اعمال سفارش شده ماه رجب از شب اول تا شب آخر ماه رجب
ماه رجب از ماه های حرام و پرفضیلتی می باشد که البته انجام اعمالی در این ماه سفارش شده که این اعمال در این مطلب از روز اول تا آخر ماه رجب عنوان شده است.
صفحه اقتصاد -
ماه رجب از ماه‌های پربرکتی است که اهمیت‌های بسیار دارد. یکی از وجه‌هایی که این ماه را از دیگر ماه‌ها متمایز می‌کند، ولادت امام محمد باقر(ع) در اوایل این ماه و میلاد با سعادت امیرالمومنین علی(ع) در اواسط این ماه است.
این ماه که یکی از ماه‌های حرام نیز معرفی می‌شود، تاریخ مبعث پیامبر اکرم(ص) را در خود گنجانده و این موضوع نیز یکی دیگر از ویژگی‌ها و وجوهات این ماه به‌حساب می‌آید. کسانی که برای رسیدن به معبود خود لحظه شماری کرده و در دل تاب دوری ندارند، تمام سعی خود را برای فیض بردن از برکات این ماه کرده تا با توشه‌ای پر از خیر و برکت به شعبان قدم نهاده و همچنین لیاقت درک معرفت رمضان را از دست ندهند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله در فضیلت این ماه فرمود «رَجَبٌ شَهرُ اللّهِ الأصَبُّ یَصُبُّ اللّه ُ فِیهِ الرَّحمَةَ عَلى عِبادِهِ؛ رجب، ماه خداست؛ در این ماه رحمت خود را بربندگانش فرو می‌ریزد.» (عیون أخبارالرضا علیه‌السلام، ج۲، ص ۷۱) از این جهت خود آن حضرت نسبت به پاسداشت این ماه شریف اهتمام ویژه‌ای به خرج می‌دادند و اطرافیان خویش را دعوت به تعظیم و تکریم ماه رجب می‌کردند.
نگاهی گذرا به تقویم «ماه خدا»
روز اول: مطابق برخی روایات، روز ولادت امام محمد باقر(ع) در سال ۵۷ هجری.
روز سوم: روز شهادت امام علی‌النقی(ع) در سال ۲۵۴ هجری.
روز دهم: روز ولادت امام محمدتقی(ع) طبق بعضی از روایات.
روز سیزدهم: روز ولادت امیرالمومنین(ع) که روز پدر تلقی می‌شود.
روز پانزدهم: روز وفات حضرت زینب کبری(س)، طبق برخی از روایات.
روز هجدهم: روز وفات جناب ابراهیم، فرزند پیامبر اکرم(ص).
روز بیست و پنجم: روز شهادت امام موسی‌بن‌جعفر(ع).
روز بیست و ششم: روز وفات حضرت ابوطالب(ع)، مطابق برخی روایات.
روز بیست و هفتم: بعثت پیامبر عظیم‌الشان اسلام حضرت محمد(ص).
سه ماه متوالی رجب، شعبان و رمضان، ماه‌های پر فضیلتی هستند که ماه رجب در بین آن‌ها از امتیاز ویژه‌تری برخوردار بوده و عنوان «ماه خدا» را به آن داده‌اند.
اعمال کلی ماه رجب که نیازمند روز خاصی نیست
در تمام روزهای ماه رجب خوب است که این دعا خوانده شود: «یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة؛ ای که مالک حاجات خواستارانی و ای که نهاد خاموشان دانی برای هر خواسته‌ای، مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ. اللّهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ واَیادیکَ الفاضِلَةُ؛ از جانب تو گوشی شنوا و پاسخی آماده است خدایا به حق وعده‌های راستت و نعمت‌های بسیار، وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَآلِ محمد؛ و رحمت وسیعت از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمد، واَنْ تَقْضِیَ حَوائِجی لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ؛ و حوایج دنیا و آخرتم را برآوری که به راستی تو بر هر چیز توانایی.»
پیامبر اکرم(ص) نیز در رابطه با این ماه فرموده‌اند: هر کس در ماه رجب ۱۰۰ مرتبه بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و در پایان نیز صدقه‌ای بدهد، خداوند کارش با رحمت پایان دهد و هرکس ۴۰۰ مرتبه آن را بگوید، به فضیلت شهیدان نائل خواهد آمد.
همچنین ایشان فرموده‌اند: هر کس که در ماه خدا هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» بگوید، خداوند برای وی حسنات فراوانی خواهد نوشت.
در روایتی نیز آمده است که هر کس در ماه رجب، در وقت صبح ۷۰ مرتبه و شبانگاه نیز ۷۰ مرتبه بگوید «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ» و سپس دست‌ها را به سمت آسمان بلند کرده و بگوید «أَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ تُبْ عَلَیَّ»، اگر در همان ماه رجب از دنیا رود، خداوند از وی راضی و خشنود خواهد بود.
