تابآوری اقتصاد در برابر نوسان ارز: چرا بازار دلار اینبار بیثباتتر شد؟
نوسانات شدید و صعودی قیمت دلار در هفتههای اخیر، بار دیگر تیر اخطار به اقتصاد ایران شلیک کرده است. اما این بار، ابعاد ماجرا فراتر از نوسانات معمول بازار است. در این گزارش، با واکاوی دقیق عوامل پشت پرده، از کاهش درآمدهای ارزی تا شوکهای سیاسی و روانی، به این پرسش کلیدی پاسخ میدهیم که چرا قیمت دلار با این شدت افزایش یافته و راه خروج از این التهاب چیست؟
نوسانات چشمگیر قیمت ارز در روزها و هفتههای اخیر، نه تنها بازار را با بیثباتی مواجه کرده، بلکه موجی از انتظارات تورمی را در جامعه ایجاد نموده است. بررسی روندهای گذشته نشان میدهد که بازار ارز ایران تنها در چنبره عرضه و تقاضای کلاسیک گرفتار نیست، بلکه مجموعهای پیچیده از عوامل سیاسی، روانی و انتظاری، روندهای قیمتی را شکل داده و تشدید میکند. در این شرایط، فهم پیوند میان تحولات سیاسی، فضای روانی جامعه و شاخصهای اقتصادی اهمیتی دوچندان یافته است.
حسین امیری، کارشناس اقتصادی، مهمترین دلایل این رشد شدید قیمت را در سه محور اصلی عنوان میکند: مسائل سیاسی، کاهش ورود ارز حاصل از صادرات و شوک ناشی از خبر افزایش احتمالی قیمت بنزین. به گفته وی، عدم تحقق برخی انتظارات اقتصادی پیشین، خود به تنهایی بسترساز التهاب در فضای بازار و رشد نرخ دلار بوده است. از سوی دیگر، کاهش بازگشت ارزهای صادراتی، به ویژه از بخشهای نفت و پتروشیمی، نقش مستقیمی در تنگنای عرضه و در نتیجه افزایش قیمتها ایفا کرده است.
این تحلیلگر تأکید میکند که تأثیر تحریمهای بینالمللی را نمیتوان نادیده گرفت؛ این محدودیتها اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده و چالشهای جدی برای بسیاری از صنایع ایجاد کردهاند. علاوه بر عوامل اقتصادی، امیری بر نقش پررنگ عوامل غیراقتصادی مانند اخبار مرتبط با تنشهای سیاسی، تحولات منطقهای و درگیریهای نظامی اشاره میکند که معمولاً با تشدید انتظارات تورمی، به افزایش قیمت ارز دامن میزنند.
وی همچنین به تأثیر خبرهای داخلی مانند بحث پیرامون هدفمندی یارانهها و قیمت بنزین پرداخت و توضیح داد: هنگامی که جامعه تصور کند قیمتها در آستانه یک افزایش کلی قرار دارد، تقاضای احتیاطی و سفتهبازانه برای ارز به عنوان یک پناهگاه امن، به طور ناگهانی افزایش مییابد و فشار صعودی بر قیمت وارد میآورد.
اما راه برونرفت از این شرایط چیست؟ امیری راهکار را در مدیریت هوشمندانه انتظارات میداند. به عقیده او، اگر بانک مرکزی و دولت بتوانند با بهرهگیری از ابزارهای سیاستی مناسب، انتظارات تورمی را به درستی مهار کنند و آرامش روانی را به بازار بازگردانند، رشد شتابزده و غیرمنطقی نرخ دلار متوقف خواهد شد. او خاطرنشان کرد که برای کاهش حساسیت جامعه نسبت به نرخ ارز و دستیابی به ثبات پایدار، باید نگاه و حمایت واقعی به سمت بخشهای مولد اقتصاد، به ویژه تولید و صنعت، معطوف شود. تنها در این صورت میتوان به ثبات اقتصادی بلندمدت و خروج از چرخه تورم و بیثباتی ارزی امیدوار بود.
در نهایت، وضعیت کنونی بازار ارز حاصل تداخل عوامل ساختاری اقتصادی با شوکهای سیاسی و روانی است. مدیریت این بحران نیازمند عزمی ملی، سیاستگذاری شفاف و تمرکز بر تقویت پایههای تولید داخلی است تا اقتصاد کشور کمتر در معرض تندبادهای ناگهانی بازار ارز قرار گیرد.
نظر شما