سیر تا پیاز طرح کالابرگ الکترونیکی همراه با نظر موافقان و مخالفان

صفحه اقتصاد - کالابرگ الکترونیکی از تدبیر های دولت برای کمک به معیشت مردم محسوب می شود. در این طرح آزمایشی مردم می توانند بین دو گزینه یارانه نقدی و کالابرگ الکترونیکی یکی را انتخاب کنند. این طرح در صورت اجرا، سراسری خواهد بود و محدودیت جغرافیایی ندارد.

برخی افراد مخالف توزیع کالابرگ هستند؛ زیرا بر این باورند که این کار قدرت انتخاب مردم را محدود به اقلام و کالا هایی می کند که برای آن ها کالابرگ الکترونیکی در نظر گرفته شده است. همین طور مراحل تأمین کردن کالابرگ ها یا توزیع آن ها می تواند به بازار سیاه کشیده شود و این امر به ضرر اقشار ضعیف جامعه خواهد بود.

در مقابل افرادی موافق این طرح هستند؛ زیرا برخی کارشناسان معتقد اند پرداخت یارانه نقدی به مردم می تواند در افزایش تورم اقتصادی نقش داشته باشد. در عین حال امکان دارد با مبلغ یارانه یک خانواده از قشر آسیب پذیر جامعه، نتواند تمام نیاز های خود را خریداری کند. از آن جایی که کالابرگ های الکترونیکی برای کالا های اساسی در نظر گرفته می شوند، اقشار ضعیف می توانند از حمایتی عادلانه بهره مند شوند.

یارانه نقدی و قدرت انتخاب بیشتر در هنگام خرید

در میان سخنان سید مرتضی افقه، از کارشناسان اقتصادی کشور، با روزنامه «آرمان ملی» مطالب با ارزش زیادی دیده می شود. ایشان معتقد هستند، انتخاب میان کالابرگ های الکترونیکی یا یارانه نقدی توسط مردم به نوع اجرای این طرح و اقلامی بستگی دارد که برای آن ها کالابرگ الکترونیکی در نظر گرفته شده است.

کاهش قدرت خرید مردم باعث می شود تا اقشار ضعیف تمایل بیشتری به دریافت یارانه نقدی داشته باشند؛ زیرا دست آن ها برای خرید کالا های مورد نیازشان باز خواهد بود. در مجموع می توان گفت یارانه نقدی بهتر از کالابرگ الکترونیکی بوده و به نفع مردم است. سید مرتضی افقه طرح کالابرگ الکترونیکی را با کوپن های قدیمی مقایسه کرد و این کار را برازنده ایران ندانست.

همین طور از ادامه صحبت های سید مرتضی افقه می توان دلایل برتری یارانه نقدی به کالابرگ الکترونیکی را این طور در نظر گرفت: برای یارانه نقدی نه تنها قدرت خرید مردم بیشتر بوده و انتخاب های متنوع تری برای آن ها وجود دارد؛ بلکه زمان استفاده از آن محدود نبوده و به اختیار خانواده خواهد بود. از سوی دیگر نیازی برای ایستادن در صف برای دریافت یارانه وجود ندارد؛ در حالی که به احتمال قوی دریافت اقلام کالابرگ نیاز به حضور در صف های طولانی خواهد داشت.

در ادامه کالابرگ ها می توانند مشکلات بوروکراسی برای دولت به همراه داشته باشند. تحمیل هزینه برای دولت از دیگر مشکلات تأمین و توزیع کالابرگ خواهد بود و در نهایت منجر به در نظر گرفتن اقلام خاص یا کالا های محدود می شود؛ بنابراین توان بر طرف کردن نیاز اقشار ضعیف و خانواده های آسیب پذیر را نخواهد داشت.

البته کالابرگ الکترونیکی فقط جنبه منفی ندارد. از نگاه مثبت این طرح به دلیل نداشتن نقدینگی، نقشی در افزایش نرخ تورم نخواهد داشت. اگر برنامه ریزی درست باشد و تمامی اقلام و کالا های مورد نیاز پوشش داده شود، کالابرگ می تواند جایگزینی برای یارانه نقدی باشد؛ ولی در شرایط کنونی که انتخاب بین کالابرگ و یارانه به مردم واگذار شده و کالا ها نیز مشخص نیستند، به احتمال زیاد مردم یارانه نقدی را ترجیح می دهند.