«سید بن طاووس» در «اقبال» فضیلت بسیاری برای خواندن سوره‌ی «توحید» در ماه رجب نقل کرده است. وی از پیامبر اکرم(ص) روایت کرده است که هر کس با نیت پاک در ماه رجب، ۱۰ هزار مرتبه سوره‌ی «توحید» را بخواند، هنگامی که وارد عرصه‌ی قیامت شود در حالی که همچون روزی که از مادر متولد شده است پاک باشد و ۷۰ فرشته نیز به استقبال وی آمده و بشارت بهشت به او می‌دهند.
همچنین آن حضرت برای هزار مرتبه و چه‌بسا ۱۰۰ هزار مرتبه خواندن سوره‌ی «توحید» نیز پاداش بسیاری را ذکر کرده است.
در روایتی دیگر از رسول خدا(ص) نقل شده است که ایشان فرموده است: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد و چهار رکعت نماز به‌جای آورد (هر دو رکعت به یک سلام) و در رکعت اول ۱۰۰ مرتبه «آیة‌الکرسی» و در رکعت دوم ۲۰۰ مرتبه سوره‌ی «توحید» بخواند، پیش از مردن جای خود را در بهشت خواهد دید و یا کسی جای وی را دیده و برای او توصیف می‌کند.
از لیله‌الرغائب غافل نشوید
اولین شب جمعه‌ی ماه رجب را «لیله‌الرغائب» نام‌گذاری کرده‌اند. طبق روایتی از پیامبر عظیم‌الشان اسلام آمده است از اولین شب جمعه‌ی این ماه غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیله‌الرغائب» نامیدند.
پیامبر اکرم(ص) در رابطه با اعمال و کیفیت انجام آن‌ها گفته‌اند: «روز پنج‌شنبه اول ماه را روزه می‌گیری. چون شب جمعه فرا رسید، میان نماز مغرب و عشاء ۱۲ رکعت نماز می‌گزاری (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه سوره«قدر» و ۱۲ مرتبه سوره «توحید» را می‌خوانی. پس از اتمام نماز ۷۰ مرتبه می‌گویی: أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد النَّبِیِّ الاِّمیِّ وَ عَلی آلِهِ؛ آنگاه به سجده می‌روی و ۷۰ بار می‌گویی: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» سپس سر از سجده برمی‌داری و ۷۰ بار می‌گویی: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِیُّ الاْعْظَمُ»؛ بار دیگر نیز به سجده می‌روی و ۷۰ مرتبه می‌گویی: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجت خود را می‌طلبی که ان‌شاءالله برآورده خواهد شد.
عمره رجبیه چیست؟
انجام عمره در ماه رجب را گویند که فضیلت‌های فراوان دارد. طبق روایات اهل بیت(ع) عمره در این فضیلتی هم‌ردیف حج(تمتع) دارد. همچنین طبق روایتی از امام صادق(ع): اَفْضَلُ الْعُمْرَةِ، عُمْرَةُ رَجَب؛ با فضیلت‌ترین عمره، عمره در ماه رجب است.
اعمال شب اول ماه
اول: از رسول خدا(ص) نقل شده است که به هنگام رویت هلال ماه رجب، این دعا را می‌خواند: اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاْمنِ وَ الاْیمانِ، وَ السَّلامَةِ وَ الاِسْلامِ، رَبّی وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ؛ خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیت و ایمان و سلامت و دین اسلام پروردگار من و پروردگار تو (ای ماه) خدای عزوجل است.
همچنین از آن حضرت نقل شده است که وقتی هلال ماه رجب را می‌دید، می‌فرمودند: اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فی رَجَب وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ اَعِنّا عَلَی الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ؛ خدایا برکت ده بر ما در ماه رجب و شعبان و ما را به ماه رمضان برسان و کمک‌مان ده برای گرفتن روزه و شب زنده‌داری و نگهداری زبان و پوشیدن چشم و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگی و تشنگی قرار مده.
دوم: غسل کردن؛ مرحوم «سیّد بن طاووس» در کتب «روایات» روایتی از رسول خدا (ص) یافته است که آن حضرت فرمود: «هر کس درک کند ماه رجب را و در اول، وسط و آخر آن، غسل کند همانند روزی که از مادر متولد شده، از گناهان خارج گردد و پاک شود.
سوم: زیارت امام حسین (ع) در این شب فضیلت بسیار دارد.
چهارم: بعد از نماز مغرب، ۲۰ رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار سوره «حمد» و یک‌بار سوره «توحید» بخواند. رسول خدا(ص) در پاداش این عمل فرمود: هر کس چنین کند، به خدا سوگند خودش، خانواده‌اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود و در قیامت به سرعت از صراط بگذرد.
