یادداشت اختصاصی از حمید رضا حاجی اشرفی
سیزده بدر نماد فرهنگ والای زیست محیطی ایرانیان
بدون هیچ تردیدی، تمامی اعیاد، مراسمات، سنن و پاسداشت آیینی جوامع مختلف بشری و حوزه‌های فرهنگی - تمدنی جوامع اقصی نقاط جهان، ریشه در فرهنگ ملی و تحولات اجتماعی- اقتصادی - تاریخی ملل جهان دارد
جشن‌ها و آیین‌های بشری به‌عنوان میراث فرهنگی قابل احترامند، زیرا که میراث تاریخی جوامع‌اند و دارای ریشه‌های معنوی - مادی خاص هر منطقه می‌باشند. فلات بزرگ ایران زمین از نظر محدوده جغرافیایی در نیمکره شمالی و منطقه غرب آسیا و در خاورمیانه واقع شده است. ایران از لحاظ میزان بارش سالیانه در زمره کشورهای نیمه خشک و میزان بارش باران و برف پایین‌تر از حد میانگین بسیاری از مناطق جهان قرار دارد. متاسفانه، رژیم بارندگی و توزیع پراکندگی بارش نیز در محدوده داخل سرزمینی نامتقارن است.
به همین علت بطور ادواری در اکثر مناطق با خشکسالی و یا ترسالی مواجه‌ایم و گاه بارش‌های سنگین باران و برف و سیل‌زدگی شهرها و روستاها و ریسک سرمازدگی درختان و رخداد خسارت‌های مالی و بدنی که مخاطرات طبیعی هستند در ایران بطور ادواری تجربه شده و می‌شوند. به همین دلایل سبک زندگی انسان ایرانی با تغییرات آب و هوا در طبیعت این فلات عجین است و منشا پیدایش جشن‌ها، مراسمات و سنت‌های زیبای ایرانی با تغییر فصول و نوع فعالیت‌های عصر تمدن کشاورزی با هم گره خورده است.
آناهیتا، الهه آب در ایران باستان برای پاسداشت و قدردانی از عنصر آب بعنوان یکی از نعمات خاص الهی، جشن چهارشنبه‌سوری و گردهم‌آیی بدور آتش برای شکرگذاری از نعمات خداوند با افزایش میزان تابش انرژی گرمایشی خورشیدی که تحول گذر از فصل سرما به گرما و ورود به فصل کار و کوشش که نماد دگردیسی طبیعت در عید نوروز است، گاه شادمانی برای آغاز فصل فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری، تولید غذا و وداع با رخوت و عجز انسان در مقابل ننه سرما و تولید ثروت و سپس پاسداشت محیط زیست همگام با زراعت و کشاورزی در روز سیزده بدر با رفتن خانواده‌ها بسوی دشت‌ها، باغات، مزارع و طبیعت خدا و سپری کردن ساعاتی از روز در دل طبیعت برای شکرگذاری و سلام انسان ایرانی به نمادهای زندگی؛ گل و گیاه، درخت بعنوان قدردانی از نعمات پروردگار و تجدید میثاق با محیط زیست در معیشت عصر کشاورزی و دامپروری در فلات بزرگ ایران و ساکنین این قسمت از نیمکره شمالی، تمدن و فرهنگ خاص را متبلور نموده‌اند.
ایرانیان همگام با تحولات آب و هوایی و جریان کار در تابستان به جشن‌های تیرماه (تیرگان) در اوج روزهای کار کشاورزی و دامپروری را به شکرگذاری مجدد از نعمات پروردگار متعال (اهورا مزدا) هنگام برداشت محصولات زراعی بخاطر بازده مطلوب تولیدات غذا و گرامیداشت تعاون و همدلی در جوامع روستایی گرامی می‌داشتند. سرانجام جشن مهرگان را به دلیل پایان دو فصل گرما و جمع‌آوری محصولات در فصل پاییز به شکر نعمات پروردگار و شادمانی از داشتن ذخیره غذا و آذوقه برای تداوم جریان زندگی در زمستان و گریز از قحطی برگزار می‌کردند. هیچ یک از اعیاد و جشن‌های ایرانی در تاریخ باستان و دوره تاریخ اسلامی، بدون وجود فلسفه و منطق و معیارهای اصولی نبوده و نیست، پاسداشت برکات پروردگار، نماد فرهنگ والای نیاکان ماست. ایرانیان سبک زندگی و مناسک شادی و جشن‌های خویش را با شرایط اقلیمی و آب و هوایی چهار فصل سرزمینشان منطبق و هماهنگ نموده بودند.
نیاکان ایرانی، ضرورت قدرشناسی انسان از برکات الهی در فصل کار کشاورزی را با شادی عجین و فرصت آشتی طبیعت و حفظ گیاهان بعنوان منشا تولید غذا را برای آموزش کودکان و جوانان جهت درک رابطه متقابل انسان - طبیعت در فضای نشاط اجتماعی و در مراسمات جشن‌ها متجلی نموده‌اند. جشن‌هایی در زیباترین انواع نیایش‌ها! آری، انسان یکتاپرست ایرانی، چه در دوران تاریخ باستان و چه در دوران تاریخ اسلامی، همواره شکرگزار برکات مکتسبه از طبیعت، قدردان نعمات اعطایی پروردگار متعال بوده و تحولات اقلیمی سالانه را جهت تنظیم شرایط زندگی اجتماعی - اقتصادی خویش قرار داده‌اند و این فرصت‌ها را به تعمیم تعاون و دوستی‌ها با جشن و شادمانی گذران کرده است. جهانبینی یکتاپرستی و زندگی هدفمند نشانگر خردمندی فرهنگ ایرانیان است. درک والا از رابطه متقابل انسان - طبیعت باعث شد تا ایرانیان شاخص در علم و هنر و مهد پرورش دانشمندان، عرفا، شاعران، نویسندگان و اندیشمندان نامی بشریت در منطقه غرب قاره کهن آسیا گردند.
سیزده بدر جشن دوستی‌ها و حفاظت از محیط زیست بر همه هموطنان با فرهنگ و فرهیخته مبارک باد. جشن سیزده بدر می‌تواند به فرصتی طلایی جهت ترویج معرفت انسان ایرانی توحید باور در حفاظت از محیط زیست و اندیشه‌های آبادگر در اذهان جهانیان ترسیم گردد.
نظر شما