دلایل سنگین تر بودن کفه ترازو یارانه نقدی نسبت به کالابرگ را می توان دسترسی راحت تر به کالا های درخواستی، نقدینگی و آزادی در انتخاب دانست. همین طور زمان دار بودن کالابرگ از دیگر معایب آن نسبت به یارانه نقدی محسوب می شود. حتی اگر این طرح اجباری شود و به انتخاب مردم نباشد، بسیاری از مردم دست به فروش کالابرگ های خود می زنند تا به نقدینگی دسترسی داشته باشند و آن را برای کالا های دلخواه خود صرف کنند.

یارانه نقدی و تأثیر آن روی تورم اقتصادی

سید مرتضی افقه در سخنان خود معایب یارانه نقدی را نیز مطرح کرد. یارانه نقدی با اینکه نیاز قشر ضعیف و کم درآمد را بر طرف می کند و مقدار آن یا تعداد دریافت کنندگان در حدی نیستند که بتوانند افزایش زیادی در تورم ایجاد کنند؛ ولی هیچ تأثیر مثبتی در رشد اقتصادی کشور ندارند. هر چند این عیب در مقابل بازار سیاهی که بعد از توزیع کالابرگ ایجاد می شود، چندان با اهمیت به نظر نمی رسد؛ زیرا در گذشته نیز موردی مشابه کالابرگ وجود داشته و همان کوپن های توزیع شده در زمان جنگ تحمیلی بودند.

با توجه به امکان ایجاد فساد برای تأمین یا توزیع کالابرگ های الکترونیکی، سید مرتضی افقه این عقیده را دارد که اگر دولت ناچار به اجرای چنین طرحی است، مردم حق انتخاب میان یارانه نقدی و کالابرگ الکترونیکی را داشته باشند؛ چون پیش از این نیز تجربه با کوپن نشان داده مردم دست به فروش این کالابرگ ها خواهند زد تا به نقدینگی رسیده و اقلام مورد نظر خود را خریداری کنند؛ زیرا برای قشر کم توان جامع،ه پول نقد ارزش بیشتری نسبت به کالا دارد.

ارزش بیشتر کالابرگ نسبت به پول نقدی

اجرای طرح کالابرگ موافقان خود را دارد. در میان موافقان این طرح بهاءالدین حسيني هاشمي، رئیس سابق بانک صادرات، این عقیده را دارد که اجرای طرح کالابرگ می تواند جایگزین مناسبی برای یارانه نقدی باشد. با توجه به تأثیر یارانه نقدی روی تورم و نگاهی به بیش از 50 درصد بودن نرخ تورم در کشور، یارانه نقدی تورم را شعله ور تر کرده و توان بر طرف کردن حداقل نیاز های یک خانواده ضعیف را نخواهد داشت.

امکان مدیریت کردن تغذیه خانوار با کالابرگ

از دیگر دلایل برای تأیید شدن کالابرگ توسط بهاءالدین حسيني هاشمي، تأمین نیاز های اولیه خوراکی هر خانواده است. رئيس سابق بانک صادرات ايران اعتقاد دارد، یارانه نقدی صرف هزینه های گوناگونی می شود و نمی تواند نیاز های خوراکی اولیه خانواده را بر طرف کند؛ زیرا برخی از خانواده ها برای پرداخت دیگر هزینه ها در خوراک صرفه جویی می کنند.

در مقابل کالابرگ نیاز های اساسی هر خانواده را برطرف کرده و اعضای خانوار می توانند ویتامین های مورد نیاز خود را از غذا دریافت کنند. این طرح به مردم کمک می کند؛ چون با وجود وضعیت اقتصادی فعلی بسیاری از افراد به غذای خود بی توجه هستند و مواد مغذی لازم را دریافت نمی کنند.