پنجم: بعد از نماز عشاء، دو رکعت نماز به‌جا آورد، در رکعت اول سوره «حمد» و «انشراح» را یک مرتبه و سوره «توحید» را سه مرتبه بخواند و در رکعت دوم، سوره‌های «حمد»، «انشراح»، «توحید» و «معوّذتین» (سوره‌های ناس و فلق) را یک‌بار بخواند و پس از سلام ۳۰ مرتبه بگوید: «لا اله الاّ الله» و ۳۰ مرتبه «صلوات» بفرستد.
رسول خدا (ص) فرمود: کسی که این عمل را انجام دهد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد و از گناه پاک می‌شود.
ششم: ۳۰ رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک مرتبه سوره «حمد» و یک مرتبه «کافرون» و سه مرتبه سوره «توحید» را بخواند. در روایتی رسول خدا (ص) فرمود: هر مرد و زن مومنی چنین کند، خداوند تمام گناهان کوچک و بزرگ وی را می‌آمرزد و تا سال بعد، خداوند نامش را در فهرست «نمازگزاران» می‌نویسد و از نفاق پاک می‌شود.
هفتم: احیای شب اول ماه؛ «شیخ طوسی» در «مصباح المتهجّد» از امام صادق (ع) از جدش از امیرمؤمنان علی(ع) نقل کرده است که آن حضرت دوست داشت که در چهار شب از شب‌های سال، فارغ از هر چیز، به عبادت بپردازد.
هشتم: خواندن دعایی که از امام جواد (ع) نقل شده است که فرمود: مستحب است انسان، در شب اول رجب، با این کلمات، دعا کند: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاَنَّکَ مَلیکٌ، وَاَنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّکَ ما تَشآءُ مِنْ أَمْر یَکُونَ، خدایا از تو خواهم به‌واسطه آنکه تو فرمانروایی و تو بر هر چیز توانایی و تو هر کاری را بخواهی می‌شود.
اَللّهُمَّ اِنّی اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد نَبِیِّ الرَّحْمَةِ، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، خدایا من به‌سویت رو کنم به‌وسیله پیامبرت محمد پیامبر رحمت درود تو بر او و آلش.
یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللهِ، اِنّی اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَی اللهِ رَبِّکَ وَرَبِّی لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتی؛ ای محمد، ای رسول خدا براستی من به تو رو آورده‌ام برای رفتن به درگاه خدا پروردگار من و تو تا بلکه بوسیله تو حاجت روا گردم.
اعمال شب‌های میانی ماه رجب
امام صادق (ع) فرمود: «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند عطا کرد که به امت‌های قبل نداده بود و آن ماه‌ها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نیز به این امت عنایت کرد که به امت‌های پیشین نداده بود و آن شب‌های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره (بافضیلت و پرمحتوا) به این امت عطا کرد که به امت‌های سابق نداده بود و آن سوره‌های «یس»، «مُلک» و «توحید» است، از این رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطاهای این امّت جمع کرده است.»
از امام (ع) سوال شد: «چگونه می‌توان میان آن‌ها جمع کرد؟»، فرمود: «در لیالی بیض (سه شب مزبور) در این سه ماه نماز بخواند. به این نحو که «در شب سیزدهم، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی پس از سوره «حمد» این سه سوره (یس، ملک و توحید) را بخواند و در شب چهاردهم، چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند و در شب پانزدهم، شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و همان سوره‌ها را در هر رکعت بخواند.»
اعمال روز سیزدهم
روز سیزدهم این ماه مصادف است با ولادت حضرت امیر(ع) و اولین روز از ایام‌البیض است. روزه گرفتن در این روز و همچنین در دو روز بعد از آن، ثواب بسیاری دارد و هر کس که بخواهد عمل «او داوود» را به‌جا آورد باید این روز را روزه بگیرد.
اعمال روز چهاردهم ماه رجب
در روایتی از پیامبر اکرم(ص) آمده است که هر کس در روز چهاردهم ماه رجب روزه بگیرد، خداوند پاداشی به وی عنایت خواهد کرد که نه چشمی آن را دیده و نه گوشی آن را شنیده و نه بر قلبی خطور کرده باشد.
بِرَبّی اَحَدا.
