کارخانه و بازار و حذف سوداگران به دلیل قرعه‌کشی در سامانه یکپارچه در سال گذشته به اجرا گذاشته شد.

در این طرح متقاضیان با حساب وکالتی و بلوکه کردن بخشی از پول در بانک خود می‌توانستند با ورود به سامانه سجام و انتخاب کارپردازی، اقدام به پرکردن قرارداد و کشف قیمت (بالاتر از قیمت اعلامی) کنند. دلالان که هدفشان کسب سود و استفاده از بازار برهم ریخته و شلم شوربای اقتصادی بود، در این طرح هم ورود کرده و با زدوبند با متقاضی دریافت خودرو با استفاده از کد ملی و شرایط مثبت دریافت خودرو توسط او، دوباره خودروها را از آن خود می‌کردند و در بازار آزاد با قیمتی نجومی و اختلاف زیاد با قیمت کارخانه به فروش می‌رساندند.

اشکالات دیگری در این طرح نیز وجود داشت و آن هم عدم همکاری برخی خودروسازها به دلیل نوع درخواست‌ها و تقاضاها بود. در حالی که متقاضیان محصولات شرکت سایپا و برخی شرکت‌های دیگر را بدون قرعه‌کشی و از طریق خود کارخانه یا بورس کالا خریداری می‌کردند، شرکت ایران‌خودرو برخی از محصولات خود را تنها از طریق قرعه‌کشی به فروش می‌رساند. در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۱ اخباری مبنی بر لغو عرضه خودرو در بورس کالا پس از اعلام خبر نامه‌نگاری مدیران خودروساز مبنی بر اعتراض بر این تصمیم و گفته عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه مبنی بر تصمیم این کمیسیون در خصوص حذف موضوع عرضه خودرو در بورس کالا از لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ انتشار یافت.

البته این خبر توسط خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی تکذیب شد و وی اعلام کرد که در اطلاعیه شورای رقابت چنین چیزی (منتفی شدن عرضه خودرو در بورس) وجود ندارد. مطابق با اعلام مسئولان کشور و سازمان بورس، فروش فوری خودرو در بورس کالا و با کف قیمت صورت می‌‌گیرد. به گفته مسئولان این حوزه، این روند ادامه خواهد داشت و شرکت‌های مختلف خودروهای خودرو را در بورس کالا عرضه خواهند کرد.