بهاءالدین حسيني هاشمي برای یارانه نقدی علاوه بر بعد اجتماعی و سلامتی آن، بعد اقتصادی را نیز در نظر می گیرد. جدا از بحث تورم اگر مردم نیاز های تغذیه خود را بر طرف نکنند، با مشکلات سلامتی مواجه می شوند. در چنین شرایطی نیاز به درمان و دارو خواهند داشت و هزینه در بخش سلامت و پزشکی بالا تر می رود.

بر اساس گفته های بهاءالدین حسيني هاشمي توزیع کالابرگ در تمام جهان مرسوم بوده و چنین طرحی می تواند با فقر مطلق مبارزه کند. از دیگر مزایای این نوع کمک معیشتی، در امان ماندن اقشار ضعیف جامعه از مشکلاتی مانند سوءتغذیه خواهد بود.

او در ادامه می گوید: تجربه کوپن در کشور می تواند برای به روز رسانی روش تأمین یا توزیع کالابرگ ها استفاده شده و جلوی مشکلات احتمالی را بگیرد. یارانه های غیر نقدی شفاف بوده و قابلیت ردگیری دارند. همین امر از کلاهبرداری جلوگیری می کند.

از طرفی یارانه نقدی با تورم هم تراز نبوده و با گذر زمان ارزش خود را از دست می دهد؛ بنابراین کالابرگ و سبد معیشتی این اطمینان را به مردم می دهند که ارزش آن ها با گذر زمان کم نشده و همواره اقلام مورد نیاز خانواده تأمین خواهند شد؛ زیرا دولت برای این طرح و عرضه کالا های مورد نیاز تعهد دارد.

در ادامه این مورد بیان شد که زیر ساخت های لازم برای جایگزین کردن کارت های بانکی با کارت های اعتباری کالابرگ آماده است. در این طرح مبلغ یارانه در حساب سرپرست خانواده بوده ولی امکان برداشت آن به صورت نقدی وجود ندارد. از این مبلغ تنها برای خرید از دستگاه های پوز یا خرید اینترنتی می توان استفاده کرد.

سوالات متداول درباره طرح کالابرگ

طرح کالابرگ پیش از این در استان هرمزگان اجرایی شده و برای مراحل بعدی استان های، قزوین، مرکزی و گیلان در فهرست این طرح هستند. کالابرگ سؤالات زیادی را برای یارانه بگیران ایجاد کرده که در ادامه به مهم ترین آن ها پاسخ می دهیم و ابهامات را بر طرف می کنیم.

1. طرح کالابرگ چه کالاهایی را شامل می شود؟

کالابرگ الکترونیکی در مجموع 10 کالای اساسی را فراهم می کند. مردم می توانند برای خرید اقلام زیر از اعتبار کالابرگ الکترونیکی خود استفاده کنند.

• شیر یک لیتری کم چرب
• ماست دبه 2.5 کیلو گرمی کم چرب
• پنیر یو اف 400 گرمی
• ماکارونی 700 گرمی رشته ‌ای
• تخم مرغ کیلویی
• مرغ کشتار روز
• شکر سفید فله ‌ای
• قند شکسته فله ‌ای
• برنج

1. طرح کالابرگ اجباری بوده یا اختیاری محسوب می شود؟

این طرح اجباری نیست و اگر یارانه بگیران در طول ماه از اعتبار کالابرگ الکترونیکی برای خرید کالا های اساسی استفاده نکنند، در انتهای ما می توانند مبلغ نقدی را برداشت کنند.

1. چه اصنافی تحت پوشش کالابرگ الکترونیکی قرار می گیرند؟

در مجموع هفت صنف تحت پوشش این طرح هستند. در لیست زیر می توانید اسامی این اصناف را ببینید:

• سوپر مارکت ها
• خواربار فروشی ها
• عمده فروشی ها
• فروشگاه‌ های محصولات لبنی
• فروشگاه ‌های محصولات غذایی
• فروشگاه های مواد غذایی متفرقه
• فروشندگان گوشت بسته بندی شده و یخ زده

1. در طرح کالابرگ الکترونیکی سرپرست خانواده چه فردی محسوب می شود؟

در این طرح نیز همان شخص دریافت کننده یارانه نقدی سرپرست خانواده به حساب می آید.

