گزارش اختصاصی صفحه اقتصاد از یارانه نقدی و کالابرگ
بهترین بانک برای دریافت یارانه کدام است؟ | تفاوت کمک معیشتی و کالابرگ با یارانه نقدی
یارانه نقدی، کالابرگ الکترونیکی و کمک معیشتی عناوین طرح‌هایی است که در دولت‌های نهم تا کنون برای جبران مابه‌التفاوت هزینه‌های معیشتی زندگی اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر تعیین شده است. اما در ادامه راه باید دید که این طرح‌ها توان مقابله با دلالی، قاچاق، جبران هزینه‌های حداقلی امنیت غذایی و... را در طوفان‌های تورمی و افزایش قیمتی را داشته است؟ در این گزارش از صفحه اقتصاد با بررسی چالش‌های پیش‌روی طرح‌ها به معرفی بهترین بانک در اعطای یارانه نقدی و تفاوت طرح کالابرگ و یارانه نقدی پرداخته‌ایم.
یارانه نقدی طرحی که از دولت نهم به اجرا درآمد و مبلغی به عنوان کمک‌معیشت به جای صف‌های طولانی سبد کالا به آحاد مردم تعلق گرفت. به مرور این طرح در دولت یازدهم و دوازدهم با همان مبلغ ثابت ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان بدون افزایش در ۸ سال ادامه یافت. دولت سیزدهم با هدف انتفاع اقشار ضعیف در برابر قشر سرمایه‌دار و مرفه و رعایت عدالت یارانه‌ای شروع به دهک بندی افراد براساس میزان توانایی‌های اقتصادی و درآمدی کرد و دهک دهم را از گردونه دریافت یارانه حذف نمود.
در طرح یارانه نقدی، دولت سیزدهم از ابتدای سال ۱۴۰۱ اقدام به بازبینی و اصلاح از طریق دهک‌بندی و حذف سوبسید برخی کالاها مانند آرد، نان و لبنیات و.. کرد و در عوض مبلغ یارانه را به دو صورت ۴۰۰ هزار تومانی برای دهک اول تا سوم و ۳۰۰ هزار تومانی برای دهک‌های چهارم تا نهم افزایش داد. این طرح بلافاصله با افزایش برخی اقلام از طرف کارخانه‌ها به بهانه حذف سوبسید و ارز ترجیحی روبه رو شد و در این میان مردم کم‌درآمد بیشترین آسیب را دریافت کردند.
دولت سیزدهم با هدف جبران هزینه مازاد دهک‌های پایین اقدام به رونمایی از طرح کالابرگ الکترونیکی و مبلغ تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی در ازای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی کرد که البته با چالش‌هایی همراه بود و در ادامه به آن پرداخته‌ایم.
بهترین بانک برای دریافت یارانه
دریافت یارانه نقدی از طریق واریز وجه بودجه موردنظر به حساب بانکی افراد امکانپذیر است. برخی بانک‌ها پس از اعلام زمان واریز یارانه در موعد مقرر، مبلغ نقدی را به حساب سرپرستان خانوار پرداخت می‌کنند اما بعضی دیگر از بانک‌ها مبلغ را در همان روز اعلامی و شاید تا ساعات پایانی روز این مهم را به انجام برسانند.
هموطنانی که یارانه نقدی خود را دریافت می‌کردند اما اکنون با مشکل روبه‌رو شدند باید با مراجعه به مراجع ذی‌ربط و دفاتر خدماتی دولت یا از طریق مراجعه به سایت دولت هوشمند روند دریافت یارانه خود را در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بررسی کنند.
بانک‌های خصوصی و دولتی اکنون مراحل انجام واریز یارانه را برعهده دارند که در میان آنها می‌توان خوش‌حساب‌ترین بانک را بانک‌های دولتی و خصوصا بانک سپه در واریز یارانه اعلام کرد.
چالش‌های فجرانه طرح کالابرگ الکترونیکی
بر اساس بند «ی» تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۴۰۲، به دولت اجازه داده شده است که به دلیل افزایش قیمت کالاهای اساسی و رشد تورم و نیز جبران و هم چنین جلوگیری از کاهش قدرت خرید دهک های پایین درآمدی، کمکی را تحت عنوان کالابرگ الکترونیکی به خانواده های مشمول پرداخت نماید. پرداخت این کالابرگ از جانب دولت، چالش ها و مسائل بسیاری را برای افراد مطرح نموده است که از جمله آن می توان به زمان واریز، مهلت استفاده و میزان اعتبار این کالابرگ اشاره کرد.