ششم: ۱۲ رکعت نماز دیگر. «شیخ طوسی» از حسین بن روح (رحمه الله) روایت کرده است که در این روز ۱۲ رکعت نماز بجا می‌آوری و در هر رکعت حمد و هر سوره‌ای که خواستی می‌خوانی و پس از هر دو رکعت و سلام نماز، می‌خوانی: اَلْحَمْدُ للهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فی الْمُلْکِ، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، یا عُدَّتی فی مُدَّتی یا وَلیّی فی نِعْمَتی، یا غِیاثی فی رَغْبَتی، یا نَجاحی فی حاجَتی یاحافِظی فی غَیْبَتی، یاکافِیَّ (کافِیَ) فی وَحْدَتی، یااُنْسی فی وَحْشَتی اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، وَ اَنْتَ الْمُقیلُ عَثْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاسْتُرْ عَوْرَتی، وَ آمِنْ رَوْعَتی، وَ اَقِلْنی عَثْرَتی، وَ اصْفَحْ عَنْ جُرْمی، وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتی فی اَصْحابِ الْجَنَّةِ، وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذی کانُوا یُوعَدُون.
وقتی که نماز و دعا پایان یافت، هر یک از سوره‌های «حمد»، «اخلاص»، «معوّذتین»، «کافرون»، «قدر» و «آیة الکرسی» را هفت مرتبه می‌خوانی. سپس هفت بار می‌گویی: لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ و آنگاه هفت مرتبه می‌گویی: اَللهُ اَللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً. پس از آن، هرچه از خدا می‌خواهی طلب نما.
هفتم: دعایی است که وقتی امام موسی بن جعفر (ع) را در روز ۲۷ رجب سال ۱۷۹ هجری از مدینه به سوی بغداد حرکت دادند، آن را خواند: یا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، یا مَنْ عَفی وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّی وَتَجاوَزْ یا کَریمُ، اَللّهُمَّ وَقَدْ اَکْدَی الطَّلَبُ، وَاَعْیَتِ الْحیلَةُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْکَ، وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ...
در روز آخر ماه رجب چه باید کرد؟
در این روز، نماز جناب سلمان را بجا می‌آوری. همچنین روزه نیز در این روز پاداش فراوان دارد، امام رضا(ع) فرمود: «هر کس روز آخر ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد.»
فضیلت‌های ماه رجب در یک نگاه
در ادامه این گزارش به برخی از فضیلت‌های این ماه پر فضیلت اشاره خواهیم کرد.
اول: مرحوم «شیخ صدوق» به سند معتبر از امام صادق(ع) نقل می‌کند که یکی از یاران آن حضرت در اواخر ماه رجب خدمت‌شان رسید. چون نظر مبارک امام(ع) به او افتاد، فرمودند: آیا در این ماه روزه گرفته‌ای؟ عرض کرد: نه. فرمودند: آن قدر ثواب از تو فوت شده است که اندازه آن را کسی جز خدا نمی‌داند. این ماه، ماهی است که خداوند آن را بر سایر ماه‌ها برتری بخشیده و احترام آن را عظیم شمرده و برای روزه داشتن آن، پاداش‌های مهمی قرار داده است. آن مرد عرض کرد: آیا اگر در بقیه این ماه روزه بدارم، به بخشی از ثواب می‌رسم؟ امام (ع) فرمودند: آری. سپس ثواب‌های مهمی برای کسی که فقط روز آخر ماه یا دو روز آخر ماه یا سه روز آخر ماه را روزه بدارد، بیان فرمودند؛ مانند نجات از سکرات مرگ، عذاب قبر و لغزش بر صراط و شداید قیامت و نایل شدن به برائت و رهایی از آتش دوزخ.
دوم: در حدیث دیگری آمده است: «رجب» نام نهری است در بهشت، از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‌تر. هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد، از آن می‌نوشد.
سوم: در حدیث دیگری از رسول خدا(ص) می‌خوانیم که هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودی عظیم خدا را به دست آورده است، خشم الهی از او دور می‌شود و درهای جهنم به روی او بسته خواهد شد.
چهارم: هر کس سه روز از این ماه را که پنج‌شنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بگیرد، فضیلت بسیار دارد و همچنین در سایر ماه‌های حرام. در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است: هرگاه کسی نتواند در این ماه روزه بگیرد، هر روز ۱۰۰ مرتبه این تسبیحات را بخواند، تا ثواب روزه آن را دریابد: «سُبْحانَ اللهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَعَزِّ الاَکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّةَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ منزه است خدای بزرگ، منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز برای او شایسته نیست، منزه است خدای برتر و کریم‌تر، منزه است آنکه لباس عزت در بر دارد و شایسته آن است.»
مجموعه احادیث ذکر شده در این گزارش حاکی از آن است که ماه رجب، نه تنها از فضیلت‌های بسیاری برخوردار است بلکه پنجره‌ی تازه‌ای از سیر و سلوک الی‌الله را به روی مسلمانان گشوده و توفیقات بسیاری را از جانب خداوند برای آن‌ها به ارمغان خواهد آورد.
نظر شما