1. در این طرح اگر فروشندگان از ارائه دادن اقلام با کیفیت خودداری کردند یا برند خاصی را برای خریدار در نظر گرفتند یا در مواردی که فروشنده کم فروشی یا گران فروشی می کند، مردم می توانند پیگیری قانونی انجام دهند؟

بله با شماره گیری سامانه تلفنی شکایت از واحد صنفی به شماره 124 و داخلی 6 می توانید از افراد متخلف شکایت کنید.

1. با کالابرگ الکترونیکی تنها می توان کالا هایی از برند خاص را خریداری کرد؟

خیر. افراد یارانه بگیر می توانند محصولات را از هر برندی که مد نظر دارند تهیه کنند.

1. با کالابرگ الکترونیکی می توان از فروشگاه های زنجیره ای خرید کرد؟

بله فروشگاه های زنجیره ای موجود در فهرستی که روی سایت Shoma.sfara.ir قرار گرفته اند، امکان استفاده از کالابرگ را دارند.

1. چرا هیچ نگرانی بابت کالابرگ وجود ندارد؟

در طرح کالابرگ الکترونیکی حق و حقوق افرادی که تمایل به دریافت یارانه نقدی دارند، حفظ می شود.

1. در این طرح می توان از تمام موجودی کالابرگ برای خرید یک قلم یا چند قلم از میان کالا های اساسی استفاده کرد؟

بله می توانید از کل اعتبار موجود در کالابرگ برای خرید یک یا چند قلم محدود استفاده کنید.

1. چه خانوار هایی مشمول طرح کالابرگ الکترونیکی می شوند؟

خانواده های قرار گرفته در دهک های 1 تا 9 که پیش از این یارانه نقدی دریافت می کردند، از مشمولان این طرح محسوب می شوند.

1. چگونه می توان برای دریافت کالابرگ ثبت نام کرد؟

در اپلیکیشن «شما» می توانید موجودی اعتبار کارت خود را مشاهده کنید. تماس با مرکز فارا با شماره 1463 (بدون پیش شماره) نیز راه دیگر استعلام خواهد بود.

1. اعتبار کارت کالابرگ الکترونیک چگونه قابل استفاده خواهد بود؟

استفاده از این کارت مانند خرید کردن با کارت اعتباری است. کارت درون دستگاه پوز کشیده شده و خرید انجام می شود.

1. آیا در این طرح امکان اعتراض به دهک بندی خانواده وجود دارد؟

بله برای ثبت اعتراض نسبت به دهک بندی خانواده خود می توانید از طریق سامانه وزارت تعاون اقدام کنید. نتیجه نیز روی همین سایت قابل مشاهده خواهد بود.

1. آیا استفاده کننده از کالابرگ الکترونیکی باید به فروشنده کارمزد بپردازد؟

این طرح مانند هر خرید عادی دیگری بوده و کارمزدی تعریف نمی شود. دریافت هر گونه مبلغ اضافی توسط فروشنده تخلف محسوب می شود.

1. آیا از اعتبار طرح کالابرگ الکترونیک می توان برای خرید اینترنتی استفاده کرد؟

لیست فروشگاه های اینترنتی مجاز روی سامانه «شما» قرار می گیرد. از فروشگاه های اینترنتی قرار گرفته درون این لیست امکان خرید اینترنتی با کالابرگ الکترونیک وجود دارد.

1. برای طرح کالابرگ الکترونیک می شود از هر کارت بانکی استفاده کرد؟

تمامی کارت های سرپرست خانواده قابل استفاده هستند؛ ولی از کارت های اعتباری دیگر اعضای خانواده نمی توان استفاده کرد.

1. در صورت استفاده نکردن از کالابرگ الکترونیک چه اتفاقی می افتد؟

در صورت استفاده نکردن، مشمولان می توانند در پایان ماه یارانه نقدی خود را برداشت کنند.