طرح کالابرگ الکترونیکی از خرداد سال گذشته با هدف کمک به خانوارها برای خرید مواد غذایی به اجرا درآمد. این طرح ۱۱ قلم کالای اساسی، برنج، مرغ، حبوبات، شیر کم چرب، تخم مرغ، پنیر، ماست کم چرب، روغن مایع، ماکارونی و قند را در سبد غذایی خانواده شامل شد.
در مرحله اول، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد تحت پوشش اجرای طرح کالابرگ الکترونیک قرار گرفتند، به گونه ای که اگر ۷۰ درصد مبلغ یارانه خود را از میان این ۱۱ قلم خریداری می کردند، مبلغ یارانه شان ۲۰ درصد افزایش می یافت و مشمول یارانه تشویقی می شدند.
در فاز دوم، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره)، مشروط بر این که حداقل ۲۰۰ هزار تومان از اعتبار یارانه خود را از میان اقلام کالاهای اساسی تعریف شده خریداری می کردند، تشویق می شدند. به مرور زمان، این طرح تا دهک هفت درآمدی گسترش یافت و اگر هفت دهک درآمدی ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می کردند، مشمول یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می شدند.
از ۱۷ بهمن‌ماه ۱۴۰۲ طرحی با عنوان فجرانه در قالب کالابرگ الکترونیکی به مدت ۳ ماه به اجرا درآمد که تاکنون دو مرحله آن را مردم دریافت کردند و مرحله سوم نیز تا ۱۷ اردیبهشت‌ماه جاری در حال اجراست. براساس طرح فجرانه کالابرگ الکترونیکی مبلغ تشویقی خرید ۱۱ قلم کالای اساسی ذکر شده به ۲۲۰ هزارتومان افزایش یافت.
در مرحله اول طرح فجرانه کالابرگ الکترونیکی برخی فروشگاه‌های بخش خصوصی و سوپرمارکت‌ها کلیه مبلغ طرح را با اندک مبلغی بالاتر در عدم قید قراردادن همان کالا در اختیار مردم گذاشتند، این موضوع سبب شد تا استقبال چشمگیری از این طرح شود.
در مرحله دوم و پس از غیرقانونی خواندن اجرای این فروشگاه از طرح کالابرگ الکترونیکی مبلغ به صورت کل مبلغ یارانه کالابرگ به علاوه همان مبلغ به صورت نقدی در جمع دوبرابری خرید به صورت ۵۰ درصدی دریافت شد. اما این موضوع نیز غیرقانونی بود و فقط باید فروشگاه‌ها اقلام اعلامی را با احتساب درصدی به مردم می‌دادند تا شامل مبلغ تشویقی طرح کالابرگ الکترونیکی شوند، به همین دلیل در مرحله سوم که از ۱۸ فروردین ۱۴۰۳ به اجرا درآمد مبالغ نقدی در خریدها به صورت درصدهای اعلامی برای هر قلم کالای اساسی و تعیین وزن و مقدار، به صورت صعودی بالا رفت و این موضوع سبب شد تا بسیاری حتی مرحله سوم را ناتمام رها کنند.
به نظر طرح کالابرگ الکترونیکی در مراحل بعدی حتی در صورت تداوم با این شرایط دوباره با بی‌اقبالی از سوی دهک‌های یارانه‌ای روبرو می‌شود.
تفاوت کالابرگ با یارانه نقدی
واقعیت امر این است که اگر دولت ملزم می‌شد مابه‌التفاوت ۱۱ قلم کالا از شهریور ۱۴۰۰ تا به امروز را به مردم بپردازد دولت با کمبود منابع ناشی از اجرای این طرح روبرو می‌شد چرا که این رقم پرداختی بسیار بیشتر از ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود. به این ترتیب کسری بودجه ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت تعمیق می‌شد و اجرای طرح تنها به قیمت تحمیل یک تورم مضاعف به جامعه صورت می‌گرفت.
نمایندگان مجلس به احتمال زیاد با توجه به گزارشات مربوط به کسری بودجه و همچنین کمبود منابع دولت برای اجرای دقیق طرح، این موضوع را می‌دانستند و به همین دلیل فشار خود را بر دولت برای اجرای طرح برداشتند و تنها به اجرای صوری این طرح توسط دولت قانع شدند تا دست کم دولت قانون مصوب‌شان را اجرا کرده باشد.