1. از کد های دستوری کالابرگ الکترونیکی به چه منظور استفاده می شود؟

با شماره گیری *788*28# می توانید مبلغ اعتبار موجود در کارت کالابرگ را استعلام بگیرید. دیدن کالا های در نظر گرفته شده یا قیمت هر کدام، از دیگر امکانات این کد دستوری خواهد بود. البته همه این موارد در نرم افزار «شما» نیز قابل رؤیت هستند. این نرم افزار در اپلیکیشن بازار و مایکت وجود دارد؛ همین طور از سایت shoma.sfara.ir می توانید برای دانلود آن اقدام کنید.

1. از کدام فروشگاه ها می توان برای خرید کالا ها استفاده کرد؟

لیست فروشگاه ها در سامانه «شما» به آدرس Shoma.sfara.ir درج می شود. همین طور از طریق برنامه فارا (شما) نیز می توانید اسامی را ببیند.

1. هزینه محصولات کالابرگ چقدر است؟

محصولاتی که برای کالابرگ در نظر گرفته می شوند، پایه قیمت شهریور 1400 را دارند و تفاوت آن باید توسط خود فرد پرداخت شود.

اگر از اعتبار کالابرگ الکترونیک استفاده نشود، در پایان ماه امکان برداشت نقدی آن وجود دارد.

سیر تا پیاز طرح کالابرگ الکترونیکی همراه با نظر موافقان و مخالفان

مسئولان وزارت رفاه اعلام کردند که برای تقویت کردن سلامت خانواده ها، با کمک اعتبار یارانه می شود یک ماه زود تر برای خرید کالا های اساسی اقدام کرد.

در اعلامیه منتشر شده برای طرح کالابرگ الکترونیک گفته شده که در این طرح می شود از تمامی کارت ها اعتباری سرپرست خانواده استفاده کرد. برای کالا ها هیچ برند خاصی تعریف نمی شود و افراد می توانند کالا ها را از نشان های تجاری دلخواه خریداری کنند. همین طور استفاده از این طرح برای یارانه بگیران اختیاری خواهد بود.

تسنیم با پیگیری از طریق وزارت رفاه متوجه شده است این طرح تا حدودی در شهر هرمزگان به اجرا در آمده و اگر موفقیت آمیز باشد، در سراسر کشور اجرایی خواهد شد. جزئیات طرح کالابرگ الکترونیک در هفته پیش رو توسط وزارت رفاه به اطلاع مردم می رسد.

این طرح وزارت رفاه چندین نقطه قوت دارد. رونمایی از شبکه اعتباری سراسری و جدید «شما» در کنار شاپرک یکی از این نقاط عطف محسوب می شود. «شما» مخفف شده «شبکه اعتباری ایرانیان» است. «شما» این امکان را دارد تا تسهیلات و امتیازات گوناگونی را برای خانواده ها در نظر بگیرد. هدف از این کار حمایت از اقشار ضعیف جامعه خواهد بود.

1. در این طرح هیچ دستگاه جدیدی به عنوان کارت خوان یا پوز برای عرضه کنندگان در نظر گرفته نمی شود. همین طور دستگاه های شبکه شاپرک نیز حذف نخواهند شد.
2. تعداد کالا ها و اقلامی که در سبد کالابرگ قرار می گیرند، توسط دولت تعیین می شوند؛ ولی نشان تجاری خاصی برای آن ها تعریف نمی شود. به احتمال قوی 5 تا 17 کالا در این طرح قرار داشته باشد.
3. اعتبار استفاده از کالابرگ الکترونیکی ماهیانه به حساب سرپرست واریز می شود. این واریز بر اساس کد ملی خواهد بود و به شماره کارت مربوط نمی شود.
4. اگر تمام یا بخشی از این اعتبار مصرف نشود، امکان برداشت مبلغ نقدی آن وجود دارد.
5. در طرح «شما» برای کالا های موجود در کالابرگ، اگر قیمت بیشتر از قیمت تصویب شده باشد، تفاوت مبلغ آن از حساب سر پرست خانواده کسر می شود.
6. از آن جایی که شبکه اعتباری «شما» ظرفیت های گسترده ای دارد، در آینده حمایت های وسیع تری اتفاق می افتد و این طرح محدود به کالابرگ الکترونیکی نیست.