از لحاظ ظاهری تفاوت یارانه نقدی با کالابرگ الکترونیکی را می‌توان در میزان مبلغ تشویقی برای خرید تنها ۱۱ قلم کالای اساسی عنوان کرد. البته تنها تفاوت یارانه نقدی و طرح کالابرگ به گفته خود مسئولان این است که اکنون یارانه مستقیما به نیاز‌های خود مردم اصابت می‌کند یعنی با کالابرگ مردم به فروشگاه‌ها می‌روند و کالاهای مورد نیازشان را خریداری می‌کنند. این در حالی است که یارانه نقدی در حال حاضر با شرایط تورمی کنونی نیز برای خرید کالاهای اساسی و ضرورت چندروزه توسط مردم خریداری می‌شود.
مردم از طریق یارانه نقدی می‌توانستند در بیستم هر ماه که اکنون به ابتدای ماه زمان واریز آن رسیده است، میزان خرید مربوط و خیلی ضروری خود را در هر نوع کالا یا خدمات تا اندکی برطرف می‌کردند، اما در طرح کالابرگ الکترونیکی به اجبار از ۱۱ قلم باید خرید انجام شود و آن هم به صورت درصدی و جیره غذایی هر نفر از اعضای خانوار که خود مبلغ نقدی بیشتر را حتی در صورت عدم نیاز به آن کالا می‌طلبد.
براین اساس باید گفت، اصرار مجلس و دولت برای اجرای طرح کالابرگ به شکل کنونی آن دقیقا مشخص نیست و دست کم تا به امروز ما نمی‌دانیم که چه تفاوت بنیادی بین یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی و طرح کالابرگ وجود دارد، تفاوتی که دست کم می‌بایست اجرای چنین طرحی را توجیه می‌کرد.
آیا با دادن کالابرگ یارانه نقدی قطع می‌شود؟
یکی از نگرانی‌های افراد اینگونه مطرح می‌شود که با شرکت در طرح کالابرگ الکترونیکی، یارانه قطع می شود؟ که جواب این سوال خیر است. چرا که مطابق با بند «ی» تبصره ۱۴ قانون بودجه سال جاری، مبلغ یارانه کالابرگ الکترونیکی علاوه بر یارانه نقدی است که هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می شود و این امر، به این معنی است که با شرکت در طرح کالابرگ الکترونیکی، یارانه نقدی حذف نمی شود.
کالابرگ الکترونیکی در واقع مبلغی مازاد بر یارانه نقدی است که در صورت خرید متقاضیان از کالاهای مشمول کالابرگ، این مبلغ تحت عنوان یارانه تشویقی به حساب سرپرستان خانوار واریز می گردد و شخص یک ماه، فرصت دارد که آن را صرف خرید کالاهای اساسی نماید.
مبلغ حمایتی دولت تحت عنوان یارانه تشویقی، به صورت اعتبار به حساب سرپرست خانوار واریز شده و می بایست در زمان خرید و متناسب با میزان خرید در مهلت استفاده مصرف گردد. خانوارها می توانند، اقلام طرح را با توجه به سقف وزنی و کالایی تعریف شده خرید نموده و امکان جا به جایی اعتبار بین گروه های کالایی نیز امکان پذیر نمی باشد.
علاوه بر این، یارانه‌بگیران باید بدانند که طرح کالابرگ الکترونیکی و کمک معیشتی سبب نمی‌شود که مبلغ یارانه نقدی کاهش پیدا کند. آیا سبد کالا از یارانه کم می‌شود، می بایست بیان نمود که کالابرگ یا یارانه تشویقی دولت، به این معنی است که شخص، مبلغی از یارانه واریزی از جانب دولت را به خرید یازده قلم کالای اساسی اختصاص دهد. در صورتی که فرد یارانه نقدی خانوار را صرف خرید اقلام مذکور نماید، مبلغی به یارانه وی تحت عنوان یارانه تشویقی به صورت شارژ در کارت اضافه می شود.
دریافت کالابرگ یا یارانه تشویقی به هیچ وجه به معنی قطع شدن یارانه اصلی یا کاهش مبلغ آن نخواهد بود، اما توجه به این نکته ضروری است که مبالغ خریدهای انجام شده از اقلام کالابرگ، از شارژ کالایی حساب یارانه افراد برداشته می‌شود.
نظر شما